Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

Van des Keysers tweeste reyse in Spaengien, Ende hoe die Boeren in duytschlandt verslaghen ende verstroyt werden.

¶ Dat.v.Capittel.

[fol. xiiij.r]

ALs die Keyserlijcke Maiesteyt dese quade tijdinghe ghehoort hadde, vanden tweedracht ende discordie der landen van Spaengien, ende der heren ende regeerders der conincrijcke, so nam hi raet ende oorlof vanden landen ende vanden kueruorsten, ende bestelde alle sijn dinghen ende landen in dye beste ordinancie ende policie die hi conde, ende heeft hem bereet met sijn heeren vande oorden, met menich Edel man ende is ghereyst na Zeelant den wint verwachtende. Als dan die wint goet was, so ghinc hi te schepe met al sijn volc, ende met veel schepen die hem gheleyden. Ende quam so in die landen van Spaengien, sonder eenighe auontuere weerdich om scriuen, sonder dat daer een schip verbrande met al den lieden die daer in waren, ende met vele schoone peerden die in dat schip waren.

¶ Corts hier naer als die keyser wt desen landen ghescheyden was, ende weder na Spaengien ghetrocken, om sijn landen ende heeren in paeyse ende vrede te stellen, ghelijck hi dede, daer hi wel.viij.iaren lanc bleef tot dat hy den landen een oore ende erfghenaem ghelaten heeft, eer hi weder quam wten rijcken van Spaengien. Int selue iaer als dye Keyser van hier ghescheyden was, rees een groote commocie in duytschlant ende partie deen teghen dander, die Edelen reghen den boeren ende ghemeenten, ende daer was grote erroer onder dat volc, ende daer vergaderden menich duysent boeren, die veel goodshuysen ende cloosteren beroofden, nemende die ghewijde vaten ende ander goet wat sy crijghen conden, ende violeerden ende iaechden wt haren cloosteren, nonnen ende ander gheestelijcke persoonen, ende bedreuen int landt groten wille, fortse, cracht ende ghewelt sonder reden oft ordinancie der rechten, so datter god niet langer ghedoeghen en wilde. So versaemde dye Palsgraue, dye Bisschop van Mens, ende meer ander Bisscopen ende Heeren een grote macht van ruyteren te peerde, ende wat voetknechten daer by, ende quamen teghen die boeren te velde die sy metten peerden tonder brachten, versloeghen, vinghen, ende heel verstroyden, so dat nae gheen vergaderinge weder vp en stont noch niemant en dorste nae dat yet weder bedrijuen noch aen vanghen sulck partijsscap, want si waren al gheheel tonderbracht. Dit verhorende die Coninc van Vrancrijc, datter so veel volcx verslaghen was, maect hi weder een grote armeye, die hi voorsende nae Ytalien menende dat hem nv nyemant werderstaen en soude. Maer int iaer van.xxij.maecte die Keyser een verbont met paeus Leo, ende daer nae met Paeus Adrianus, so dat si alle die Fransoysen verdreuen wt Lombardyen, als wt Mylanen ende gheheel Italien, ende die Hertoghe van Mylanen werdt weder van die Keyserlijcke maiesteyt ghestelt in sijn Heertoochdom ende possessie.

¶ Item in dye maent van Iulius anno.xv^c.xxij.daer te voren, so was Tantwerpen een groot remoer onder die ghemeynte, ende seyden dat die backers die merct vanden coren vp staken, ende dat si die oorsake waren dat het cooren so diere was. Ooc des ghelijcx hadden die vrauwen te Mechelen ende te Loeuene grooten vploop ghedaen tseghen den cooren coopers. Int leste van Iulius vp eenen saterdach, so quamen sommighe schippers met dicke coorden wel ghepeckt met sommighe quade wiuen, vp dye cooren merct, ende settent cooren vp eenen prijs, ende alsmen daer teghen segghen wilde, so ghebuerde daer groot remoer ende ghetier Ende die backers waren ghewaerschout niet te copen om quaet te schouwen. Doen werter een mandement gedaen, dat gheen backers cooren coopen en souden vp twee mijlen naer der stadt, ende dat elck man backen mocht na insettinghe der cuermeesters, ofte ghewichten der stadt.

¶ Item sommighe vanden broeders vander Augustijnen oordene van Antwerpen waren vp waghens gheset, ende so te Vyluoorden vp tslot gedaen, mer quamen wte midtsgaders dat si sommighe articulen van Luther Tantwerpen in onser vrauwen kercke weder riepen vpt docsael, wtgenomen drie van den voorseyde broeders, die te Bruessel gheuoert waren, om datse die articulen niet afgaen en wouden, ende twee van dyen waren naer der hant ontwijt, ende te Bruessele verbarnt vp onse vrauwen visitacie auont tsachternoens

¶ Item in dit selue iaer van.xv^c.xxij. so ghebuerdet datter twist ende oorloge rees tusschen den Hertoghe van gheldre, ende die stadt van Zwolle, ende die stadt van Campen, ende dat ter

[fol. xiiij.v]

deser causen. Die stadt van Zwolle hadde eenen Tol ligghende vp Tswarte water, daer die van Campen, ende Deuenter vertollen moesten. Dwelc si niet meer doen en wilden, Ende die van zwolle aenueerdeden den Hertoghe van Gheldre voor eenen capiteyn, ende oorlochden teghen dese.ij.steden, so dat daer vele ghescharmust was, ende ten laetsten vant bisscops volc, ende deser.ij.steden volc vele verslaghen was, so dat dese.ij.steden seere benaut waren vanden voorseyde Hertoghe van Gheldre.

¶ Item in dit selue iaer, so wasser een schattinghe van des Keysers weghen, van alle gheamortiseerde goeden, ende van alle goeden dye gheen schot ofte lot en gheuen, ende waren gheschat op eenen redelijcken penninc.

[In dit selue iaer vp sint Andries dach]

¶ Item in dit selue iaer vp sint Andries dach so ghebuerdet, datter een schippers wijf te Moerbeke by Bouweloo, broot bieck van schoon terwen bloemen, ende doen het broot wt den ouen quam, wast also swart als peck ende als gheschelferde ketels.

¶ Item in dit iaer liep den Rijn ouer, daer vele beesten ende menschen af verdroncken omtrent Cuelen, Vtrecht, Ysselsteyn, in Hollandt ende in ander plecken.

¶ Veel tijts hier nae oorloochde dye Keyser met behulp vanden Spaengaerden vp

ten coninc van Vranckerijcke, vp die frontieren van Vranckerijc ende Spaengien. Ende die coninc van Vranckerijc sandt sijn volc weder in Italien, vp die steden ende landen die den Keyser toebehoorden. So trac des Keysers volc metten Spaengiaerden, ende beleyden die starcke stadt van Marsilien, int iaer van.xv^c.xxiiij.in Septembri.waer af Captieynen waren die Hertoghe van Bourbon, die Marquis van Piscaren, Fernandus archonus, ende dye Abdt van Nazarien, dye seer expert was in die oorloghe. Dit wetende die coninc van Vranckerijcke, om sijn stadt te ontsetten, so vergaderde hi een groote heyrcracht van volcke, te weten.ij.duysent ghebaerdeerde peerden.ende.iij.duysent lichte peerden, ende voetvolc wt Dophinoys.x.duysent.zwitsen.duysent Lants knechten.vi.duysent Italianen.v.duysent. Ende oock hadt hi menich legioenen te peerde ende te voet te voren wech gesonden. Dit vernemende des Keysers volc, vertrack vander stadt van Marsilien vp xxv.dach deser seluer maent van September.