Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 155

[p. 499]

[2010/4]

Beste lezers,

Shakespeare in America... Johan Reyniers koos als prototype twee eenakters van jonge Amerikaanse theatermakers, en Johan Thielemans legt uit dat Shakespeare al heel lang in Amerika vertoeft: in de negentiende eeuw was hij de meest gespeelde toneelauteur in de States.

Shakespeare wordt kennelijk steeds opnieuw tot leven gewekt door avantgardetheatermakers. Young Jean Lee plaatst haar LEAR in een historisch decor, een weelderige troonzaal, maar het verhaal spitst zich toe op de drie ongelukkige dochters van de koning. De taal is soms elizabethaans Engels, maar meestal hedendaags Amerikaans. Een letterlijk citaat van Shakespeare staat naast zinnen uit Sesame Street.

Pavol Liska en Kelly Copper van het Nature Theater of Oklahoma maken een Romeo en Julia met een collage van reële telefoonconversaties, waarbij mensen werd gevraagd te vertellen wie Romeo en Julia alweer waren. De collage van die antwoorden uit het collectieve geheugen wordt gezegd door één acteur en één actrice. Tot het gebabbel over bijvoorbeeld West Side Story ophoudt, en de auteurs de échte balkonscène uit het stuk van de meester laten horen.

Hoe komt het toch, denk ik dan, dat sommige auteurs eindeloos verrijzen, en de meesten niet? Zelfs als het gaat om grote namen: waarom wordt Shakespeare veel meer bewerkt dan bijvoorbeeld Racine of Vondel? De literaire canon is iets vreemds: er is de canon toen, en de canon toen en nu. Vergelijk Conscience met Multatuli: beiden van internationale envergure, maar wie leest Conscience nog? Kwestie van taal en thema, denk ik. De ideeën van Multatuli zijn nu nog scherp en juist. Conscience is historisch belangrijk.

Shakespearebewerkingen... Soms dicht bij de tekst, soms afgeschraapt tot de kern, soms postmodern gedeconstrueerd en in fragmenten gemonteerd

[p. 500]

tot iets anders. Ik heb wat gemorreld in mijn kast met theaterprogramma's. Een deel van wat ik dus zelf heb gezien.

15 april 1983: Jan Decorte speelt met de groep Het Trojaanse Paard King Lear, tijdens het Kaaitheaterfestival 83 te Brussel.

20 mei 1983: het Onafhankelijk Toneel (Rotterdam) komt naar de Brusselse Beursschouwburg met The Tempest.

31 januari 1987: Franz Marijnen regisseert voor het NTG Koning Lear, in een vertaling van Hugo Claus.

27 September 1990: Jan Lauwers brengt Julius Caesar met zijn Needcompany in een productie van het Kaaitheater.

5 februari 1999: Peter Verhelst bewerkt met Het Zuidelijk Toneel Romeo en Julia in het Lunatheater (het huidige Kaaitheater).

17 januari 2001: Jan Ritsema gebruikt met de groep 't Barre Land de vertaling van Erik Bindervoet & Robbert-Jan Henkes van Hamle't, eveneens in het Lunatheater.

En vandaag krijg ik de nieuwe aanbieding van alweer het Kaaitheater, met daarin de aankondiging van Othello, c'est qui, 26 november, door Monika Gintersdorfer & Knut Klaǟen. Othello wordt opgevoerd als een puur Europese reconstructie van ‘de vreemdeling’. De donkerhuidige Afrikaanse prins van Shakespeare is nu de inzet van een scherpe discussie over botsende culturen en vermeende raciale dominantie.

Naar Jan Decorte: Shakespeare is, dat is 't!

Hugo Bousset