Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 147

[p. 106]

H.H. ter Balkt
De Astatica

Achter in de kamer stond een kachel. Het scheen dat er een vuur in brandde, maar het vuur was geschilderd. Boven het vuur hing een ketel. De ketel stoomde, maar... de ketel en de stoom waren ook geschilderd.
Carlo Collodi, De avonturen van Pinocchio (1877)

1

De zon ging onder bij John Donne. En ook de vreugde verzonk. Om nog vreugde te vinden, loop de landwegen af. Dan zie je de spijkerkop uitziend uit het timpaan van de houtloods; een echte visionair, dat laatste denkt hij misschien zelf. Van moleculen gemaakt, net als de herinneringen, hult zijn blijdschap over het golven van de zandweg zich in de wolk van muziek die hij ooit was; het vogelgefluit dat hij ooit was. Er raast een vuurstorm van vreugde door hem heen, door hem, spijker in een houtloods.

‘Crowd applauds as man is killed. A crowd at an outdoor café in Nijmegen, in Holland, applauded as they watched a man shooting dead his companion, believing they were watching well-acted street theatre - but it was real life murder.’

‘Wat is er met de mens gebeurd!’ riep een donkerrood boekje uit 1971... Dit, de mensen werden dingen, maar zonder de vreugden in de spijkerkop. Handelingen zijn nu de gedachten, niet zelden zijn ze dodelijk. De menigte klapt wel. Menigten applaudisseren altijd, en vooral voor groot pathos, want dit is wat de leraren de menigten leren. ‘Wees menigte! Wees legioen!’ Zolang er geen menigte is, is er niets.

Reuter vervolgt:

‘Police said the two men were walking by the café when one man, in a seemingly dramatic gesture, pushed his companion to the ground, pulled out a pistol and shot him five times. The killer then strolled to a telephone to call police and await arrest.’ (Daily Telegraph. 1 augustus 1989)

Dertig jaar na de ontdekking van het Astatium, dus precies in 1970, greep het onbestendige met kleefvingers om zich heen. Zwaan, kleef aan: het onbestendige is nu overal... In Cold Blood, ja boven Cold Blood van de levenden en de doden, gaat de zon nu op en onder. In de kunst zijn de ondoden (hoofdletter indien gewenst) allang onder ons: wie zou willen beweren dat Drella (Andy Warhol), Lou Reed of Damien Hirst meer wilden

[p. 107]

zijn dan van zichzelf losgezongen design? Gestileerden: alles werd design. En zeg nu zelf, wat is design anders dan bontgemaalde berekening en vertekening, en de doodstraf voor het naturel? Uitgekookt is doodgekookt.

Elektrische stoelen... doen hun stoelendans.

Het DDT werkte sneller, maar het DDT is gecompliceerd; een interessantere natuur, het Astatium is maar een element, een door gaswassers gewassen zonderlinge landjonker, bijna zo ongecompliceerd als De Marskramer van Jeroen Bosch, en wat het Astatium precies uitvreet dat weten wij niet, want daar is het te onbestendig voor. Net als nu bij veel mensen is het niet meer dan zijn naam. Naar men zegt, heeft het zich alweer een andere naam of pseudoniem aangemeten, en het spoedt zich voort, over godweet welke landwegen en akkers en in de duivel mag weten welke nachtschuiten en vermommingen.

2

Het poortgebouw liep stage bij het maanlicht. Een zonneflits springt als een kat van het ene stukje plein naar het andere. De koude lichtjes van april in de namiddag tegen de avond: wat is de dichtkunst nog na Rimbauds Martyrium?... een kankerkliniek in Moldavië, in een arm land met kannibalen als inwoners, waar vrouwen mensenvlees verkopen in Chisinau voor de deur van een slagerij. De metalen boerenwormkruidvelden in Watou, die glinsteren als killing fields, als het vliegtuig van Nicolás Guillén (when this age has passed/ and all our human documents/ have been consumed by the flame of centuries;/ when the key to all our current progress no longer exists...) dat aangetroffen op een vlakte of een bergtop door natuurkenners zal worden gerekend tot de staaltjes van een uitgewiste fauna. Zei Guillén, leerling van Pound.

Duivelsicoon: een boosaardig tekentje, dat oorspronkelijk in het geniep op de achterkant van een icoon werd aangebracht om de goede werking van de icoon teniet te doen, of om het tegendeel ervan te bewerkstelligen.

Een icoon kan of kon in deze eeuw net als in de vorige een held zijn, vijf dorpen met exquis houtsnijwerk, een wielrenner met flaporen, een mooie eenheid van landschap en huizen met bewoners, een beeldschone groep heldinnen, Destiny's Child genaamd. Het symbolisme schonk een duivels-icoon aan land en mens en dier, deed de ziel definitief reïncarneren in een dobbelsteen, naar 't leek. Hoe verdingd raakte alles, in onverschillige klauwen (achter de patrijspoort met uitzicht op het jaar 1885), hoe werd alles en iedereen met jaloezie en haat geladen, hoe raasden nu de dood en de vernietiging dichter en dichter op ons aan. In meelkisten met bloedmeel voor wolven kleumde de liefde. Strooien grootjes met uitgestreken gezichtjes liggen verspreid als herfstbladeren in het rond.

... Weer eens kapot gehageld en aan lager wal, 't was aan de Wilgenweg (op de muur van het dierenasiel - ook een klein circus was er neergestreken, met één koorddanseres - werden lichtbeelden vertoond, waarop je ziet hoe een

[p. 108]

moordcommando zijn heer, het stof, ontmoet), hoorde de marskramer de telefoonpaal, die wel wat op een galg leek, het varkensgras aanroepen (de telefoonpaal, gek geworden door de duizenden stemmen die hem uitholden en hun gezoem, was een fallische denker geworden). ‘Ik ben een mes, mijnheer!’...

‘Foei stouterds, gij bijt’

(slaapliedje voor messen).

Nescio, die de Titaantjes schreef, is nu een kwaliteitsmerk maïs met hoge drogestofopbrengst, staat in Oogst nr. 2, januari 2001.

‘The flowers fly - why so fast?’ klaagt de Chinese dichter Du Fu, die leefde in de achtste eeuw. De wind draagt vernietigings- en veranderingslust, verachting en geestverruimende middelen aan. En nadat de grote Berlijnse muur was verstoven in 1989 en een paar jaar daarna, leek het wel of nu overal paddestoelsporen van muren vlogen en dwarrelden; overal stonden als profeten muren op, klop-klop doen in de tuintjes de metselaarshamers, en geluidswallen wandelen langs de snelweg; zaailingen van muren, in de verre omtrek en dichtbij.

En dan te bedenken dat in Laagland de meeste muren onzichtbaar zijn.

De muren van Lyondell Chemical Corporations^* zullen verrijzen op de Maasvlakte, en Lyondell Chemical Corporations zal petrochemiesalade gaan bereiden op de Maasvlakte. Dit zijn de jaren van Ding en ding, door de late weerschijn van mond- en klauwzeervlammen verlicht.

* een filiaal van Poetry Infirmary; established in 1970