Excelsior. Jaargang 1

‘Geestelijke
Liederkrans’
van
Lod. de Vocht.

Op een avond, in 1908, waren pastoor Cuppens en Lod. de Vocht mede de genoodigden van Juffer Belpaire te Antwerpen. Het ging er geestdriftig over kunst. Op zeker oogenblik was de 18-jarige de Vocht met zijn ‘zuidelijke tint en pikzwarte krullen’ (P. Linnebank) aan het klavier gaan aanzitten. Hij droeg een zijner eerste liederen voor: ‘Jesu, allerliefste kind’ van Guido Gezelle:

Jesu, allerliefste kind,
Van uw moeder teer bemind,
Jesu die in d'hemelzaal
Speelt met de engelen altemaal,

Komt getreden

Naar beneden

En verhoor ons kindertaal!...’

Als een goudfonteintje perelde de melodie op van onder de lenige vingers van den jeugdigen komponist. Zijn helderreine stem vervoerde al de aanwezigen. Pastoorke Cuppens vooral was in verrukking. En toen de Vocht, één

[p. 27]

stond later, schuchter terug trad naar den vriendenkring onder een storm van applaus, betoonde hij zich de vurigste om hem geluk te wenschen.

Cuppens droeg reeds zoo lang een heerlijk plan in hem om: een jaarkrans van geestelijke liederen, op en neergaande met het kerkelijk leven, aan ons volk te schenken.

Hier nu, had hij zijn toondichter gevonden. Gelijk een zonnestraal in klaren waterspiegel, zoo gingen hun beider idealen elkaar tegemoet, vervloeiend in trouwe weerkaatsing.

‘Tot dat oogenblik waren ze elkander onbekend; schrijft P. Linnebank, doch zielen kennen haars gelijken spoedig, en zonder veel onderhandelingen ging de Vocht, den volgenden dag, met Cuppens mee naar Loxbergen om den arbeid te beginnen.’ (‘Uit Letteren en Leven’: ‘Een dorpspastoor en het volkslied’ blz. 1.)

Zoo werd de ‘Geestelijke Liederkrans’ in het leven geroepen. Twee bundels: Lente- en Wintertijd, verschenen tot op heden, en beleefden reeds hunne tweede uitgaaf.

Van af hun eerste optreden behaalden dichter en toondichter overal den uitbundigsten bijval. Wie kan er beter over spreken, dan deze die er getuige van was? Zoo laten we dan nogmaals P. Linnebank aan het woord komen:

‘In het voorjaar van 1909 is de groote liederenomgang van Cuppens en de Vocht door Holland begonnen. Pastoor Bartels, van Mook, bracht de steden op de reislijst en ordende ze... In Rotterdam moesten zij zich het eerst wagen. Rotterdam klonk als Antwerpen, klank van rijksdaalders en van de zee; Rotterdam was Hollandsche macht, Hollandsche rijkdom, Hollandsche voornaamheid; Rotterdam had een haan op zijn toren, die hun overwinning kraaien kon naar alle hoeken van Roomsch Nederland; Rotterdam, lukte de onderneming dààr, dan was de schrik eraf bij de muziekanten en de stemming erin bij de katholieke vereenigingen der andere steden’. (O.C. blz. 12.)

Door heel Nederland heerschte toen een bange verwachting om de aangekondigde geboorte van een koninklijk kindje... Wat ging het zijn? Dat gevoel van groot verlangen dat het hart van gansch het Hollandsch volk zoo angstig deed kloppen had ons zangerspaar getroffen. Cuppens, ‘'t vernuftige manneke’ voelde weldra zijn dichterslust wakker worden en 's avonds, vòòr de liederenvoordracht begon, miek hij een liedje op het zoo vurig begeerde prinsekind:

‘Wij komen uit het broederland,
Wij deelen 't vurig smachten
Dat hier in ieders harte brandt,
Heel Neerlands blij verwachten!
's Lands kind nog eer het zonne ziet,

't Oranje bloemelijn

Begroet ons juichend Vlaamsche lied,

't Zal Hollands vreugde zijn.’ enz.

Even snel als die mooie versjes daar op één oogwenk neergepotlood stonden, tooverde de Vocht er eene passende melodie voor uit de viool, welke hij, tusschen het aandossen van zijn feestkleedij in, van den schoorsteen had genomen. En dan vertelt Linnebank ons verder, van den ongelooflijken geestdrift welke dien eerste van hunne succes-avonden kwam besluiten, toen zij aan het eind,

[p. 28]

‘door een onbedaarlijk handgeklap teruggeroepen’ op het tooneel verschenen en met begeleiding van viool het zoo schitterend geimproviseerd gelegenheidsliedje voordroegen.

‘Rotterdam was veroverd. Het klapte, stampte, bravo-de en hoera-de van geluk. Ze hadden de kunstenaars wel rond willen dragen. De twee laatste regels, van iedere strofe die gingen op de melodie aan 't slot van 't Wien Nederlandsch Bloed jubelde alleman mee. Den volgenden dag klapte de “Maasbode” met haar bladen luid en lang viktorie, dat ze 't hooren konden van Maassluis tot Maastricht. De twee werden verzocht op 't bureau bij de hoofdredactie. Afgesproken. Het lied zou op de kosten van de “Maasbode” worden uitgegeven met Oranje-omslag en voorwoord van pater Hyacinth Hermans, terwijl een nummer op satijnpapier en in prachtdruk aangeboden zou worden aan de Koningin en den Prins. Telefonisch werd er een stoombootje besteld met de Belgische driekleur in top en Cuppens en Lodewijk toerden met de nieuwe vrienden door de havens over de grootsche machtige Hollandsche Maas.’ (O.C. blz. 14-15).

Aldus werden de Cuppens-de Vochtavonden glansrijk ingezet. Andere steden en andere triomfen volgden: Helmond, Uden, Breda, Bergen-op-Zoom. En dit alles tijdens ‘de prinsesseweek van 30 April 1909, waarin eindelijk ons Juliaantje werd geboren.’

Door heel de pers was het één zindering van enthousiasme.

‘Heerlijk schoon en diepgevoeld zijn de eenvoudige liederen, maar onvergelijkelijk indrukwekkend is de toonzetting’ schreef ‘Het Centrum’.

‘... De intieme bekoorlijkheid, de eenvoudige teederheid en reinheid en de pompeuze majesteit dezer liederen...’ aldus luidde ‘De Gelderlander’,

‘... De muziek maakte overweldigenden indruk op de aanwezigen...’ drukte ‘Het Huisgezin’.

‘... Het was voor ons college een avond die gerust naast de schoonste levensavonden gezet mag worden’ schreef P. Linnebank in Het Centrum, over den feestavond te Uden gehouden. In Belgie was de zege niet minder. Juf. M. Belpaire in ‘Dietsche Warande’, Stijn Streuvels in de Gazette van Kortrijk, D J. Grietens in ‘'t Daghet in den Oosten’, en tal van anderen penden in de warmste bewondering verslagen neer over die liederenavonden.

Verleden jaar nog te Gent, was schrijver van dit artikel, getuige van de groote begeestering die het terug-optreden van Cuppens en de Vocht onder een aller-schitterendst publiek van kunstenaars en dilettanten, wist te verwekken.

De kunstcriticus van den ‘Bien Public’ (5 Dec. 1912) schreef toen o.m.:

‘... Er gaat van deze kompositieën een zoo groote oprechtheid van inspiratie uit, dat men denken zou dat tekst en muziek van dezelfde pen zijn. Zelden werd het ons gegeven in dit opzicht meer volmaaktheid te ontmoeten... Alles in de toonzetting draagt bij tot de opheldering van den tekst; de Vocht heeft deze moeten vatten als 'n volkomen d.w.z. als 'n christen kunstenaar. Van sommige melodieën als: ‘Bede tot de Zondaars’ gaat waarlijk een mystieke adem uit. ‘Paschen’ is een prachtige triomfkreet, en de ‘Alleluja's’ werden met 'n waar meesterschap bewerkt: gezongen door een machtigen tenor, door Van Dijck b.v. zou deze bladzijde volstrekt bewonderenswaardig zijn. Hier dient bijgevoegd dat de begeleidingen zeer ver gedreven studieën zijn en, tot de volmaaktheid toe, met

[p. 29]

den tekst overeenstemmen. Dit wil zeggen dat zij, evenals de gedichten, beurtelings vol zijn van schier naiëven eenvoud, overstroomende van blijdschap, vol schrijnenden weemoed, of laaiende van geestdrift en majesteit.

‘ ...Ons dunkens moet van nu af aan, de naam van den jongen Antwerpschen toondichter onder de besten onzer belgische komponisten aangehaald worden. de Vocht zal niet lang wachten van zich te doen spreken, enz.

Cléfa.

Het prachtig Paaschlied dat hier zoo gunstig beoordeeld werd zullen onze geabonneerden ook als kunstgeschenk ontvangen.

Hiermede besluiten wij dit klein overzicht van den ‘Geestelijken Liederkrans’ van Lod. de Vocht. Wij eindigen met den wensch uit te drukken dat de jonge toondichter, op heden kapelmeester der Antwerpsche kathedraal eens dien Jaarkrans mocht voleindigen. Want, ‘dan hebben Cuppens en de Vocht een meesterwerk voltooid, dat hun namen onsterfelijk houdt, dat hen tot geestelijke volkszangers van Nederland maakt voor altijd en dat voor hen pleiten zal bij den God van alle schoonheid en alle lied.’ (P. Linnebank.)

Josse.

Het ‘Kerstlied’ dat met dit nummer verschijnt, is getrokken uit den eersten bundel ‘Wintertijd’ van ‘Jaarkrans van Geestelijke Liederen’ 2^de uitgaaf, prijs: tien frank, Vlaamsche muziekhandel, Sint Jacobsmarkt, 12, Antwerpen. Inhoud: 4 liederen voor den adventtijd, 11 liederen voorden Kersttijd, 6 liederen voor de viering der Heiligen.