Excelsior. Jaargang 1

Boekbespreking.

‘Uit Donkere Dagen’ door Berto Van Kalderkerke (bij Juul Van Lantschoot-Moens, Dendermonde 1913).

Met dezen eersteling heeft de jonge Berto Van Kalderkerke (Dr Alb. Van Driessche van Grembergen) zijne intrede in onzen letterwereld gedaan als een schrijver van groote verdiensten.

Bij het verschijnen van dit boek hebben vele bekende critici, zoo in Noord als in Zuid, eenen fermen snok aan 't klokzeel gegeven, en dat gebeurt niet met alle eerstelingen.

De letterkundige waarde van dezen novellen-bundel stijgt inderdaad ver boven een alledaagsch peil. Daar is een schrijver aan het woord die kloek aan zijn eigen spoor gaat, zonder lawaai, zonder groot-doen, doch met eenen kunsternst en eene kunstvaardigheid die genegen bewondering afdwingen.

Wij moeten nochtans bekennen dat, toen we de drie bladzijden van het voorwoord opensloegen en die inleidende verzen gelezen hadden, ons daar een muffe lucht van litterair mysticisme kwam toegewaaid die ons in geene gunstige stemming bracht voor het overige.

Doch, van zoohaast we verdiept zaten in de lezing van al die forsch-gespierde verhalen ‘De Stam’, ‘Driehonderd en zes’, ‘Een tragedie van de Schelde’ e.a. die als welige, stoere eiken van zeggingskracht voor onze verbeelding oprezen, verdampte die eerste indruk algauw gelijk morgennevel voor 't schitterend zonne-geweld.

Al deze novellen zijn zuiver artistiek werk, zonder peutering of gezochtheid, maar van energieke soberheid. Sommige gedeelten deden ons denken aan die bladzijden van Flaubert of de Maupassant, zoo raak-gezien en in zoo streng-objectieve kleur geborsteld.

Doch, Berto Van Kalderkerke doet hier zich niet alleen gelden als een prozaïst met kruim in zijn pen, en met scherp-schilderend woord: hij geeft ook blijken van groote ervarenheid om de zielkundige lijn van een verhaal te bouwen. Aldus is ‘De Stam’ terecht een meesterlijke brok.

Wat nu betreft, hetgeen ik noemen zou de mentaliteit dier novellen, daar gaat van allen uit een diep gevoel van zwaarmoedigheid en levenspessimisme. Met reden doet de criticus Joris Eeckhout hier opmerken, dat de schrijver tot motto van zijn werk had kunnen kiezen dit bekende vers van Henri de Régnier: ‘L'ombre des cyprès noirs s'allonge sur les roses...’

Wondermooi en bekorend zal dit boek wezen voor al dezen, die niet bang zijn den vollen weemoedslast van het diepe leven in hun ziel te torsen.

[p. 80]

Nog veel schoons verwachten wij van de vruchtbare pen van Berto Van Kalderkerke.

J.C.

‘Mededeelingen van de Vereeniging voor Beschaafde en Nederlandsche uitspraak’ (bij E. Secelle, drukkerij ‘Plantin’ Offerandestraat, 8, Antwerpen).

Deze vereeniging levert jaarlijks vier afleveringen van 80 blz. aan den prijs van 1 fr. den jaargang. De schrijver er van is de Heer Eug. De Bock, Van Daelstraat 34, te Borgerhout.

Voor ons liggen de twee afleveringen van den eersten jaargang.

Op bladz. 2 lezen wij onder den titel ‘Ons Standpunt’: ‘De behoefte om in Vlaamsche kringen te komen tot eenheid in het spreken van onze taal wordt thans algemeen als eene dringende noodzakelijkheid gevoeld. Hier te Antwerpen heeft ze onlangs geleid tot het oprichten van onze “Vereeniging voor Beschaafde Nederlandsche uitspraak” en als een nieuwe uiting ervan verschijnt nu ook het eerste nummer van dit orgaan’.

Het tweede nummer opent op eene zeer belangrijke voordracht over ‘Algemeene Beschaafde Omgangstaal in Zuid-Nederland’ door Prof. Dr W. De Vreese. Verder treffen we daar in aan tal van wetenswaardigheden en dokumenten

Voor al wie er van bewust is wat een machtige factor in onze Vlaamsche Beweging, eene beschaafde omgangstaal kan worden, heeft dit zeer ernstig en kranig tijdschrift geene verdere aanbeveling van noode.

‘Liederen’ uitgegeven door de Vereeniging tot verspreiding van den Nederlandschen Zang: ‘Voor Taal en Volk’ (zie de aankondiging).

De zes liederen welke deze vereeniging aan den spotprijs van twintig centiemen verleden jaar uitgaf, vormen eene puike verzameling. De volksmelodie ‘Wie kan u ooit vergeten’ van Jos. De Klerk, is wel een pereltje en beleefde dan ook reeds hare tweede uitgaaf. ‘Weemoedsweelde’ van Jef Van Hoof is een prachtig kunstlied evenals dat zoo dichterlijk ‘Avondliedeke’ (verzen van Aug. Van Cauwelaert) waarvoor A. Meulemans eene fijne en droomerige zangwijze componeerde. Drie geutige en schalsche volksdeuntjes zijn ‘'t Gordijntje’ van prof. J. Watelet; ‘Lente’ van Hendrik van Schoor; en ‘Jan’ van Paul Miry.

Depot ten bureele van het maandschrift.

Worden in 't volgend nummer besproken:

‘Zonne!’ van Fons Sevens.

‘Zwellende Botten’ van Isid. Van Beugem.