Forum der Letteren. Jaargang 1972

[p. 127]

Commentaar

Lekere sapege lape

‘Ik wou graag een leeuwtje hebben’, schreef een 7-jarig meisje in een soort opstelletje. Het vlees voor dat huisdier zou ze bij de slager halen: ‘lekere sapege lape’. (Ontleend aan een aflevering van ‘Inzicht’.)

Dit ontroerende woord-tritsje wordt hierbij de vereniging voor wetenschappelijke spelling van harte ter overdenking aanbevolen. De door deze vereniging gepropageerde spelling kent nog andere epitheta ornantia dan ‘wetenschappelijk’, nl. ‘fonologisch’ en ‘zuiver’ (vgl. ‘witter biologische reuze was’). Dat het meisje, althans consonantisch, zuiver, fonologisch en wetenschappelijk spelt, is niet voor discussie vatbaar. Ze gebruikt immers één letterteken, omdat er ook maar één foneem is. Helaas moet ze hetgeen ze van zelf goed doet weer afleren, niet alleen om de zegeningen van de officiële spelling deelachtig te kunnen worden, maar ook om de beschikking te kunnen krijgen over een der vele onfonologiciteiten die door de zich speciaal op de fonologie beroepende vereniging zonder protest worden aanvaard (zie F.d.L.V, blz. 238). Er zijn maar twee troosten. De regel voor de verdubbeling van consonant-tekens is een der eerste regels die verdwijnen uit het gemartelde geheugen van hen die niet veel verder kunnen komen dan tot de eindstreep van het basisonderwijs. Voorts zijn de ‘lape’ kostelijk geestelijk voedsel voor allen die dubbel kijken naar één gehoorde medeklinker. Uit de pen der kinderen en der halfontletterden zult gij de wetenschappelijkheid vernemen.

Provinciale wetenschap

In Foundations of Language (VII, p. 418) verwerpt Robert J. Matthews de mening dat ‘the metaphor Richard is lionhearted would be equivalently rendered by the non-metaphoric sentence Richard is brave, or perhaps Richard is brave like a lion’. Hieraan voegt hij toe: ‘This substitution view, which regards metaphor as simply a stylistic ornamentation, has been sufficiently criticized elsewhere.’ In een noot wordt verwezen naar in het Engels geschreven publikaties uit de jaren 1958, 1962 en 1968. Hier wordt het moeilijk een glimlach te onderdrukken. Maar zouden we die moeite nemen? Volgens Perk is de glimlach dageraad van de lach en een lach kan bevrijdend werken. Het is trouwens verheugend, dat Engelsen en Amerikanen gedurende de laatste 13 jaar achter iets beginnen te komen, dat al lang geleden is ontdekt.

[p. 128]

In zijn oratie (p. 11) spreekt C. de Deugd over ‘die merkwaardige paradoxale toestand dat zoveel groter en machtiger het land is, zoveel provincialer zijn wetenschappelijke producten kùnnen zijn’. In het door mij gesignaleerde geval (en zo zijn er meer) is geen sprake meer van ‘kunnen’. Hier is het provincialisme werkelijkheid geworden. Hier is Scientia een ‘provinciale Maecht’, zij het dan in een andere betekenis dan door Kolm en Bredero aan deze merkwaardige woordgroep is toegekend.

‘Ego Flos’, slachtoffer van druk- en andere fouten

Drukfouten zijn onaangenaam. Het onaangenaamst zijn ze in gedichten. Wie op de eerste bladzij van het eerste artikel van de Gezellekroniek 1970 in een 4-regelig gedichtje ‘brood’ i.p.v. ‘boord’ ziet staan (niet rijmend resp. wèl rijmend op ‘voort’), krijgt een schok, die allesbehalve de schok der herkenning is. Zinloosheid en rijmloosheid waarschuwen de lezer, dat hier iets mis moet zijn. Het kost hem geen moeite ‘boord’ te denken, maar intussen blijft dat brood hem toch onbeschaamd aanstaren.

Wat op blz. 95 v. met ‘Ego Flos’ is gebeurd, is veel vreemder. We lezen daar in strofe II ‘heropstaan’ i.p.v. ‘heropgestaan’. Hierdoor ontstaat geen onzin; alleen het kreupele metrum waarschuwt ons. Maar er is niets dat ons waarschuwt voor de welgeteld 20 andere afwijkingen van de gesanctioneerde tekst, afwijkingen op interpunctioneel en ook ander gebied. Dat dit allemaal drukfouten zouden zijn, lijkt me uitgesloten. Alle versregels beginnen hier op dezelfde verticaal. Deze verandering moet door de schrijver van het artikel opzettelijk zijn aangebracht; een dergelijke uniformering heeft hij ook de versregels van andere door hem geciteerde gedichten doen ondergaan. Hij biedt zijn lezers dus een ‘Ego Flos’ aan, niet geheel zoals het luidt en nog minder zoals het eruit ziet.

c.s.