Dietsche Warande. Jaargang 8
(1869)– [tijdschrift] Dietsche Warande–
Auteursrechtvrij
[pagina 73]
| |
Onuitgegeven Verzen (Haagsche HS. No 721),
| |
[pagina 74]
| |
Daer hi mit crachte, mit ongenade,
Ende mit ghewalt is wtgedreven,
Ende waer daer gerne binnen bleven;
Mer men naem 't him mit gewelde.
Daerom leget hi te velde;
Gheen ander huus en heeft hi gheer
Dan oftiGa naar voetnoot1, mit gerechter weer,
Mochte datselve huus gewinnen,
Daer hi was te raste binnen.
Hier lecht sulc die bi siereGa naar voetnoot2 sculde
Dicke ende menichfulde
Heeft ghetymmert hier ende daer,
Ende heeft daermede sijn have welnaerGa naar voetnoot3
Al vertemmert in onbederve.
Hier leghet sulc die twintechwerven
Ghetymmert heeft ten dake toe,
Ende emmer liet hy 't staen also,
Ende om die wonderlike lostGa naar voetnoot4
Leget hi hier al sonder rostGa naar voetnoot4.
Sulc heeft die wint ter neder
Gheworpen tsine, so dat hi weder
Ghetymmeren niet wel en kan,
Ende leget als een elendich man.
'Sulc heeft die brant benomen
RaesteGa naar voetnoot4, daer hi in was comen;
Had hi wel voer hem gesien,
Het en ware hem niet gescien.
Sulc heeft getymmert opten gronde
Die 's verdragen niet en konde,
Sodat hem tfondament ontsanc;
Doe wert tghetymmert also cranc,
Dattet brac ende vallen moest;
Dus is sijn woninge werden woest.
Sulc heeft bedevaert gevaren,
Als hi soude sijn huus bewaren;
Hi had vele bat thuus gebleven,
Want ander liede hebbent gecregen
| |
[pagina 75]
| |
Sodat sijs gheweldich (sijn).’
Ic sprac: ‘waenerGa naar voetnoot1 verloerstu 't dijn?’
Hi antwordde mit sachten sinneGa naar voetnoot2:
‘Ic lietGa naar voetnoot3 staen al sonder hoede.
Hier leget oec in desen parre
Die ghetymmert heeft so verre
In vianden lant, dat hi ne mach
Daer niet geduren eenen dach.
Zulc heeft bi Heren dienst verswmt
Dat hi sijn woninge heeft gherwmt
Sodatter hi ongeweldich (si).
Sulc ander man, die leget hier bi
Op dit velt, in desen ellende,
Die nie huus gemaect en kende,
Ende mennich, die hi hier leget toe.’
Van desen ghesellen keerdic doe,
Ic dachte, het mocht wel wesen waer;
Dus reet ic wech, si bleven daer.
Die vrolich leeft, hi houde vast,
Sone wert hi niet ellendich gast.
| |
Niemant ter werelt sonder dat.'t Gheviel, dat ic mi soude vermorgen
Op ene reviere van sueter locht,
Ene maget vandic daer onverborgen,
Van scone gelate, als mi docht;
Ic pensde of icse spreken mocht,
Ende gruetese doe ic derwaert trat;
Si sprac: ‘cnape, God loen u dat!’
Ic sach die maget vissche vangen,
Met eereGa naar voetnoot4 hengel, cleyn ende groet;
Al die meeste liet si gangenGa naar voetnoot5,
| |
[pagina 76]
| |
Die minste had si snel gedoet.
Dit was een dinc dat mi verdroet,
Dat si se niet en warp in 't vat;
Daer is niemant sonder dat.
Si sprach: ‘cnape, wes u gevoecht,
Dat dunct u emmer best gedaen;
HijsGa naar voetnoot1 selich, die hem daertoe boech
Buten pade niet te gaen,
Om myedeGa naar voetnoot2, om gelt, no om scat;
Daer is nyemant sonder dat’.
Die maget sprach, die haer wel verstoet,
Die lude en sijn niet eensgesint,
Elc dinct tsine wesen goet,
Wes hi mitterdaet beghint.
Is dat u al die werelt mint,
Sonder een die u is hatGa naar voetnoot3,
Hi seget: ‘ghine sijt niet sonder dat.’
Wes u ter werelt nu is tegen,
Dat dunct u quaet, so wie dat doet;
Wie kan sulker werken plegen,
Dat al den luden duncket goet?
'tFolc en is niet eensgemoet:
Die eene wilt telchGa naar voetnoot4, die ander blat,
Daer ys niemant sonder dat.
‘Vondemen nieman sonder lac,
Die had groet voerdeel hier in tleven.’
Die mayt seyde ende sprac:
‘InGa naar voetnoot5 hebs niemant horen geven,
Doch 'et comt den bosen even
Dien die tonge in scampe is glat,
Daer is niemant sonder dat.
Een dat, dat u die bose geeft
| |
[pagina 77]
| |
Onverdient, wat leyter an,
In der tijt, die ghi hier leeft?
Bevelet God, die loenen kan
Na verdiente, is 't wijf is 't man;
Al vindt die bose haest sijn gat,
Daer is niemant sonder dat.
Dese wanckel tijt staet selden stil
Zoe wael hem, die die ziin is goet.
Hi is salech, die, mit vryen wil,
God na siinre macht voldoet.
Daerne batGa naar voetnoot1 wijsheyt toe noch moet
Als d'aventure dreyt dat rat
Daer is niemant sonder dat.
Wilde elc hem selven dan bezien,
Si souden swigen die nu spreken,
Nochtan sijn lude wal, indien
Dat si leven sonder gebreken.
Ten jonxten daghe, als God sal vreken
Na verdient in elke stat.’
Daer is niemant sonder dat.
Ic sprac: ‘joncvrou, begerdi yet?’
Si sprac: ‘cnape, neen ic, niet.
BrakeGa naar voetnoot2 mi iet, dat waer mi leet,
Woudi mi seggen, hoe ghi heet,
Ic wille weder desen pat.
Daer is niemant sonder dat.
Daer is niemant sonder dat,
Die ye ter werelt werd geboren
SonderGa naar voetnoot3 Hi die 't al besat;
Hi maecte locht, aerde, ende coren.
In der werelt, yst droge yst nat,
ElGa naar voetnoot4 niemant dan Hi sonder dat.
| |
[pagina 78]
| |
Beloonde ridderdeugd.Eyn hoghe gheboren maget rike
Zach ick sitten wonnentlike
Ghecyert in eereGa naar voetnoot1 kemenaden
Mit duren costelich ghewaden;
Flueelsche cleeden had si an,
Op haren roc stont een ghespan
Van mennegen duren steyn ende scoen;
Op haer hoeft had si een croen,
Die werdich was mennich merke,
Van duren costelike gewerke;
Maer al dat gout ende steyne
Was te prisen al te cleyne
Jeghen hare werdelike lijf;
Nie zone sach ick maget no wijf
So volmaect van allen leden;
Haer sier gelaet, haer hoge seden
Voegheden haer so rechte wael.
Een jonch ghesel van hoger tael
Sach ick bi haer sitten daer,
Die ghekeymtGa naar voetnoot2 had siin haer,
Dat hem om siin hoeft stont wide;
Siin aensichte scoen, siin oegen blide,
Siin witte handen, slechtGa naar voetnoot3 ende sacht;
Na alle wensche was ghewracht
So rechte wael die selve man.
Dure cleyder had hi an,
Gheneyt mit costeliker naet,
Hoveerdich sceen hi in siin ghelaet;
Aen hem dacht mi siin geen kommer.
Doe stont ich als een arme dommer
Van verre, ende sach comen daer
Een ouden man met grawen haer
In die kemenade ghegaen.
Is 't als ic mi kan verstaen
| |
[pagina 79]
| |
Sone sceen hi niet rike van haven;
Sijn cleeder waren so bestavenGa naar voetnoot1;
Diere nauwe om wilde spien,
Hi mocht in siin aensichte zien
Mit swerden meneghen brieve gescreven,
Daer hem luttel af is bleven;
Van menneger, groter, dieper wonde,
In nese, in kinne, in wange, in monde
Had hi (wonden)Ga naar voetnoot2 als mi dochte;
In voet, in been was hi lam;
Op eere crucken dat hy quam
In die kemenade ghegaen;
Niet ver en was 't, hine moeste staen
Rusten sine muede lede.
Die moyaert helt sijn spot daermede,
Die daer sat bi der maghet,
Ende heeft hem scamplych gevraghet,
Waen hi so gelopen quam?
Des wert die maget op hem gram;
Si sprach: ‘wat sal u dat gezaecht?’
Die scone die haer wal behaecht,
Si stont op als 't haer betam,
Den goeden olden dat si nam
In haren armen vrientlike;
Die hogheboren ende rike
Sprach: ‘sijt welcoem, lieve Heer!
Mi heeft verlanghet herde zeer;
Waer hebdi dus lange gesiin?’
Si heyte, dat men brachte den wijn;
Dat met vlite waert gedaen.
Si deden hoghe sitten gaen,
Ende si ghinc sitten voer hem neder;
Mer die olde trac siGa naar voetnoot3 op weder
So dat si hevenGa naar voetnoot4 hoghe saten.
Des balchemGa naar voetnoot5 utermaten
Die ionghe man, als mi dochte,
Des die maget luttel rochte.
| |
[pagina 80]
| |
Die ionghe man is wech gegaen,
Die maghet bleef zitten, ombevaen
In haren armen den alden man;
Des was die ionghe herde gram.
Die hogheboren werde maecht
Heeft den olden man ghevraecht,
Hoe 't mit hem stont met allen saken;
Mit hare gueteliker spraken
Dede sij hem mennege vrientlichede.
Sine verlamde hande mede
Druckede si in haren scoet;
Al waren hem sijn oegen roet,
Des ontgoutGa naar voetnoot1 hi jeghen haer niet,
So rechte vrientlijch ieghen hemGa naar voetnoot2 geliet,
Dit sach die ionghe, diet sere benyde
Ende hem luttel verblide
Van der gueteliker talen.
Die maghet dede een koffer halen,
Dat si met haren handen ontsloet;
Den goeden olden si boet
Van hare cleynode siin ghevoech;
Si sprach: ‘Heere, ic hebs genoech,
Ic salt u blidelike geven;
Die tijt, dat wi beyde leven,
MochtiGa naar voetnoot3 ghebieden over mi.’
Doe pensde die jonckman: ‘ay mi!
Dese maecht is seker uten sinne,
Dat si toent vruntscap ende minne
Eenen verderfden ouden man.’
Die oude was muede ende hem ginc an
Een vaec, ende wilde slapen.
Die maegt heystGa naar voetnoot4 hare knape,
Ende bat hem vruntlijch ende zere,
Dat sine leyde(n), daer 't rustelyc were;
Ende namen sijs wael gueten waer.
Selve ghinc si mede aldaer
| |
[pagina 81]
| |
Ende halpen decken mitter hant.
Dies si haer vrintlijch onderwant.
Als die olde was in rusten,
Die maecht, eenen keyser muchtGa naar voetnoot1 lusten
Te hebben teere keyserinnen,
Quam ter kemenaden binnen.
Nu is die jonghe man comen weder,
Werpende siin tael op en neder
Scampliich ten olden waert:
Sijn grise haer, sijn grauwe baert,
Sijn oude cleder ende die versleten,
Heeft hi der maegt nu al verweten.
Doe sprach die maegt: ‘hi heeft verdient,
Hem sullen billich wesen vrient
Goede maecht ende reyne wijf;
Want hi met wapene sijn lijf
So recht manlic heeft geneert,
Spotten heeft hi hem verweert
Daer men reden merken kan.
Hoert, ic segghe u van den man,
Wat ic denghenen hoerde ghyenGa naar voetnoot2,
Diene dicke hebben gesien
In storme ende oec in striden mede,
Daer hij t so manlike dede,
Dat hi met gherechter sculde
Heeft verdient der gueter wiven hulde.’
Die jonghe sprach met gevensder tale:
‘Hem voecht siin sitten zere wale
Bi maechden ende jongen wiven
Ende siin hoecheit mit hem driven;
Hi is so volmaect van allen leden,
Sijn paert, daer hi op quam gereden
Dat is lostelijch aen te sien.’
Doe antwoerde hem nadyen
Die hoghebpren zuverlijc;
Si sprach: ‘vrunt, al sidi rijc,
Woudi volghen sinen pat,
| |
[pagina 82]
| |
Ghi sout wal minren uwen scat;
Al siin hem siin lede ghebroken,
Hem, dien ghi dus hebt versproken,
Hets hem in eeren al ghesciet;
Hine souts mit rechte ontgelden niet.
Nu siet, waer is siin have bleven?
Die heeft hi al om eere ghegeven,
Dier hi vele heeft verworven;
Waer siin lichame verstorven,
Men soude mit rechte van sinen gebeente
Billic geven grote rente;
Dat souden goeden wijf anebeden;
Al en kan hy niet wal treden
Aen den dans, noch even gaen,
Mit wapen heeft hijt so gedaen,
Daer emmer die manlijcheyt an leget,
Spottens heeft hi hem ontseget;
Dit dunct mi, dat die waerheit si.
Die dat vonnes liet op mi,
Ic soud hem alte male ontwisen;
Manlic moet, die sal men prisen,
Daer men den man gewapent siet;
Bi den dans en prijs ichs niet.’
Die jonghe man quam te wederwoerden
Ende sprach, daer sy 't alle hoerden,
Die in der kemenaden waren:
‘Heeft hi in sinen jonghen jaren
Wael gedaen, dats nu ledenGa naar voetnoot1;
Heeft hi gestormt of ghestreden,
Des en doet hi nu niet meeGa naar voetnoot2.’
Die maecht sprach: ‘dat doet mi wee;
Salmen ouder daet vergheten,
So heeft hi jammerlyc versleten
Sijn lijf, siin goet ghehureGa naar voetnoot3,
Hets hem dicke worden zure,
Dat men hem sal voirdel bieden.’
Mitten woerden si doen sciedenGa naar voetnoot4,
| |
[pagina 83]
| |
Ende die ionghe man ghinc van dan
Toernich, utermaten gram,
Omdat die maghet hadde geprijstGa naar voetnoot1
Den ouden ende tfoerdeel toegewijst.
Daerom wilde sijsGa naar voetnoot2 doch niet laten.
Het soude der wapen sere baten
Waren alle vrouwen so gezint.
Mennich die wert nu gemint,
Hine worde nemmerme so waerde,
Soude hi die minne mitten zwaerde
Opt felt onder die vianden winnen,
Hine stonde nemmermeer na minnen.
Mennich is ghemint nochtan,
Omdat hi reyen dansen kan;
Mennich omdat hi rike si;
Hir mach men die minne by
Best ghewinnen ende vercrigen.
Hets ghenoech ende ich wil zwigen,
Ende corten mine woert,
Lichte ofte yemant node hoert.
| |
Minneklachten.1.
Lieft si mi, ende ic en mach
Scaffen iet, dat haer behaecht,
So blivic van haer onbeclaecht;
Soec ic elwaerGa naar voetnoot3 mijn bejach,
Waer dienst orbaer, alst plach,
So blevic al onversacht.
Nu is die herte mijn vertraecht
Si doet een ander ommeslach.
Si settet al na haer behaghen;
Die commer valt mi veel te groet,
| |
[pagina 84]
| |
Ic werp altoes mit vieren bloet,
Sine bericht niet na mijn vragen.
Hoe com ic in deser laghenGa naar voetnoot1,
Die mi druct in sulker noet?
Ic dede yeGa naar voetnoot2 dat zi gheboet,
Waerom wilsi mi nu versaghen?
Die gront sochten ende vonden,
Die mochter selve op funderen,
Ic moet haren loen ontberen;
Och! wat deder mi bewonden
Des en kan ic niet geweren.
Ich mach al mijn behagen geren,
Haeren wil is quaet te gronden.
Men seghet malc wat rekent scoen,
Nu heeft sijt al in haer gewout;
Des werde ic in sorgen out,
Om mi en gave si niet een boen,
En heb van haer niet te loen;
De hope maect mi 't herte bout,
ElGa naar voetnoot3 blivic in ongedout,
Des ic mit jammer mi becroenGa naar voetnoot4.
Mannes lof breyt in eeren,
Die op eene reyne wijf vermoet;
Hets al te beter, dat hi doet,
Hi ontsiet der boser merenGa naar voetnoot5.
Dit en can si niet geleren,
Nochtan is si van sinne vroet.
Al stortic dor haer al mijn bloet,
Dat waer haer tvechten van twe beren.
Het is te loven dat men mint,
Daerbi proeve ic haren sin;
Om mi en geeft si meer no min;
Haer hert is harder dan een vlintGa naar voetnoot6,
Ende ic byn dulreGa naar voetnoot7 dan een kint.
Vinc ic mosselen in 't Zwin,
Ic hadder emmer af gewin;
| |
[pagina 85]
| |
Nu houtse mi siende blint.
Ga ic al om of recht toe,
InGa naar voetnoot1 can mijn arbeyt niet besteeden;
Come ic gelopen of gereden,
Ic bin te spade of te vroe.
So wat dat ic daeromme doe,
EnGa naar voetnoot1 kan mi selve niet bevreden;
Si hout mi altoes beneden:
Dus make ic laken sonder vloe.
Can ic scieten, dat's mit vresen:
Ic houde te hoge ofte laghe,
Of buten, des ic mi beclaghe,
En can geraken niet ter tesen;
Condic enyoen of looc ofresenGa naar voetnoot2,
Ic wonne mijn broet doch alle dage.
Nu duchtic der meren plage;
Si hiet mi gaen vangen meesen.
So moet ic, des ic nie en dede,
Die arbeyt is al verloren;
Waer ic overGa naar voetnoot3 sot bescorenGa naar voetnoot4,
Si gave te cleen om minen vreden;
Si heeft geset op mi ter snede,
Ic byn t'sulker noet geboren;
Och, had ic se niet vercoren!
Ic hope die scote lichten mede.
Nu moet ic ummer aenGa naar voetnoot5 den wint,
En hebs roedersGa naar voetnoot6 geen gewelt,
't Seyl waer mi best geveltGa naar voetnoot7;
Wat baet mi om niet gepijnt?
Verbeyde ic, wantGa naar voetnoot8 die zonne scijnt,
So is 't weder andersins gestelt.
Mijn liden dat blijft ongetelt,
Tensi dat si genade vint.
Die si togen wilt an mi;
Want ic vorderGa naar voetnoot9 niet en chanGa naar voetnoot10;
Ic byn een verloren man:
| |
[pagina 86]
| |
Dan doet niemant el dan si.
Het gaet mi cranckelike bi,
Ic bin, die nie geluc gewan.
Nu 'twesen moet, laGa naar voetnoot1 varen dan,
Si mach mi maken sorgen vri.
Hope ende duchtGa naar voetnoot2 is mi bede,
Ducht heeft wel die meere cracht,
InGa naar voetnoot3 sach nie wijf batGa naar voetnoot4 gewracht
(Dat spreke waerlic op mijn ede)
Noch in waeldoen also rede.
God danc, si heeft noch wel de macht
Te gheven, daer mijn hope na wacht,
Al doetsi mi dicke lede.
2.
| |
Orlof.Ich clage dir, zure winter calt!
Dat mi ein wijf doyt groisGa naar voetnoot5 gewalt;
Ich werde in cortzin zidenGa naar voetnoot6 altGa naar voetnoot7,
HelpesGa naar voetnoot8 mer nicht wenden!
Ich bidde uchGa naar voetnoot9, wilde vogelin!
Das ir laestGa naar voetnoot10 uwerGa naar voetnoot11 singen zin,
So wer vro dazGa naar voetnoot12 hertze min,
Mucht ich ir vrude penden.
TzeGa naar voetnoot13 winde zetsich minen zin
Das beyde ir wengelinGa naar voetnoot17 und kin
Van verwen gar verzwinden,
BasGa naar voetnoot18 an iren roeter mont,
Die ye so vrintlichen stont;
| |
[pagina 87]
| |
Midden in mins hertzin gront,
Ich diende yr ye van kinde.
O, du zomer! groene plain,
Du salt van mireGa naar voetnoot1 vrouwen staen,
Se haitGa naar voetnoot2 mer also mesdaen,
Das ich ir scade wil meeren;
Orlof, vrou min hogeboren!
Goet dienst blijft an uchGa naar voetnoot3 verloren;
Tze miner vrouwen keren.
3.
Och, mir ist leider wee ghesciet!
Sal trueren aen mich erven,
OndeGa naar voetnoot7 wil mich hophenGa naar voetnoot8 helphen niet
In wantroeste ic verderve!
Myn ongeluck erheffet zich
Onde stellet sich tseGa naar voetnoot9 boven;
Die aventure yst ieghen mich
Onde hayt mich hen ghescoven.
Trueren woent mich vaste bi
Onde ye lanc so zweereGa naar voetnoot10;
Den dach ist waerlich driemitGa naar voetnoot11 mi,
Den nacht eyn jaer ende meere.
Gheluck, dat have ich wenich yet,
Ich zeyle ieghen winde
............Ga naar voetnoot12
Vrude en hayn ich anders gheyn
Stille noch ophenbare,
Dan ich dencken ga alleyn,
Recht als ich wilde das ware.
Eyn selich wijf voer allen kan,
| |
[pagina 88]
| |
Mijn truren machijnGa naar voetnoot1 ende;
Och, wer mich als ich u gan!
O, God si daertso zende.
Se kan mich machyn vrolich vro,
In truwen ich das kunde;
Helt, vroulijn tsart! das zi also,
Du hets des anders zunde.
4.
Das clagede ein reyne zelich wijf
Elendelichen iren noet:
‘Och! was sal merGa naar voetnoot2 nu desen lijf?
Liever wer mir vil de doyt.
Das ich moes gescheiden zin
Van hem, dar al min troest an steit,
Queme das biden sculden min
Das wer mir ongemessen leyt.’
‘I doch sal men nicht verstaen,
Das onse moet gescheiden zijn;
Al wer zin hertz in YndyaenGa naar voetnoot3
Min hertz moest hem wesen bi;
Want er gerne sulde erwerven
Mit dienst eer in vremden lant;
Sulde zin gonst dan an mir sterven,
So wer mir trou gar onbekant.’
‘Neyn ich niet, ich wil hem bliven,
Want ich kennen so bescheidenGa naar voetnoot4,
Dat he mich mint vor allen wiven;
Der rijche God moes hem geleyden
Ende mich zu lande zenden
Gezonds lives mit mire ere
Den heeltGa naar voetnoot5, die nu is elenden!
Des begert min hertz zere.’
|
|