De Gids. Jaargang 4

Jagers-taal. Te Arnhem, bij J.G. Meijer, 1838. kl. 8^o. 247 blz.

Het is voor den waren vereerder der edele Jagt een aangenaam verschijnsel, dat de zucht tot hare kunstmatige beoefening veld wint, en dat de beschaafde Jagersstand in ons Vaderland begint te gevoelen, dat om zich eenen waardigen navolger van den schutspatroon van het aloude Jagersgild, st. hubertus, te mogen noemen, iets meer te weten valt, dan eenen haas te kunnen doen rollen en eenen patrijs uit de lucht te doen tuimelen.

Alleen van deze zijde beschouwd, was de doorlezing van dit oorspronkelijk Nederduitsch Werkje, hetwelk ons eerst lang na de uitgave in handen kwam, reeds eene hoogstgenoegelijke bezigheid; maar ook uit een ander oogpunt beschouwd, kunnen wij niet ontveinzen, dat wij, na de ten einde gebragte lezing, het niet onvoldaan hebben nedergelegd.

Het geheele Werkje toch draagt den onmiskenbaren stempel, dat de Schrijver een waarlijk praktisch-kundig jager is; een man, die er zich met de borst op heeft toegelegd, en die zijne uitgestrekte kennis in het vak niet in boeken, maar door een onvermoeid streven in het veld, heeft opgedaan; een jager

[p. 317]

eindelijk, die zijne honden zelf weet af te rigten, en het nuttig geschenk, hetwelk ons de wijze Schepper in deze getrouwe dieren gaf, door eene goede, behandeling weet op prijs te stellen.

Bij deze praktische kennis voedt de Schrijver tevens denkbeelden omtrent het kunstmatig jagen, waarin wij volkomen met hem instemmen: ‘Het wild op te zoeken en te vervolgen, is de eigenlijke kunst der jagt. Dit is meer genot, dan het doen van een aantal schoten, of het vertoon van eene gevulde tasch, enz.’ (pag. 3).

Het onderhavige Werkje moet eigenlijk als eene handleiding voor den aanvangenden of mingeoefenden jager beschouwd worden. Bijna alle onderwerpen, tot de jagt betrekkelijk, zijn er min of meer uitgebreid en behandeld; de Schrijver treedt in vele bijzonderheden, welker kennis voor iederen jager noodig is; en zelfs de gangen en listen der stroopers zijn aan zijne opmerking niet ontsnapt. - Zonder zieh aan eene vaste orde te binden, zijn de verschillende onderwerpen, zoo als zij den Schrijver voor den geest kwamen, in XXXIII hoofdstukken behandeld; de stijl is somtijds naïf, ongekunsteld, eenvoudig en begrijpelijk.

Het VI^de hoofdstuk hebben wij onder anderen met genoegen gelezen, en ofschoon wij niet in alles, omtrent het afrigten van den staanden hond, met den Schrijver kunnen, instemmen, raden wij de behartiging van den inhoud iederen beginnenden jager aan. - Ook hier zegt de Schrijver eene belangrijke waarheid: ‘Het laatste woord’ (dwang) ‘brengt de meeste lieden, die dit werk ondernemen, in dwaling, enz.’ en verder: ‘In plaats van geweld te gebruiken, moet men met de uiterste zachtheid en het grootste geduld te werk gaan’ (pag. 45).

Ook het XIV^de hoofdstuk houdt vele juiste opmerkingen en redeneringen in, welke van een helder oordeel getuigen; zoo wordt daar onder anderen gezegd: ‘Misschien is het met het jagtregt, dat met zoo vele verschillende zaken en belangen in verband staat, even eens, als met een oud gebouw gelegen, waaraan het niet verstandig is, veranderingen te willen brengen, uit vreeze, dat, bij het te voorziene brokkelen, welligt het geheele gebouw zoude kunnen instorten.’ - Dan, wij zouden een groot gedeelte van dit Werkje afschrijven, wanneer wij alles, wat er ons wetenswaardig in voorkwam, en onze aandacht boeide, wilden aanhalen.

Wij dienen echter nog het XX^ste hoofdstuk, ‘over de patrijzen;’ het XXIII^ste, ‘over den haas:’ het XXV^ste, ‘over de hout-

[p. 318]

snippenjagt,’ en het XXX^te, ‘over de vossenjagt,’ op te noemen, als eenen schat van opmerkingen en aanbevelenswaardige wenken bevattende.

Onder al het goede, dat dit boekje bevat, zijn, zoo als in alle menschelijke zaken, behalve de niet overal zuivere correctie, eenige onnaauwkeurigheden te vinden, zoo als, onder anderen, b.v. (pag. 151 en 152): ‘ooren, kop, staart, oogen,’ van den haas, voor ‘lepels, bol, pluim en spiegels of kijkers.’ Is dit ‘jagers-taal?’ Dat ‘kiro’ Hollandsch zoude zijn (pag. 169), daar het werkelijk niets anders is, dan een verbasterd ‘tire-haut’. - Ook in het XXXII^ste hoofdstuk: ‘Over de valkenjagt,’ zijn eenige onnaauwkeurigheden ingeslopen.

Wat voorts (pag 140) het: ‘Wegschieten van den bovenbek van eenen patrijs,’ beduiden moet, begrijpen wij evenmin, als hoe zulks geschieden kan.

Zoo wil het ons ook niet bevallen, dat de Schrijver aanraadt: ‘Om patrijzen op de sneeuw (?!!) in de zit te schieten.’ Is dit niet regtstreeks strijdig met hetgeen wij, als op pag. 3 door hem gezegd, hierboven met lof aanhaalden? - Het is, ons bedunkens: Moorden! Het doel der jagt is immers niet om veel, maar om enkele stukken wild kunstmatig op te zoeken en te dooden. - Ware dit niet zoo, dan zonde toch b.v. op patrijzen het tirasseren de beste jagtwijze zijn. - Dan - het algemeen bekende gezegde van boileau doet ons deze aanmerkingen afbreken.

Vooral is dit Werkje, waarin de ervaren jager veel waarheid, de beginnende menigen behartigenswaardigen wenk en menigen goeden raad zal vinden, geschikt voor eene aangename en nuttige jagerslectuur in de lange winteravonden. Het bonte der mengeling toch geeft er iets los en bevalligs aan, dat men in Werken, welke enkel systematisch behandeld zijn, dikwerf te vergeefs zoekt. - De verspreid liggende opmerkingen geven telkens stof tot nadenken en tot vergelijkingen met eigene ondervinding, en, wanneer er eenige jagers te zamen zijn, een ruim veld tot onderhoud en bet uitbrengen van verschillende gevoelens; want een ieder, die wezenlijk jager is, weet het, dat het onderwerp der jagt, hoe dikwerf ook besproken, hoe dikwerf behandeld, voor hare vereerders tot de nimmer uitgeputte en nimmer uit te putten bronnen behoort.

Wij raden derhalve elken jagtliefbebber aan, zijne boekverzameling met deze Jagers-taal te verrijken, en twijfelen geenszins, of hij zal met ons gunstig oordeel over den inhoud van dit

[p. 319]

boekje in het algemeen gaarne instemmen. - Wij wenschen den Schrijver voortdurenden lust, om tot de vermeerdering onzer Vaderlandsche jagtlitteratuur en tot de instandhouding der kunstmatige jagtoefening krachtdadig te blijven medewerken, en alzoo den eenmaal ingeslagen' weg moedig te vervolgen.

Een wel uitgevoerd en vernuftig gekozen steendrukplaatje, gevolgd naar twee schilderijen van onzen beroemden landgenoot p. potter (welke eertijds in de galerij te Cassel prijkten), het oordeel en de teregtstelling - van eenen jager door de dieren voorste ende, versieren, benevens een gegraveerde titel, het onderhavige net uitgegevene Werkje; terwijl het geheel besloten wordt door een twintigtal, op noten gebragte, hoornsignalen, aan welke het XXXIII^ste of laatste Hoofdstuk is toegewijd.