Dits die Excellente Chronijcke van Vlaenderen

Beghinnende van Liederick Buck den eersten forestier tot den laetsten, die door haar Vrome feyten, namaels Grauen van Vlaenderen gemaect Worden [...]

¶ Hoe Coninck Lodewijck, nae dye doot van sijn ouders, trac met groter heyrcracht na Vlaenderen voor Cortijcke.

[fol. xlviij.r]

ENde int eerste iaer naer sine consecracie. Anno domini.M.CCC.ende.xv.so quam hi vp Vlaenderen met drie heercrachten, hi quam van Suyden, ende slouch sijne tenten bi Cortrijcke, ende die graue van Henegauwe quam van Oosten metten Hollanders ende zeelanders te schepe, ende verbranden Repelmonde. Ende dat derde heercracht quam in Westvlaenderen omme daer dat lant te roouene ende te scelgierne, maer die Graue Robrecht dede versoucken aenden coninc Lodewijc, wat causen ofte actie dat hi hadde omme vp Vlaenderen te commene. Des conincx seggen was dat Vlaenderen was der croonen tachtere, van dat die paeys ghemaect was, elcx iaers.x^m.pont pareseyde stercker munte. Ende die Graue Robrecht seyde daer yegen, hoe dat Rijssele ende Duway metter casselryen waren daer voren ghestelt in ostaedghen, ende dat hi den coninc niet schuldich en was, dan alle eere ende weerdichede, ende sijn man te sine, ende hem te doene manschap, twelcke hy vulveerdich was ende begheerde te doene. Maer die Coninc bi sinen fellen rade wilde hebben die achterstellen van.x.iaren, ende ooc die voorseyde.ij.steden, ende men bestokede Vlaendren van allen canten, ende die vlaemsche schiplieden scoffierden dat heercracht vanden graue van Henegauwe, ende die hollanders dat si by noode vloon, ende die.G.Robrecht scoffierde ende beuacht dat heercracht vanden coninc, so dat die coninc vloot bi nachte te parijs waert ende liet tenten ende pauwelioenen, ende die vytaelgie voor Cortrijcke, ende die in Westvlaenderen laghen, hoorden die nieumare, hoe dat die coninck wech was, ende si voeren ooc te Vranckerijcke waert. Binnen dyen iare wast so groot watere, dat alle die vruchten verdroncken, ende sulcken dieren tijt dat vele lieden van honger storue. Die coninc te parijs sijnde wart so gram vp Vlaendren, dat hy dede bannen huyter croone van Vranckerijcke alle die vlaminghen, gheleerde ende leecke, clercken ende al dat vlaminghen waren, ende dede in spijte vanden vlaminghen te Parijs verbarnen alle die lakenen die in Vlaenderen ghedrapiert waren. Ende hi starf seere corts daer naer. Anno domini.xiij^c.ende.xvi. Ende naer hem soe quam die Coninck phelips coninc lodewijcx broeder om dat hi gheen hoyr achter en liet Dese phelips was graue van Poitau, ende een goedertieren man Dese wilde oock Vlaenderen dwinghen,

[fol. xlviij.v]

niet met wapenen, maer met letteren vanden paeus, ende sandt den cardenael Gooselijn te Vlaendren waert, omme tlant te bedwinghene om paeys te makene metten coninc, ende dat bi sentencien van verwatenessen. Anno domini.xiij^c.ende.xix. Het quam dat dye.G.Robrecht trac te Parijs ende dede den coninc manschip van den graefscepe van Vlaendren, sonder duway ende Rijssele, dese twee steden bleuen in handen vanden coninc, ende in teeken van paeyse, so gaf die coninc phelips sine eenege dochtere, den ionghen Lodewijc dye sonde van Lodewijc van Nyueers, Robrechts sone, vp dese condicie dat hi graue worden soude van Vlaendren, al waert so dat Lodewijc sijn vader storue, eer dat die.G.Robrecht storue, alsoe dat daer naer gheuiel, want die.G.Robrecht badt sinen ioncxsten sone Robrecht dat in nacommende tijden, al soude hem eenich recht commen aen Vlaendren, ende dat omme dye vrientschepe vander croone ende vanden coninc, dat hi dat soude willen renonchieren, ende hi gaf hem die heerscappye van Cassele, ende maectene graue van Cassele, ende vander heerscappyen dyer annex waren, als Belle, Veurne, Burburch, ende Berghen metter casselryen, maer dese coninc phelips en leifde nyet lange ende starf sonder maerle hoir. Int iaer.M.CCC.ende.xx. Binnen desen iare waren die besiecte lieden vermiedet vanden ioden ende sarasijnen dat si fenijn souden worpen in die fonteynen, ende daer omme waren die besiecte menschen al vranckerijcke deure verbarrent.

¶ Item binnen desen iare die vloeden vander zee, die braken die dijcken inne aenden zeecant, ende sonderlinge in vier ambachten, so datter veel menschen ende beesten verdroncken.

¶ Item binnen desen seluen iare, Robrecht dye here van Cassele, om dat sijn vader bouen die.lxxx.iaren hout was, ende siec was altemet, het was hem leedt dat hi sinen vader toe gheseyt hadde die renonciacie van sijnen rechte, die hem toecommen mocht bi sijns vaders doodt hi was schalc ende malicieux ende hy stal sijns vaders seghele, ende hy dede maken eenen brief, gheseghelt met sijns vaders sgrauen Robrechts seghele, ende het was inden wintre. Dye ionghe Robrecht ontboot Lodewijck sinen broedere, dat hi quame typre tot sinen vadere, ende commende ter sale in sgrauen hof, hi vraechde hoe dat met sijnen heer vadere stondt. Doen sprac die ionghe Robrecht, ons vader die licht nv om wat te rustene, ende heift desen brief gedaen maken, ende hi beueilt hu dat ghi vp sidt al heymelick, ende rijdt te Repelmonde int casteel, ende gheift den Casteleyn desen brief, hem seggende dat hi niet en late hi en vulcomme dat in desen brief staet. Dese goede onnoosele Lodewijc graue van Nyueers commende te Repelmonde by nachte ende inden winter, ende het was seer ghesneeut Lodewijc siende den Casteleyn, gaf hem den brief, seggende. Casteleyn ic comme hier tot hu van sgrauen Robrechts mijns vaders weghe, haestelicke tot hu ghesonden, dat ghi niet en laet ghy en leist desen brief, ende vulcomt dat inden brief ghescreuen staet. Den teneur vanden brief hadde inne, Saluyt ende groete voorscreuen, weit Casteleyn dat om certeyne causen van conspiracien die Lodewijc mijn sone in Vranckerijcke, als hi laetst daer was, yegens ons ende onsen lande daer tracteirde, hier omme sendickene heymelicke tot hu, dat ghi hem heymelic soubijt doet onthoofden, ende en lates niet vp hu lijf, ende goet te verbeurne, ende die bi hem sijn seyndtse Robrechte mijnen sone, nv weist in paeyse, ende hoedt wel ons slot ende sijt ghetrauwe Niet meer als nv, van god si met hu. Dese Casteleyn seere verwondert int lesen van desen brieue, hi en wiste wat doen of laten, hi was verwondert seere, dat sulc een prinche ende graue quam met soe cleynen state, in sulc een vuyl ende coudt weder, ende heymelike by nachte. Die Casteleyn vraghede hem of hem die graue sijn vader selue den brief ghegeuen hadde. Lodewijc antwoorde mijn vader heift mi beuolen hu den brief te bringhen ende te gheuene. Doen sprac die Casteleyn Welcke tijt spraect ghy huwen vader laetst. Lodewijc wort hem bepeysende, ende seyde het was bet dan.x.weken gheleden dat hi sinen vadere selue metten mont nyet ghesproken en hadde. Ende die casteleyn dyt horende, die seyde, het dunckt mi wondere dat ons gheduchtich prinche sulck een Messagier houdt, als ghy sijt, weit ghy niet van sinen rade, en sijt ghi niet ghelooft met hem te sijne ende te sprekene, och lieue heere ende edel prinche, weit ghy niet wat bootschap dat

[fol. xlix.r]

ghy bringt, ende wat inden brief staet. Lodewijc die edel iongelinc seyde, hy en wister niet of. Doen seyde die casteleyn, tgheene dat inden brief staet dat en sal ick niet doen, noch doen doen, om lijf ende goet te verbuerne, O weerdich prinche en sijt niet versaecht, neimt ende leist selue den brief van uwer bootscepe, ende midts dyen gaf hijne hem, ende seyde ic en gheloue niet dat my gheduchte here die.G.Robrecht hu vader desen brief heift ghedaen seghelen. Ende Lodewijc desen brief ghelesen hebbende, hy was seer verwondert ende versaecht. Doen seyde die casteleyn dat hy hem hilde int Casteel blijdelijcke, tot der tijt dattet soeter weder ware, ende den winter wat gheleden ware, hi soude den brief Typre dragen, ende met den.G.Robrecht spreken. Ende binnen deser tijt, so starf die coninc phelips daer omme dat vlaendren seer druckich was, want die ionge lodewijc hadde des conincx phelips dochter te wijue, die principaelste ende die houdtste. Ende naer die doot vanden coninc.phelips, die ooc.G.van poitau was, doe so was kaerle sijn broeder, die graue was de la marche coninc.ghemaect. Dese Coninc.kaerle nam altijt den raet van vranckerijcke bi hem, ende hi en dede anders niet dan byden rade van hem lieden. Ende hi ontboot also vriendelic als hi mochte den.G.Robrecht van Vlaendren, dat hem ghelieuen soude vp de quinquagesima, te commene te Riemen, te sijnder consecracie. Die graue Robrecht feestierde des Conincx boden seer eerlic ende minlijc, ende gafse ghiften, so dat sijs hem grotelic beloefden voor den coninc.ende voor die edele van Vranckerijcke, ende hi dede sijn excusacie om sine grote oudtheyt, want hy was lxxx.iaren ghepasseirt, maer hi sandt sinen ioncxsten sone Robrecht, here van Cassele in sine stede, want sijn houdtste sone Lodewijc van Nyueers, die lach noch te Repelmonde gheuangen. Maer die graue Robrecht dye waende dat hi te Nyueers gheweest hadde bi sinen wijue. Die ionge Robrecht te parijs commende bi den coninc.dede sijns vaders onschult om sijnder houde wille, ende onuermuegentheyt, ende hi dede den nieuwen coninc.manscip van Cassele, ende vanden steden ende casselryen daer onder behorenden, twelcke hem sijn vader ghegeuen hadde. Ende daer naer so voer Robrecht met den coninc.te Riemen. Ende in die consecracie vanden coninc.kaerle, so dede Robrecht daer tofficie van sinen vader, als den coninc.sijn sweertte gordene

¶ Item binnen deser voorseyde tijt dat Robrecht was in Vranckerijcke, int beginsel vanden vastene, so comt den casteleyn van Repelmonde te visenteren den.G.Robrecht, te ypre in sine sale, ende te gader sprekende van dyueerschen saken, doen wort die Casteleyn sprekende vanden brieue die Lodewijc van Nyueers int herte vanden wintre ghebrocht hadde, ende dat hy quam met drie lieden sonder meer, sonder eenege rudders, of volc van state bi hem te hebbene, ende brochte eenen brief inder vorme, als of hy yeghen hu ende yegen tlant grotelic mesdaen hadde ende sijn lijf verbuert hadde. Die.G.Robrecht siende den brief, hi seyde het is mijnen segele, maer vanden brieue en weet ic groot noch cleene, ende seyde dat hijne noyt ghesonden en hadde. Hi ouerlas den brief, ende dit horende, was seer verwondert, ende seyde dat hy van gheender messuze en wiste die sijn sone Lodewijc yegens hem ofte yegens tlandt mesdaen mochte hebben, ende en wiste anders niet noch en meende, dan dat die ionge lodewijc in sijn graefschip van Nyueers was bi sinen wijue, wandt anders hi soude ghesonden hebben bi den coninc van vranckerijcke huyt sijnder name, daer nv robrecht sijn broeder getrocken was. Ende seere verwondert ende versleghen sijnde in tghene dat hi hoorde, seide och lieue casteleyn secht my hoet met desen sticken geuaren es, ende oft ghijne gedoot hebt wachaermen dat ware my wel een drouue tijdinge, die casteleyn seyde genadich here sijt gherust, ic hebben gehouden secretelic ende wel bewaert, vp auentuere, of ghy vanden brieue niet gheweten en hadt alsoot blijct, ende so my dochte bi ondersoucken van hem, maer omme dat inden brief stondt van conspiracien, vp auentuere oft huwen raedt hadde gedaen doen, so hebbe ickem wel verwaert, ende altoos ghehouden in tcasteel. Doen gaf die.G.robrecht den casteleyn last dat hijne wel bewaren soude tot paesschen, ende binnen deser tijt so salmen doen scherp ondersouc van desen sticke, ende te paesscen so sal ic aen hu scrijuen, ende weest emmer dan te Repelmonde.

¶ Item een grote inquisicie ende ondersouc hier of gedaen wel.xiiij.daghen lanc, so wast ten sijne metter waerheyt onderuonden, hoe dat robrecht sijn ioncste sone

[fol. xlix.v]

stont om graue van Vlaendren te sine naer die doot van sinen vader, ende dat die voorseyde ionge Robrecht desen brief hadde doen maken, ende hadde secretelic sijns vaders segelen ghestolen daer mede dat hijne seghelde, ende Lodewijc van Nyueers was onnoosel vonden van alle tghene dat inden brief stont. Ende die.G.Robrecht ontboot den casteleyn van Repelmonde, dat hi Lodewijc sinen sone ontslaen soude Ende als hi ontsleghen was, so vulquam hi diueersche pelgrimaegien, die welcke hy beloeft hadde huyt vreesen vander doot inder vanghenessen sijnde. Eerst onser vrauwen tshertoghenbossche, te theerenburch, te Beunen, ende sine pelgrimaegie ghedaen hebbende, so trac hi bi sinen vadere Typre, die welcke hem seere versprac om sijnder slichticheyt wille, dat hi in ypre quam, ende ontfinc den brief, al sonder sinen vader eerst te sprekene ofte te groetene, ende so haestelic wech te trecken, in sulc een weder ende maer met.ij.lieden, niet te min, al versprac hi hem, hi was nochtan wonderlic verblijt, als hi hem sach, ende om dat sijns broeders valsch voortstel niet vulcommen en was. Lodewijc verhorende dat sijns kints sweer doot was, die goede phelips die lange die coninc.was gheweest van vranckerijcke, hi nam oerlof aen sinen vader, seggende dat hi wilde naer Parijs trecken bi den coninc.kaerle nieuwelincx gheconsacreirt die sijns wijfs oom was, om hem te doene manschip van sinen graefschepe van Nyueers. Die voorseyde.G.Lodewijc te Parijs commende, ende den coninc.manscip ghedaen hebbende, huyte der schaemte ende schande die hem Robrecht sijn broeder ghedaen hadde, hi schaemde hem so seere dat hi te Vlaendre waerts nyet commen en wilde maer bleef te parijs wonende, ende hi ontboot sijn wijf ende sijn kint, ende sijns wijfs kint, ende als hi ontrent.xi.weken te parijs ghewoont hadde, so wort hi siec ende ontfinc alle sine helege sacramenten vander heleger kercke, ende starf vp die octaue van sinte Pieter ende s. Pauwels, twelc was den.vi.dach van Hoeymaent. Int iaer ons heren.xiii^c.ende xxi.ende was begrauen te Parijs, int clooster vanden Freminueren. Ende hi liet achtere.ij.kindren, Lodewijc van nyueers, ende eene dochtere dye hier Margriete, dye naemaels te manne hadde die.G.van Montfoort, wien verstarf die heerschappye van Bretaengien. Als die.G.Robrecht verhoorde die doot van sinen houdtsten sone Lodewijc, hy was seere rauwich ende bedruct, huyten welcken hi dede vergaderen alle die edele van Vlaendren te Cortrijcke, vp den.iij.dach van Oostmaent, ende ooc alle die prelaten, alwaer men dede een deuote huytuaert ouer den seluen Lodewijc. Ende van dier tijt voort, die graue Robrecht wort seere ghequelt vander aertrijcke, ende altemet wordt hi sieckere, so dat hi corts daer naer begheerde ende ontfinc alle sine sacramenten met volcomender charitaten van duechdelicken wercken verchiert, vul ontfaermicheden vp die aerme, vul van rechtueerdicheden ende iusticien vp die quade. Ende hy verschiet van deser werelt, vp.s.Lambrechts dach, den.xvij.in september. Anno domini.xiij^c.ende.xxij.ende was begrauen typre, te.s.Maertins inden choor, ende naer hem was graue Lodewijck sijns kints kint, ouermits die voorwaerde, ende besprec vanden coninc Phelips die langhe, als hi sijn dochtere gaf te wijue Lodewijcke, den ionghen Robrechts sone.