'tGheestelijck Bloem-hofken
(1637)–Anoniem 'tGheestelijck Bloem-hofken–
AuteursrechtvrijBeplant met veel lieflijcke Bloemkens, van verscheyden Coleuren, tot dienst van alle Liefhebbers der Cantijcke soetgeurigheydt
[pagina 441]
| |
Op de wijse van den 19. Psalm.De Hemelen seer klaer,
Verkonden openbaer
Des Heeren macht seer groot,
‘t Firmament vast ghesteldt,
Ons daghelijcks vertelt
‘t Werck zyner handen bloot:
Aensiet dat wijt ghespand’,
| |
[pagina 442]
| |
Van d’een tot d’ander kant,
Hoe Gods Lof daer in schijnet,
Onmetelijcken hoogh
Is ‘s Hemels ronden boogh,
‘t Verstant daer in verdwijnet.
Ga naar voetnootmMen seyt dat d’hooghste sterr’
Ses hondert mael soo verr’,
En tneghentigh daer by,
Van de hooghste Planeet,
Die men Saturnus heet,
In zijnen om-loop zy:
Den welcken tweemael meer
Schier is in d’ommekeer,
Dan Iupiter verheven;
Die vijf mael hoogher gaet,
Dan in haer ronde straet
De Sonne werdt ghedreven.
Mars anderhalf mael
| |
[pagina 443]
| |
Klimt op in zijne Saek,
Boven der Sonnen kaers,
Nu de Son is ontrent,
Hooch in het firmament,
Vijftien hondert mael schaers,
Als d’halve dickten is,
Des Aerden ronden Dis,
‘t Welck is acht hondert mijlen,
En tsestich, nu hier uyt
Maeckt rekeninghs besluyt,
Na dees ghestelde stylen.
Aenmerckt dat schoon gebouw
En siet eens hoe ghetrouw
Elck synen loop voldoet,
d’Zodiaak in een Iaer
Loopt de Son, en met haer
Mercurius seer soet:
Venus haer wegen baend’,
| |
[pagina 444]
| |
‘s Gelijcks in twaelf maend’,
S’is d’avont sterr’, by vlaghen,
De Maen, een schoon cieraet,
Den Zodiaak deur gaet,
In min dan dertigh daghen.
Mars met zijn root koleur,
Loopt dien in twee jaer deur:
Iupiter schoon in ‘t oogh,
Heeft twaelf jaer van doen:
En Saturnu saysoen
Wel dertigh jaer vertoogh:
Al dese Circkels rond,
Draeyen tot alder stond,
Schoon door malkander henen,
Menigh conjunckt, afpeckt,
Werd hier door opgeweckt,
En d’Eclipsen verschenen.
Het vast Hemel-ghewelf,
| |
[pagina 445]
| |
Met al zijn Sterren self
Daghelijcks tot ons spreeckt:
Menich vergulden oogh,
Wanneer de lucht is droogh,
Tot ons het licht ontsteeckt:
d’Een boven d’ander klaer,
Nochtans onwandelbaer
In zijn percken, oft Beelden,
Van Oosten tot in ‘t West,
Tusschen Poolen ghevest,
Cierlijck Gods Lof sy speelden.
Hier tusschen hanght den Cloot
Der Aerden, welcken groot,
Vijf duysent mylen is,
En noch vier hondert, breet,
Met blauw’ en groen bekleed,
Met licht en duysternis,
Een onghestelde som,
| |
[pagina 446]
| |
Daer loopen al rontom,
Van menschen, en van dieren,
Het welck vermids de hoochd’
Van verren hem vertoocht,
Ghelijck een nest vol Mieren.
Nochtans dit zwaer Lichaem,
Van Aerd’ en Water tsaem,
Blijft recht in zijn balans,
Sonder dat ergens wickt,
Of uyt zijn Poolen schrickt,
‘t Welck wonder is nochtans:
Want niet als licht en wint
Sijn rontom dit ghezwind’,
Geen handen het bevaten,
Doch syne Centrums kracht,
Door wonderlijcke macht,
En kan het niet verlaten.
Al is der Aerden boll’
| |
[pagina 447]
| |
Soo wonder groot en vol
In synen ronden loop,
Nochtans het kleynste licht
Dat men heeft in ‘t ghesicht,
En geeft geen minder koop;
Saturnus die Planeet,
Soo men te segghen weet
Is grooter driemael seven;
Iupiter veertien mael,
Mars, zijnd’ in leeger zael,
Werd minder toegheschreven.
Vdenus niet zijnde bard’,
Houd men het seste part
Te zijn, van ‘t Aertrijck heel:
De Maen het aldernaest,
Rekentmen met der haest
Het twee en veertichst’ deel:
Maer d’hooge gulden Sonn’,
| |
[pagina 448]
| |
Niemant recht meten kon,
De minste houden: hondert
En veertighmael soo groot,
Al d’ganschen Aerden kloot:
‘t Is om te zijn verwondert.
Ga naar voetnootmDit schoon vergulden hooft
(Soo men te recht ghelooft)
Schrickt wel drie hondert duyst,
Noch dertigh duysent vijf,
En seven hondert stijf
Mijl’, in een uere juyst:
Dit doet de groote wijd’
Diet in sijn Circkel schrijt,
Soo voorheen is bewesen:
O groote heerlijckheyt!
Van ‘s Hemels Majesteyt,
Die hier door werdt ghepresen.
Alst op de lyni gaet,
| |
[pagina 449]
| |
Maeckt het ghelijcken draet,
Al-om in dach en nacht;
Maer als het hoogher klimt,
Den Noorder-pool beglimt,
Den Somer het ons bracht:
‘t Ontsluyt der Aerden gront,Ga naar voetnootmEn maeckt de Velden bont,
Met witt’, en geele Bloemen:
En door een rijp koleur,
Vervullet onse Schuer,
Meer dan men kan benoemen.
Dan gaet het weder uyt,
En wentelt om de zuyd’,
Ons latende de koud’:
Dan vintmen Sneeu, en Ys,
En alle Velden grijs,
Mids dat het jaer ver-oud:
Dan blinckt het Hemels-heyr,
| |
[pagina 450]
| |
En wandelt heen en weer,
Om zijn Schepper te loven:
Ga naar voetnootmCanis en Orion
Ga naar voetnootm(In plaetse van de Son)
Krijghen wy weder boven.
Ga naar voetnootmHet ooghe van den Stier,
Ga naar voetnootmCapella helder vier,
Ga naar voetnootmMet de Tvveelingen bey,
Ga naar voetnootm’t Hert van den Leeu, en Slangh,
Ga naar voetnootmVolbrenghen haren gangh
In desen schoonen Mey:
Ga naar voetnootmArcturus wonder klaer,
Ga naar voetnootmEn oock de Kooren-aer,
Den Hemel schoon vercieren:
Ga naar voetnootmDie Svvaen, en Scorpioen,
Ga naar voetnootmHaer wandelinghen doen
Ga naar voetnootmNeffens gheluyd der Lieren.
Ga naar voetnootmNoch komt Andromeda,
| |
[pagina 451]
| |
Perseus, Medusa,Ga naar voetnootm
Vercieren ‘s Hemels troon:Ga naar voetnootm
De seven sterren ront,Ga naar voetnootm
En oock den kleynen Hont,Ga naar voetnootm
Doen hier by haer vertoon:
Den Arent hoogh van vlucht,Ga naar voetnootm
‘t Vliegende Peert door lucht,Ga naar voetnootm
Hercules, met de Schalen,Ga naar voetnootm
Als oock den Fomahant,Ga naar voetnootm
Lichten den Zuyder kant,Ga naar voetnootm
Met haer vergulde stralen.
Siet hoe den Waghen ment,
Die om den Polus rent,
Met die Ley-sterre soet:
De wachters daer ontrent,Ga naar voetnootm
Maecken het uyr bekent,
Als een Horloge doet.
Gassiopea schoon,Ga naar voetnootm
| |
[pagina 452]
| |
Ga naar voetnootmEn oock de Noorder-kroon
Haer orden onderhouwen:
Ga naar voetnootmWie sou vertellen al
Der wonderen ghetal,
Die hier in zijn t’aenschouwen?
Dan komt die schoone Maen
Als een Princes ghegaen,
Aensiende al d’heyrkracht,
Haer aensicht sy om-went,
Van ‘t een tot ‘t ander endt,
Als een die houdt de wacht;
Sy wandelt ‘t al voor by,
Planeten aen haer ly,
Ghelijck de groote Heeren,
Met haeren Edeldom
Spanceren om en om,
En alles visiteeren.
Recht voor den dagheraet
| |
[pagina 453]
| |
De Morghensterr’ op-staet,
Die Venus werd ghenaemt,
Oock wel des avonds laet,
Nae dats’ in orden gaet,
En voor of nae versaemt;
Sy wandelt om de Son,
Ghelijck een ronde ton,
Met klaer blinckende stralen,
Op datse door haer licht,
Voor yeghelijcks gesicht
Gods Lof soude verhalen.
Noch een wonder ghemerck
Is in dit groote werck
Der vaste Sterren jent:
S’hebben een stillen ganck,
In vele tyden lanck,
Boven aen ‘t Firmament:
Want in tseventigh jaer
| |
[pagina 454]
| |
Een graedt schrickense maer,
Den omm’loop sy bekomen,
In vijf en twintigh duyst,
Sijnd’ overal verhuyst,
Werd d’eerste plaets vernomen.
Door al dit om ghedraey,
En schoone orden fraey
Veel wonder men aenschout:
Den swars-hoep Zodiaak
Is Somers hitt’ oorsaeck,
En maeckt den Winter kout,
De daghen kort en langh,
Vijf Circkels door dien gangh
Sijn van de Son beschreven,
Waer door ghetempert werdt,
De wereld wijd en verd’,
Datmense kan beleven.
Als hy in Canver zweeft,
| |
[pagina 455]
| |
Sijn hitt’ in ‘t Noorden gheeft,
En maeckt Artici krans:
Daer nae hy weder keert,
d’Equinoctum passeert,
Tot Capricornum gansch:
Den Zuyd-pool hy omschrijft,
Nergens hy stille blijft,
Maer warmt aen allen enden,
Waer door Wijn, Kooren, Most,
En kleed’ren wel ghedost,
Hy overal gaet senden.
Soo de Son altijdt bleef,
En eenen Circkel schreef,
d’Een helft van ‘t aerderijck
Gantsch onbewoonlijck waer,
Nu door den Evenaer
Maecklt hy sijn hitt’ ghelijck:
De hitt’ van ‘t Zuyder deel
| |
[pagina 456]
| |
Krijghen wy somtijds heel,
En sy de koele winden,
Soo dat door hitt’ en koud’,
De Werelt wert ghebout,
Dat men ghenoegh kan vinden.
Ga naar voetnootmO wijsheyd overschoon;
Die van den hooghen Troon
Dit alles ordineert;
Soo wie u niet en kent,
Als hy hem hier toe went,
Hy kan worden gheleert;
V wijsheyt werdt ghesien,
V moghentheydt, midtsdien,
Door openbaer’ ghetuyghen,
Het is een eeuwigh Boeck,
Dat men in gheenen hoeck
Kan stoppen, noch om buyghen.
Hoewel den Atheist
| |
[pagina 457]
| |
Te dempen soeckt, met list,
De kennisse van Godt:
Nochtans ‘t gheen datmen siet,
Kan hy ontkennen niet.
Of is moetwillens bot.
‘t Werck synen Meester prijst,
Ghelijck de reden wijst,
Het eeuwigh God’lijck wesen
Dat werdt hier door bekent,
Tot een vast Fondament,
Voor die dit boeck doorlesen.
Looft al ghy Hemels-heyr:
Looft uwen God en Heer,
Looft den Schepper van al,
Die hem dus openbaert,
Maeckt synen Naem vermaert
Met een vrolijck gheschal.
Ghy menschen al te saem,
| |
[pagina 458]
| |
Prijst desen grooten Naem,
Met alle Creatueren:
Looft, en niet af en laet,
Nae eysch van zynen staet,
Sijn Lof moet eeuwigh dueren.
|
|