Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1

[p. 411]

Omroeper.

De Polen. - Een ministerieel besluit heeft de vrije Poolsche scholen te Berlijn gesloten. Acht onderwijsgestichten, die onder toezicht stonden van Poolsche maatschappijen, werden alzoo gedwongen hunne leerlingen naar huis te zenden.

Hiermêe is de Pruisische Staat nog eens wat meer beschut tegen ‘polnische Anschläge’!

Uit het Chineesch Strafwetboek.

§ 7. Wie een mandarijn vrijwillig op de teenen terdt wordt gevierdeeld; zoo hij het onvrijwillig doet wordt hij opgehangen.

§ 8. Wie een vreemden gezant doodt, wordt gestraft met eene geldboete van 2 tot 5 taëls.

§ 21. Wie voor een edikt van den Keizer niet staan blijft met ontblooten hoofde en na het lezen niet neerknielt wordt tot poeier gestampt.

§ 22. Wie een missionaris om 't leven brengt zal voor straf tienmaal schrijven: ‘Ik mag geen missionaris dooden’.

§ 35. Een mandarijn, die niet rap genoeg een prins van 't Keizerlijk huis de eer bewijst wordt verdronken.

§ 36. Een mandarijn, die vrouwen en kinderen op het spit laat steken, mag op de feestdagen de gele jak niet dragen; hij verliest daarenboven de pauwveder.

't Vierde Vlaamsch natuur- en geneeskundig Congres op 30 Sept. laatstleden te Brussel in 't paleis der Academiën gehouden, mag wonderwel gelukt heeten.

't Getal deelnemers groeit van jaar tot jaar aan, en een gunstig teeken is het dat officieele gebouwen, zooals het paleis der Academiën, bereidwillig ten dienste der congresleden gesteld wordt.

Daags te voren hield Hoogleeraar Mac Leod voor een uitgelezen publiek eene zaakrijke voordracht over ‘de invloed der levensvoorwaarden en de sociale verantwoordelijkheid.’ Dit voorbeeld dient gevolgd te worden, en 't ware wenschelijk dat jaarlijks ter gelegenheid van 't Congres, een onzer Vlaamsche geleerden over een wetenschappelijke zaak van algemeen belang, eene studie voordroeg.

In de afdeeling geneeskunde, waren de mededeelingen, gelijk altijd, ver uit het talrijkst. Hoogleeraar Verriest zat deze afdeeling voor.

't Aanstaande Congres zal te Brugge gehouden worden, ten minste indien men er in gelukt, - waaraan sommigen twijfelden -, aldaar de noodige leden te vinden tot het vormen van een comiteit.

[p. 412]

Onnoodig te doen opmerken hoe die ‘congrès’ ons langzaam voorbereiden tot het stichten van een hooger Vlaamsch onderwijs.

D^r Fr. M.

Arcadia, het letterkundig maandblad onder redactie van Jeanne Reyneke von Stuwe houdt, na zijne 6^e aflevering, op te bestaan. De uitgever, M. Veenstra in den Haag, heeft nu ook den Nieuwe Gids in handen gekregen; Jeanne Reyneke von Stuwe treedt op als medeopstelster van ‘De Nieuwe Gids.’

Willemintje.

Reeds als kind was Koningin Wilhelmina met lijf en ziel Hollandsch en alhoewel zij zich in verscheidene talen flink en vloeiend wist uit te drukken, toch duldde zij het niet licht dat men haar in eene andere taal dan hare moedertaal aansprak. Als veertienjarig meisje spelde zij eens in Engeland de vrouw van eenen Hollandschen diplomaat duchtig de les, omdat deze hare dochters zonder de kennis van de moedertaal had laten opvoeden. De jonge Koningin wou de juffrouwen niet ontvangen, vóóraleer deze Hollandsch geleerd hadden.

Uit de jeugd van Koningin Wilhelmina vertelt men een aantal aardige anekdoten.

Eens was de jonge Koningin ongehoorzaam geweest, en door hare moeder uit de gemeenschappelijke kamer weggezonden; ze moest nu op hare eigene kamer zoo lang verblijven, totdat zij er in zou toegestemd hebben vergiffenis te vragen. Wilhelmina gehoorzaamde boos en met stijven kop aan het bevel, en ging morrende naar hare kamer. Daar verbleef zij nu langen tijd, terwijl Koningin Emma, alleen in de andere plaats, met een of ander werk haren tijd doorbracht. Plotseling werd er luid en vrank op de zaaldeur geklopt. Koningin Emma keek op en riep: ‘Wie is daar?’ - Eene trotsche stem antwoordde: ‘De Koningin van Holland!’ Het was Wilhelmina die de gramschap van hare moeder niet langer verdragen kon, en, alhoewel haar kop nog niet gebroken was, toch toenadering en verzoening verlangde. Doch Koningin Emma riep met strenge stem: ‘Indien het de Koningin van Holland is, moet zij maar buiten blijven!’ Daarop werd het stil achter de deur; niets roerde meer eenen tijd lang. Toen werd weer op de deur geklopt, ditmaal schuchter, zachtjes en nauwelijks hoorbaar. Weer riep Koningin Emma: ‘Wie is daar?’ - En een zacht, snikkend stemmetje gaf ten antwoord: ‘Ik ben het! Wil-hel-min-tje!’ - Welnu kom dan maar binnen, Wilhelmintje!’ zei de Regentes, stond op en ging hare dochter te gemoet. Maar Koningin Wilhelmina liep binnen, vloog aan moeders borst en werd hartelijk gezoend, nog voor zij vergiffenis kon vragen.

Een ander maal had de jonge Koningin onverbiddelijk streng kamerarrest bekomen. Lang zat zij stom en toornig op hare kamer en wist zich

[p. 413]

niet te bedwingen. ‘O! riep zij, door de smart bewogen, ‘indien mijn getrouw volk wist, hoe ik behandeld word! Het zou opstaan als een man en zijne Koningin verdedigen! Mijn getrouw volk! Het zal zulks vernemen!’ Zij sprong snel op, zette zich voor hare schrijftafel, en begon een stuk op te stellen, dat als titel droeg: ‘Oproep tot mijn Volk!’ In deze oorkonde aan hare getrouwe onderdanen gericht zette zijn met de hevigste bewoordingen de onrechtvaardige behandelingen uiteen waaraan zij onderworpen was, den smaad dien zij als Koningin van Holland moest ondergaan, hoe zij nu gevangen zat, zij, een gekroond hoofd, de vorstin der Nederlanden. Ten slotte vorderde zij alle welgeaarde Hollanders op haar uit den ‘kerker’ te bevrijden. Van dit stuk zond zond zij een afschrift naar alle bestuurders der voornaamste Couranten van Amsterdam en Den Haag, met bevel haren oproep boven aan het blad af te kondigen. Maar vooraleer de bestuurders den tijd gehad hadden om van hunne verbazing te bekomen en tot iets te besluiten, ontvingen zij reeds een tweede schrijven: ‘onnoodig af te drukken. Alles reeds weer in orde!’ Wilhelmintje had namelijk intusschen met hare moeder gesproken en zich met haar verzoend.

Waar de kostelijke autographen verder te recht gekomen zijn, is vooralsnog een geheim: naar men zegt, in de papiermand; doch inderdaad zullen zij wel, als eene zeldzame herinnering aan de stormige leerjaren van Koningin Wilhelmina van Holland, zekere privaatverzamelingen van handschriften versieren.

Van Flandria's Novellenbibliotheek (Gent, uitgeversmaatschappij ‘Flandria’) is als eerste nummer verschenen het lieve verhaaltje Brigitta, door Tony Bergmann. Eene korte levensschets gaat het deeltje vooraf, dat met een fraai portretje van den schrijver versierd is, - Uit een prospectus, onderteekend door D^r Maurits Sabbe, vernemen wij dat te beginnen met October er elke maand eene novelle zal verschijnen, telkens nagenoeg 40 blz. 8^o bevattende, en zooveel mogelijk met het portret van den schrijver; iedere aflevering zal afzonderlijk voor 0,15 fr. te koop zijn; de abonnementsprijs voor den jaargang van 12 nummers zal 2 fr. bedragen. - ‘Bij de keuze der op te nemen stukken zullen wij met de noodige strengheid te werk gaan; alleen geschriften, die ten volle den naam van kunstwerk verdienen, zullen door ons uitgeven worden.’

Wij begroeten de nieuwe onderneming met den welgemeenden wensch dat ze moge groeien en bloeien. Naast de buitengewoon goedkoope, en zoo waarlijk flink bezorgde en bestuurde Duimpjesuitgave van Delille, te Maldeghem (3,60 fr. per jaargang van ten minste 6 deeltjes, te samen over de 1200 blz. tellende), met haar twaalf à dertienhonderd inschrijvers, blijft er voor Flandria's novellen nog zeer veel goed te stichten, tegenover den wassenden vloed der bloedromans en boulevardverhalen, welke als zondagbijbladen tot in de kleinste dorpen

[p. 414]

rondgevent worden, zijn waarlijk de tweemaandelijksche afleveringen van Duimpjes en de maandelijksche novellenbundeltjes van Flandria ten slotte nog maar een povere dam. Wij wenschen dan ook van harte dat de bestuurders van Flandria gelukkig mogen zijn in de keus van de volgende bundeltjes, zoodat elkeen zonder achterdocht tot ruime verspreiding kunne bijdragen.

Koninklijke Vlaamsche Academie. - Na dat het verslag der voorgaande vergadering gelezen en goedgekeurd was, sprak de heer Bestuurder Kan. S. Daems, een kort woord ter nagedachtenis van den heer Baron de Maere, aan de Academie sedert de Septembervergadering ontvallen. De lijkrede, door den Onderbestuurder, den heer Coopman, bij het graf gehouden, zal in de Verslagen gedrukt worden.

Daarna wordt overgegaan tot het samenstellen der voordracht van tien candidaten voor de jury van den driejaarlijkschen wedstrijd voor Nederlandsche tooneelletterkunde, 15^de Tijdvak.

Ten slotte krijgt de heer Prayon van Zuylen het woord, om het derde vervolg te lezen van zijn stuk: Een laatste woord tot den heer W. de Vreese. Daar er geen kans was om deze lezing nog in déze vergadering ten einde te brengen, wordt er na eene, nog al levendige, discussie, bij meerderheid van stemmen beslist dat het stuk van den heer Prayon in de Verslagen zal opgenomen worden.

Davidsfonds. - De plechtigheden tot het vieren van het vijf en twintigjarig jubelfeest van deze nuttige en machtige instelling zijn begonnen in de afdeelingen.

Zondag 5 November gaf Hasselt een feest dat bestond uit eene dankmis, een gelegenheidssermoen door kanunnik Muyldermans, eenen stoet, eene ontvangst op het stadhuis en eene plechtige zitting, waarop spraken volksvertegenwoordiger de Corswarem, Bellefroid, voorzitter der afdeeling en D. Claes, stichter der sectie. Diploma's werden uitgedeeld aan de jubileerende leden en een eerepenning aan de jubileerende bestuurleden.

Den maandag 12 November herdacht Gent de stichting van het Fonds door een luisterrijk concert, waarop tevens de prijzen uitgereikt werden aan de leerlingen van het vrije middelbaar en lager onderwijs, bekroond in de prijskampen welke deze afdeeling jaarlijks uitschrijft. Het prachtig feest werd bijgewoond door de geestelijke en wereldlijke overheid, waaronder de heer Gouverneur der Provincie, de heer Lammens, oud-senator, de heer Willems, zoon van Jan-Frans Willems, den vader der Vlaamsche Beweging. Zijne hoogwaardigheid de Bisschop belet de plechtigheid bij te wonen, had zich laten vertegenwoordigen door den zeer eerw. heer Kanunnik De Bock, vicaris-generaal. De eerw. heer D^r Claeys richtte tot de vergadering eene bezielde toespraak, waarin

[p. 415]

hij het jubelfeest herdacht, de maatschappelijke zending van het Davidsfonds in het daglicht stelde, de bekroonde leerlingen geluk wenschte en een woord van aanmoediging sprak aan dezer ouders en meesters. Deze welsprekende improvisatie werd luidruchtig toegejuigd.

Op 2^den December zal Diest een tooneelkundig feest geven met ‘Op zoek’ blijspel door A. Sevens, bekroond in den prijskamp van het Gentsche Davidsfonds en tot het genot der Staatspremie toegelaten.

Wij vernemen met genoegen dat onze uitgever, de heer A. Siffer, vereerd is met het pauselijk kruis, Bene Merenti. Onze beste gelukwenschen.

† Max Müller.. - Te Oxford is op Zondag 28^sten October, de taalkundige Max Müller gestorven. De geleerde was reeds sedert eenigen tijd ziek, zoodat het nieuws niet onverwachts aankwam.

Alhoewel Duitscher van geboorte, heeft hij het grootste deel van zijn roemrijk leven in Engeland doorgebracht. Als zoon van den liederendichter Wilhelm Müller, wiens reis- en Griekenliederen nu nog tot den dichterlijken schat van het Duitsche volk behooren, is Max Müller door het Duitsche volk altijd bemind geworden. Den 6^en December 1826 te Dessau geboren, bezocht hij het Nikolaigymnasium te Leipzig en aan de hoogeschool te Leipzig volbracht hij zijn taalkundige studiën. Het Sanskriet werd weldra zijn uitverkoren vak. Reeds in 1844 trad hij op met eene Duitsche vertaling van de Indische fabelverzameling ‘Hitovadega’ (vriendelijk onderwijs). Dan trok hij naar Berlijn en Parijs met groote vooruitzichten op het onderzoeken van het oudste der Sanskrietsche werken, de Rigveda. Slechts in Engeland kon hij aan de oplossing van dit werk denken; de ‘Oostindische kompagnie’ erkende weldra de groote bekwaamheid van den aankomeling en droeg aan den jongen Duitscher op den ganschen Rigveda met de uitvoerige verklaring van de Sayana uit te geven. Van het jaar 1849 af verscheen dit reuzenwerk en dit boeide hem bestendig te Oxford. Hier werd voor hem eenen bijzonderen leergang in de vergelijkende taalstudie ingericht. Maar Duitschland zocht den geleerden weer te winnen. In 1872 aanvaardde Müller eene plaats aan de nieuwgestichte hoogeschool te Strassburg. Maar reeds drie jaren nadien keerde hij naar Engeland terug.

Zijne levenstaak was de studie der Indische en Budaïstische letterkunde. Verder verwierf Müller de verdienste de Duitsche taalkunde in Engeland te hebben ingeburgerd. Daarom is hij toch niet vreemd geworden aan de Duitsche letterkunde. Zijn verhaal ‘Duitsche liefde, uit de geschriften van eenen vreemdeling’ stond in de jaren 60 en 70 zeer hoog in de gunst van de Duitsche lezerswereld. En eindelijk het uitgeven van de briefwisseling tusschen Schiller en den hertog Christian von

[p. 416]

Schleswig-Holstein toonde hoe diep Max Müller in den geest van den Duitschen klassieken tijd ingedrongen was. Als bemiddelaar der Indische letterkundige schatten aan het Westen zal Max Müller altijd zijne plaats in de geschiedenis bewaren.

In de laatste tijden deed Professor Max Müller over zich spreken en bracht schade aan zijnen roem in Duitschland, door mede in te stemmen met het koor der brutale Engelschen, die de Boeren geweld aandoen en ze dan nog belasteren. Dit paste hem te slechter dat hij, zooals hooger vermeld staat, den zoon van dien man was, die den edelmoedigen vrijheidsstrijd van een ander volk met zoo heerlijke liederen heeft bezongen.

† Edouard Remouchamps, te Grivegnée, Waalsche dichter en tooneelschrijver. - Ed. Pynaert, Gentsche hofbouwkundige en schrijver van verschillende boeken over zijn vak. - Ceuppens, kunstschilder, geboortig van Gent maar woonachtig te Brussel. - Pierre Véron, bestuurder van den ‘Charivari’ ouderdomsdeken van de Fransche pers. - Ed. Van Hende, schrijver over munten en geschiedenis van Rijsel. - Mathieu Kovalsky, geleerde wiskundige der hoogeschool van Kharkow. - Stanislas de Szczepanowski, Poolsch politiek man en schrijver van menigvuldige huishoudkundige werken, waaronder dit over de ellende in Galicië, dat grooten opgang maakte. - Baron t'Kint de Roodenbeke, gewezen voorzitter van den Senaat en een der eerste voorstanders in België van de instellingen van vooruitzicht. Zijne merkwaardige verslagen over het sparen en de mutualiteit zijn blijvende oorkonden over deze zaak.