Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Hier commen wi weder tonser materie, sprekende vanden Graue Lodewijck van Male, die welcke was die.xxvi.Graue in Vlaendren.

¶ Dat.xxxij.capittel.

LOdewijc van Male, Lodewijcx sone van Nyueers een ionghelinc van.xvi.iaren, hi was mede inden wijch, te Kerssy met den coninc Phelips van Valoys, daer hy seere ghequetst was, ende hy voer metten coninc sinen neue te Amyens, die hem rudder maecte. Ende hie dede hem manschip vanden graefschepe van Vlaendren, ende van Nyueers. Dese Graue Lodewijck hadde vele heerschepyen in naercommenden tijden, als Vlaendren, Artoys, Niueers, Retheers, Bourgoengnien, here palatijn, van Salynes, here van Mechelen, ende van Antwerpen, ende hi conquesteirde Brabandt metten sweerde, ende want vechtender hant, ende hi liet inden handen van sijnder zwaessenede Iehannen sijns wijfs houdtste sustere te haren lijue, maer naer hare doot, so nam hijt weder te hemwaert.

¶ Item den wijch te Kerssy ghedaen sijnde, die coninc van Ingelandt die daer die victorie hadde, trac in Normandyen al dat lant destruerende, rouende, ende verbarnende. Binnen deser tijt, so sandt die paeus.ij.cardenalen nederwaerts, omme dese twee coninghen te accoordeirne, ende si quamen te Lizieux in Normandyen, daer waren si qualic vanden Inghelschen ende vanden waloysen ghehanteirt, want si quamen daer te vergheefs, ende waren selue berooft, ende en mochten niet vulcommen noch ghedoen, daer omme dat si ghesonden waren vanden paeus. Ende naer dien dat die coninc van Inghelandt al tlant van Normandyen verdoruen hadde, hi keerde weder te Pontieu, te Beunen, te ghuyse, te Marcke, te Calis, ende daer vandt hy vele schepen in die hauene met Artylgerie, met vitaelie, die hem huyt Inghelandt ghesonden waren, om Calis te belegghene.

[Den vierden dach in Pietmaent en den vijfsten dach van Nouembre]

¶ Item vp den vierden dach in Pietmaent naer den wijch van Kerssy,

so was die stede van calis beleyt vanden coninc edewaert, ende die vlamingen souden den coninc van Ingelant gheholpen hebben, maer hi seyde dat hi starc ghenouch was. Ende hi badt dat si gaen wilden te Ruhout, te Hesdijn, te Bethune. Ende dye vlaminghen ghinghen al Pycaerdien duere, roouende ende al tlant destruerende. Ende sommeghe Inghelschen waren metten vlaminghen, ende si wierpen ter nedere dat casteel van Ruhout, ende bedoruent, daer naer verdoruen sy Aercke, Bethune, ende Theerenburch. Item een Inghelsch man schoot naer den wederhane vander kercke van onser vrauwe van Theerenburch,

[fol. lviij.v]

welcken wederhane was een beilde van marye met eender croone vp thooft, ende dye voorseyde Inghelschman schoot naer die croone die tvoorseyde beylde vp thooft hadde omme die of te schietene. Ende terstont brack sinen boghe, ende sinen pijl brack in vele sticken welke sticken quetseden vele Inghelschen vanden ghenen dier ontrent waren. Ende by dyen bleec wel dat onsen heere wrack daer soubijtelic die cleenicheyt dyemen sijnder moeder dede ofte doen wilde. Ende daer omme spaerden die Inghelschen die cathedreale kercke van Theerenburch van brande, ende baden deuotelic onser vrauwe ghenade. Ende offerden onser vrauwe groote ghiften van haren rooue. ontrent sinte Bauen dach, het regende een gheheele weke lanc, ende het was seer coudt ende die coninc Edewaert waren toe ghecommen noch vele Ingelschen huyten welcken hy gaf oorlof alle die vlaminghen, ende elck ghinc thuyswaerdt, want dye coninc Edewaert hadde doe volcx ghenouch, om den coninc van Vranckerijcke te wederstane, hadde hy willen commen te Calis want die coninc Edewaert en begheerde anders niet dan yeghen den coninck van vranckerijcke te vechtene, om sijn recht dat hy aen Vranckerijcke hadde metten sweerde te vercrijghene.

¶ Item vp den vijfsten dach van Nouembre, so quam Lodewijc van Male als een nyeu graue in sijn landt van Vlaendren, ende dat ter bede vanden drie steden, ende wordt al omme binnen sinen lande eerlicken ontfanghen. Ende byden consente vanden coninc van Inghelandt, so was hi van stede te steden gheleedt, ende hi swoer al omme die preuilegien, rechten, ende statuten, tonder houdene in elcke stede binnen vlaendren, dat si die souden onderhouen ende ghebruycken so si van voren ghedaen hadden, ende die leenhouders deden hem manschip van haren leenen. Ende hi maecte nyeuwe wetten, ende statuten diemen qualicken hilt, want dye vlaminghen en achtens net seere. Ontrent onser vrauwenlichtmisse dach, die vlaminghen ende sonderlinghe die van Ghendt wilden den Graue dwinghen den coninc.Edewaert manscip te doene vanden graefschepe van Vlaendren, dwelcke die graue Lodewijc wederseyde, ende sprack Als die coninc van Inghelant te Riemen ghecroont wort coninc van Vranckerijcke, dan sal ic hem als een goet ghetrauwe leenhouder manscap doen. Daer naer in die maent van Maerte, die van Ghendt dwonghen den graue Lodewijc dat hi nemen soude vrauwe ysabeele des conincx Edewaerts dochtere te wijue, welcke hi niet gheerne en dede, om dattet sijn naer nichte was, ende om dat men hem daer toe dwanc. Ende dese brulocht was beloeft ende begonnen in dye Abdye te sinte Winnocxberghe, in die presencie vanden coninc Edewaert, ende den hertoghe van Lancaestre, ende die brudegom Lodewijc, ende vele notabele, ende wethouders vanden steden van Vlaendren. Ende daer was ghesloten dat men te paesschen daer naer te Ghendt brulocht soude houden. Ende als alle dinghen vulcommen waren, ende beschict die tot sulcker brulocht behoren, ende omme die te vulcommene, die graue Lodewijc stal hem heymelic wech, ende trac huyt Vlaendren vp den.xxviij.dach in dye Maerte, dwelcke was voor dye paesschen weke, ende hi trac byden coninc van Vranckerijcke, die hi manscip ghedaen hadde, ende hi dede alle sijn dingen bi des conincx van vranckerijcke rade. Dat ghemeente van Vlaendren was seere verstoort omme dat die brulocht niet voort en ghinc, si teghent den abten ende den prelaten en den edelen van Vlaendren dier mede ghemoeyt hadden gheweest. Ende daer omme ordonneirden si nyeuwe officiers, dat ballingen ende roouers waren, ende verswoorne lieden, die littel of nyet en hadden, ende maecten settinghen ende pointinghen vp die cloosters, ende vp die clergie, ende vp die rijcke lieden dye den Inghelschen contraire waren, of die voor den graue Lodewijc spraken, ende die gherochten te seggene, wel moet ons prinche varen, dat hi Ysabeele sijnder nichte niet te wijue nemen en wilde, alle sulcke lieden die sulcke of gelijcke woorden spraken, of den Inghelschen contrarie waren, worden gebannen of doot gheslegen, of haerlieder goet verbuert. Ende alle ketijuen officiers dye bedeghen rijcke, met haerlieder exactie ende ouerdaet, ende si hilden hem aen die side vanden coninc edewaert, ende onder den tijtel van sijnder moghentheit. Om dat die abt vanden dune was van des princhens raet, ende was met hem ghetrocken in Vranckerijcke, daer by so waren die vanden dune swaerlick ghetaxeirt, ende waren ghe

[fol. lix.r]

stelt te gheuene.ij^c.ponden groten stercker munten, elcken stooter Edewaerts moesten si gheuen voor eenen groten. Ende om dieswille dat die muenicken hem excuseirden dat te vele was, ende si en warens niet ghestaet te gheuen, daer om quamen huyt ghendt.v^m.sulc daneghe ballinghen, roouers, ende vertasserers, ende roofden die.iij.principale Huythouen, die die voorseyde abdye hadde, te wetene te Sande, ter Leepe, ende ten noordthoue, ende staken tvier daer inne, ende verbarndense, ende daer toe soe wierpen si omme die muelen te Heyndxdijck, vp den eersten dach van Wemaent. Anno domini.xiij^c.ende.xlvij.