Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1

[p. 205]

Omroeper.

In Neerlandia van Juli 1900, op bl. 83 dit portret van President Kruger: ‘dat zeldzame mengsel van hooge gezindheid, staatsmans-wijsheid en vossen-slimheid, menschen- of beter Boerenkennis en onnoozelheid, dat Kruger heet...’

Humor in de Afrikaansche volkstaal. - Voor ‘dronken zijn’ zegt men ‘deur die wind’, ‘die heele straat is zijne’, ‘hij het druive geëet’, ‘het deur die wingerd geloop’, ‘is aan’, ‘is lekker’, ‘is nat’, ‘is gepikt’, ‘is stukkend’, ‘is hoenderkop’, ‘is gezellig’, ‘het een dop gesteek’, ‘het te diep in die glas gekijk’, ‘het wat achter die kaken’, ‘het kromhout zijn sop gedrink’, ‘is dik gedrink’. De telegraaf heet ‘langtong’. ‘Een vlieg in de karnemelk gevallen’ is niets anders dan een witaangekleede Kaffer.

Van iemand die kromme beenen heeft zegt men ‘hij kannie vark vang mie’.

Beven wordt omschreven door ‘zijn broekpijp speul kitaar (guitaar)’.

Zoo in Ons Tijdschrift, April 1900.

De Roomsch-Katholieke Kerk in Nederland. - Eenige merkwaardige cijfers uit een artikel van Dr. J.A. Gerth van Wyk in Stemmen voor waarheid en vrede: In 1784 waren in Nederland naar de algemeene aangenomene schatting 350 parochieën met ongeveer 400 priesters; in het jaar 1815 in 673 parochieën 975 wereldlijke geestelijken; in het jaar 1860 in 918 parochieën en rektoraten ongeveer 1800 priesters; in het jaar 1877 in 985 parochieën 2093 wereldlijke geestelijken, onder welk getal de priesters mede begrepen zijn die in het bestuur der Kerk en in de Seminariën dienst doen; terwijl thans het aantal geklommen is tot 1014 parochieën met 2310 wereldlijke geestelijken. Na het jaar 1853 de (wederoprichting van de hiërarchie) zijn in Nederland ongeveer 500 nieuwe Katholieke kerken gebouwd en 150 vergroot of hersteld aan welke bouwwerken een kapitaal van meer dan 100 millioen frank is besteed

Speidel en Sarcey, de Oostenrijksche en Fransche theatercritiker, worden met elkander vergeleken in Die Zukunft VIII, n^r 34.

Speidel werd overschat; hij gaf zich uit als feuilletonist maar bezat de kneep niet op zoo engen grond een klein kunstwerk te bouwen. Hij had soms wondervolle, machtige woorden en spreuken, maar schreef ook veel banaals. Hem is bijzonder te verwijten dat hij er zich niet op toelegde den smaak van 't volk te louteren: hij ging niet vooraan; zoo bekampte hij eerst Wagner's Niebelungen en Tristan, zoo bestreed hij langen tijd heftig Hauptmann. Als critiker staat Sarcey veel hooger, hij had zeer grooten invloed op 't Fransche volk, zijn oordeel gold veelal als een orakel. Lof en tegenspraak stuiten op hem af. Hij was de onomkoopbare behoeder der traditie.

[p. 206]

Edmondo De Amicis, de bekende schrijver van ‘Cuore’, laat in de Nuova Antologia zijne ‘Kindsheid- en Schoolherinneringen’ verschijnen.

Gabriele D'Annunzio, de Italiaansche letterkundige-politieker, helt naar 't socialisme over en nam deel aan het obstructionisme der socialisten in 't parlement. Te dezer gelegenheid gekijf in de Italiaansche tijdschriften. De socialisten verheffen D'Annunzio op het schild en hopen dat ‘de bijzonderste vertegenwoordiger der vervalkunst, die enkel er op uit is om eene verdwijnende klasse van genotmenschen te verstrooien’, de voorkamper eener nieuwe kunst ten dienste der sociale wedergeboorte zal worden. Andere tijdschriften wijzen op de individualistische strekking van D'Annunzio's werken, op zijne Ikvereering en meenen dat hij krank is van lijf en ziel.

Blanco Belmonte, de Spaansche critiker, bespreekt in Miscelanea den invloed der Spaansche nederlagen in den Amerikaanschen oorlog op de moderne Spaansche letterkunde, en is verstomd hiervan geen weerklank te vinden. Spaansche dichters en kunstenaars zijn te ijdel en hebben te veel nationaaltrots om hiermede rekening te houden. Uitzondering maakt Mevr. Emilia Pardo Bazan met hare Novelle ‘El ninô de Guzman’.

In Deutsche Rundschau, XXVI, 10 bewijst E.v. Dobschütz dat het niet waar is wat de protestanten gewoonlijk meenen, dat, vóor Luther, de bijbel weinig of niet gelezen werd. Er zijn ons 4000 Grieksche en 5000 Latijnsche handschriften bewaard, en hoeveel zijn er niet verloren! In den korten tijd tusschen het uitvinden der boekdrukkunst en 't jaar 1500 werd de Latijnsche bijbel ongeveer 200 keeren gedrukt. In de 14^e en 15^e eeuw werd de bijbel veel in levende talen overgezet. Vóór de hervórming bestonden er niet minder dan 14 overzettingen in Hoogduitsch en 4 in Nederduitsch van den geheelen bijbel, zonder te gewagen van vertalingen van enkele boeken.

Goethefonds. - Talrijke Duitsche kunstenaars en schrijvers hebben een verzoekschrift aan den Reichstag gestuurd om het stichten te bekomen van een Goethefonds, dat jaarlijks vanwege het Rijk eene toelage van 250.000 mark krijgen zou. Het doel van het fonds is ‘het ondersteunen der weerdvolle dichterlijke scheppingen in mededinging met de verstrooingsletterkunde.’ Dichterlijke gewrochten moeten onafhankelijk gemaakt worden van de marktweerde van den dag en gemakkelijker toegankelijk voor de algemeenheid.

Het fonds zou beheerd worden door dertig kunstenaars en letterkundigen, benoemd voor de helft door het bestuur van het Duitsche-Schillerfonds en voor de andere helft door het bestuur van den Bond der Duitsche schrijvers. Het verzoekschrift is afgedrukt in Der Kunstwart XIII, 19.

Duitsche Spelling. - In het Zeitschrift für den deutschen Unterricht (Leipzig) XIV, 6 komt prof. Dr. Otto Lyen op tegen de

[p. 207]

voorgestelde veranderingen aan de rijksspelling. 't Is nu 20 jaar dat zij bestaat en nog is zij niet overal aangenomen; bijzonder de dagbladen en de openbare beheeren houden nog aan de oude spelling vast, omdat Bismark tegen de nieuwe was. De rijksspelling is wetenschappelijk en niet slecht, al is zij voor verbetering vatbaar. Maar vooraleer te verbeteren wachte men tot dat zij algemeen aangenomen zij, anders komt er een Babylonische warklomp waaruit niet wijs is te worden.

Kon. Vlaamsche Academie. - In vergadering 10 Juli werd een commissie benoemd om nieuwe prijsvragen voor te stellen. De nieuwe leden, die aanwezig zijn, worden door den bestuurder hartelijk verwelkomd. De heer Segers biedt een belangwekkend boek aan vanwege den heer Stinissen over de normaalschool te Lier. Men gaat over tot het bespreken van het voorstel van den heer Coopman, om eene vierde commissie in te stellen, die zich zou bezig houden met alles wat het onderwijs in het Nederlandsch betreft. Na dat de heer Coopman zijn voorstel heeft toegelicht en na eenige opmerkingen van de heeren De Ceuleneer, Simons en anderen, wordt het voorstel onder algemeenen bijval aangenomen.

De heer Coopman leest verslag over de vergadering van de Commissie voor nieuwere taal- en letterkunde, waarin door Dr. De Vos en Dr. De Vreese verslag werd uitgebracht over het hs. eener uitgave van Albertus Magnus' Liber aggregationis. De beide verslaggevers adviseeren, dat het aangeboden werk in zijn tegenwoordigen vorm niet kan uitgegeven worden. De Commissie verzoekt dat de beide verslagen zouden gedrukt worden.

Verder houdt de Academie zich bezig met het onderzoek der voorgestelde prijsvragen, waarna de heer Prayon het begin leest van een antwoord op het verweerschrift van den heer De Vreese, Taalzuiveraar's Borstwering.

De in de vorige vergadering benoemde Commissie voor het onderwijs in het Nederlandsch werd 's morgens door het bestuur plechtig ingesteld, waarna deze nieuwe Commissie overging tot het kiezen van haar bestuur. Tot voorzitter werd gekozen de heer Prof. De Ceuleneer; tot ondervoorzitter de heer Obrie; tot secretaris de heer D. Claes.

De volgende prijsvragen werden uitgeschreven:

Voor 1901. Middelnederlandsch. - Men vraagt eene vergelijkende klank- en vormleer der verschillende Middelvlaamsche dialecten, zooals die wit oorkonden kan opgemaakt worden. Prijs 600 fr. (Aangehoudene vraag).

Voor 1892. Letterkunde. - Men vraagt de geschiedenis van het rijm en de Nederlandsche poëzie, van de oudste tijden tot heden le Stafrijm en zijnen overgang tot den eigenlijken rijm; 2^e in de middeleeuwsche gedichten; 3^e in de rederijkerswerken, het tooneel, de refreinen en liederen; 4^e in de godsdienstige liederen in de XVI^e eeuw; 5^e in de hedendaagsche poëzie in hare uitheemsche vormen. Beschouwingen over den schilderenden aard van het rijm in onze poëzie, in den gang en in de voordracht. Prijs 600 fr.

Middelnederlandsch. - Men vraagt de aanvulling tot en met het jaar 1990, van Louis Petit's Middelnederlandsche bibliographie, door alle niet in dat werk vermelde of later verschenen werken in rijm of enrijm (ook de uitgegeven charters, oorkonden, enz.). Prijs 300 fr.

[p. 208]

Geschiedenis. - Men vraagt eene critische uitgave van al de teksten in al de talen, gedrukte en ongedrukte (corpus documentorum) waarin de Slag der Gulden Sporen (1302) besproken wordt. Prijs 600 fr.

Guido Gezelle heeft den 5 jaarlijkschen prijs van letterkunde Rijmsnoer met 6 stemmen tegen 1 behaald. Mej. V. Loveling was er, van de meer dan honderd werken, het naaste bij, met hare novelle Mijnheer Connehaye. Cyriel Buysse's talent vond wezenlijke achting, maar zijn stof des te meer afkeuring.

† Henri-Laserre, de vermaarde schrijver van de Geschiedenis van O.L. Vrouw van Lourdes, met duizenden gedrukt en in alle talen vertolkt. Half blind en van de wetenschap verlaten had hij op raad van M. de Freycinet, protestant, zijne toevlucht genomen tot O.L. Vrouw der Massabiellerots en er genezing gevonden. Hij was medewerker geweest aan verschillende bladen en schreef nog vele andere werken waaronder eene Geschiedenis der Evangeliën, die alhoewel door den Kardinaal van Parijs goedgekeurd, niet goedgekeurd werd te Rome, omdat het boek, onberispelijk van leering, te veel afweek van de oude bijbelsche taal der Kerk. Als goede christen onderwierp de schrijver zich ootmoedig aan de uitspraak van het geestelijk gezag. De beroemde schrijver sterft in den ouderdom van 72 jaar.

† Octave de Rochebrune, Fransche teekenaar, schilder en graveerder van talent.

† Louis Vivès, een der grootste Fransche uitgevers en die, van kleine loopjongen in eenen boekwinkel, het zoo ver gebracht heeft dat hij aan het hoofd gekomen is van het grootste huis voor het uitgeven van capitale werken over geschiedenis, zedenleer en godgeleerdheid.

† Liebknecht, belhamel van de socialistische partij in Duitschland en die door zijn medesleepende welsprekendheid, zijnen geest van inrichting en zijne schriften als de vader en de stichter dier partij mag aanzier worden. In zijne jeugd doceerde hij aan het onderwijsgesticht van Fröbel in Zwitserland; hij was de hoofdopsteller van den Vorwarts. Hij stierf schielijk te Charlottenburg in den ouderdom van 74 jaar.

† R.P. Vannutelli, omgekomen in de spoorwegramp van Castel-Giubileo. Hij was de broeder der kardinalen Vincent en Seraphin Vannutelli en bekend als gewaardeerde schrijver. Hij gaf belangrijke beschrijvingen uit over het Oosten, waar hij verschillende jaren verbleven had.