Dietsche Warande. Jaargang 2

[p. 553]

Alphabetische lijst der in het Dichtstuk ‘Der Ystorien Bloeme’ verklaarde woorden.

A.

Abolghe, vs. 1802. Verbolgenheid.

Adre, 449. Adder, slang.

Aer, 750. Arend.

Aerbeit, 2086. Inspanning, zoowel van stoffelijke als zedelijke krachten.

Achtende (D), 77. De achtste.

Achterwaren, 1368. Verzorgen.

Akers, 1561. Acco of St. Jean d'Acre.

Al bedalle, 1175, 3276. In het geheel; al te samen.

Alleene, 4265. Helena.

Amie, 211. Bijzit.

An, 3286. Van.

Ander, 1168. Tweede.

Anebeeddicken, 1088. Aanbad ik hem.

Anegaen, 2125. Ontvangen.

Archeit (D), 2396. De Zonde, de boosheid.

B.

Bander side, 2242. Aan den anderen kant.

Baraet, 1786, 1893. List, bedrog.

Bat, 3154, 3355. Meer, beter.

Beghaert, 2150. Begeerd.

Behaechden, 2678. Behaagde hem.

Beiaghen, 4275. Verwerven.

Bekennen, 548. In kennis nemen, hooren.

Bekennen, 2288. Weten.

Becomen, 409. Hersteld, beter geworden.

Bequaem, 62, 1506. Aangenaam.

Bellem, 4245. Bethlehem.

Beloepen, 4041. Ontmoeten, in handen krijgen.

Beraden, 1616. Berokkenen.

Berechter, 4098. Rechter, beslisser.

Bernen, 155, 545. Branden.

Besaken, 3273. Verzaken, nalaten.

Bescheiden, 1466. Onderscheiden, beoordeeld.

Bescieten, 2342, 3247. Baten, helpen.

Besloten, 1431. Geheim, verborgen.

Bestu, 164. Zijt gij.

Betamen, 93. Toekomen.

Betren, 3876. Vergoeden.

Bidder-stemme, 879. De stemme eens biddenden.

Biden (sonder), 2648. Zonder beiden, toeven.

Bieden, 2104. Aandoen.

Bliven (sonder), 566. Onophoudelijk.

Bliven (sonder) 2360. Onmiddellijk, zonder toeven.

Bloet (Al), 3162. Ten klaarste, ten volle.

Bosine, 2319. Bazuin.

Brachten, 1767. Brachten hem.

Buten kunnen, 1709. Van buiten kennen.

C. Zie onder K.

D.

Daden, 396, 3651. Deden hem.

Daer, 753. Toen.

Dale (In den), 3206. In de wereld.

Dan, 3666. Dat en.

Danen, 4015. Daarheen, van waar.

Dans, 1926, 2386. Dat en es.

[p. 554]

Dat, 6, 427, 2032, 2040, 2062. Dat het.

Dat, 11, 3179. Opdat.

Dat, 507. Omdat.

Deden, 106, 2094, 2646. Deed hem.

Deedt, 134, 2893. Deed het.

Delijt, 1244. Genoegens.

Der (Ic), 5, 742, 1414, 1801, 2048. Ik durf.

Derre, 52. Dezer.

Des, 107. Daarover.

Desen (Met), 196, 258, 310. Daarop, voort daarna.

Die, 3283. De.

Dief, 574. Boef.

Diere, 680. Dijner, uwer.

Diere, 2981. Dergelijke.

Dinc, 514, 3536. Dingen, zaken.

Doegen, 610, 2034, 2081. Lijden.

Doeghen hebben, 873. Smart gevoelen.

Doemen, 544, 3211. Oordeelen.

Doen, 836. Toen.

Doen (Te) hebben, 1515. Noodig hebben.

Doet, 95, 2099, 2653. Gedood.

Doet, 244, 452. Dood.

Doet (weder hi levet ofte en), 261. Of hij leeft of niet.

Doet, 1116. Doe het.

Dooptene, 394. Doopten hem.

Dor, 1518, 3603. Om.

Dorft, 706, 3868. Behoeft.

Dorren, 2429. Durven.

Doven, 3456. Razend, woedend worden. Verblind, verdwaasd, bedwelmd zijn.

Dus, 324. Zoodanig.

E.

Echt, 1523, 2799. Daarna.

Emmer, 452, 3888. Zeer zeker.

En, 2330. Ten zij het.

Erde (Ter) doen, 3749. Begraven.

Ere (Met), 267. Met eener.

Eren (Met), 2803. Zoo als het voegt, behoort, met de eer bestaanbaar is.

Erenst 3599. Naarstig, vlijtig.

Esemen, 2281. Ademen, ademhalen.

Ewelec (D), 542. De eeuwige.

F.

Fel, 366, 2128. Vijandig, kwaad, wreed.

Felheit (Om), 810, 3648. Uit kwade gezindheid, vijandigheid.

Fyn, 26. Edel, voortreffelijk.

G.

Gaert, 368. Prikkels.

Gaet, 1178. Gaat het.

Gansen, 1073, 3192, 4009. Genesen.

Ghebieden, 1453. Aanzeggen.

Gebieden, 894. Ontbieden.

Ghebonden, 2374, 3794, 3936. machteloos, somtijds ook bewegingloos.

Gedaen sijn, 3560. Gedaante hebben.

Ghedanen, 854. Dusdanige.

Gedichte, 666. Zeer veel.

Ghedoeghen, 1313. Uithouden.

Ghedouwen, 1927. Geprangd, naauw besloten.

Ghedwas, 3833. Dwaasheid, logen, hersenschim.

Gedwegen, 3586. Gewasschen.

Gheent, 3412. Geëindigd.

Ghefeen, 1600. Imperf. van ghefinen, d.i. ophouden, eindigen.

Gegaen, 1197. Gaan.

Ghelden, 3398. Betalen.

Gheleede, 2774. Geleide.

Gheleesten, 2419. Verwerven, verschaffen. Ang. Sax gelaestan.

Gheleesten, 3714. Volbrengen.

Gelike, 3328. Gedaante, vorm.

Gelike (Dese), 560. In dezer voege.

Geloghen, 2434. Logens.

Gheloven, 217, 253, 2480, 3675, 3715. Beloven, gelofte doen.

Gemanc, 2306. Gemengd, onder een.

Ghemeenlike, 559, 1779. Gezamenlijk.

Ghemene, 468. Te samen.

Ghenende (Met), 1521. Met ernst, op eene koene wijze.

Ghenesen (Sonder), 3112. Zonder herstel.

Ghenoet (Diere), 1032. Dergelijke.

Gheren, 141. Begeren.

[p. 555]

Gherinen, 255. Aanraken, aanvatten.

Ghescach, 1024. Gebaar, getier.

Ghescilt (Sonder), 1399. Zonder verwijt.

Gesien, 635. Zien.

Ghesmide, 982. Smeedwerk.

Ghesont, 926. Heel.

Getal (Sonder), 521. Hoe groot hun aantal ook ware.

Gevoech, 1167, 3417, 3875. Wat iemand aanstaat, wil, genoegen.

Ghevreest; 2200. Vernomen, verstaan.

Ghewaerlike, 514. Waarachtig.

Gewaerlike, 516. Inderdaad.

Gewarech, 130. Geloofwaardig.

Gewarech, 456, 2516, 3655, 3687. Waarachtig.

Gewarech, 905, 1630. Echt.

Gewecken, 3246. Doen ontwaken.

Gheweldelike, 1252. Machtig.

Gewes (Sijts), 2374. Wees daarvan zeker.

Gewinnen, 3087. Verkrijgen.

Ghimme, 897. Steen, edelsteen.

Ghine, 1803. Ten zij gij.

God, 60, 3205, 3269. Jezus.

Gode, 3912. Godsmannen, of mannen, die enz.

Goeden, 3532. Begiftigen, verrijken.

Gokelaer, 109. Goochelaar, toovenaar, jongleur.

Gokelien, 170. Duivelskunstenarijen.

Ghone (Die), 2684. De genoemde, deze.

Grau, 2306. Grijs.

Graven, 342, 2748, 4186. Begraven.

Gronden (Uten), 193. Met een oprecht gemoed.

H.

Haer, 3188. Hun.

Haert, 367. Moeilijk.

Haesten (Hi), 469. Hij haastte zich.

Hale (Sonder) 2489. Zonder te verzwijgen of te verbergen, ronduit.

Hant (Te), 330. Aanstonds.

Harde, 1382. Zeer.

Hare, 2535, 3178. Hier.

Harentare, 3199. Hier en daar.

Harre. 4062. Hunner.

Harre, 2466. Harer.

Have, 118. Goederen.

Hebben, 2160. Hebben hem.

Heimelecheit, 738. Verborgenheid.

Helpe doen, 3409. Hulp bewijzen, helpen.

Helsen, 2898. Omhelsen.

Hem, 11, 2445, 3135, 3183, 3221, enz. Hen.

Hem, 37, 3216, 4154. Zich.

Hem, 147, 1069, 2261, 2692, 2696, 3188, enz. Hun.

Hemele (Te) voeren, 1151. Ten grave brengen.

Herde, 473. Zeer.

Het, 345, 1903. Er.

Hier bi, 3394. Hierom.

Hieten, 395, 1807. Heetten hem.

Hine, 250, 822. Hij hem.

J.

Jagen, 2394. Streven.

Je, 1565. Ooit.

Jegen iemant gaen, 601. Iemand ontmoeten.

Jeghen spoet, 1668, 1917, 3493, 3959. Te vergeefs.

Jeghen woerden, 3810, 3961, 4085. Tegenwoordig.

Jet, 655. Reeds. Eng. Yet.

Yeve, 3278. Eva.

Jn, 155, 782, 317, 1801, 2980, 3339. Ik en.

Jn inne maken, 3641. Herinneren.

Jngromancien, 3165. Verbastering van gyromancie, d.i. waarzeggerij door het rondloopen in een' kring, of nekromantie, dat niet slechts op geestenzienerij, maar op alle tooverij werd toegepast, en meestal opgevat als nigro mantie, en met zwarte kunst vertaald.

K.

Cavele, 4239. Voorwerp om te loten.

Cavele, 4240. Lot.

Kennen, 241. Erkennen.

Kere(Uten), 728. Uitzinnig, dwaas.

Kersp, 2299. Kroes.

Kersten doen, 932. Doopen.

Kerstenheide, 1140. Doop.

[p. 556]

Kerstenheide geven, 1818, 3188. Doopen.

Kerstine, 325. Christenen.

Claer, 2302, 2522. Helder, glansrijk.

Clerc, 927. Geleerde.

Coeman, 122. Koopman.

Coeren, 2408. In verzoeking brengen.

Collatie, 1372. Gesprek, samenspreking.

Core (Wel ter), 2821. Naar begeeren, zoo het behoort.

Costume, 1503. Gewoonte.

Cume, 288, 3505. Naauwelijks.

Cure, 840. Keur, wet, ordonnantie, besluit.

Cuschen, 4279. Rein, helder, glansrijk.

Quadiën, 617, 1170, 2159, 3232. Booswichten, moordenaars.

Quaetheit, 3253. Duivelskunst.

L.

Lach, 2187, Geb. wijs van laen, contractie van laten. Laat.

Lachter 2124. Smaad.

Laten, 2573, 3271. Verlaten, vaarwel zeggen, afleggen, laten varen.

Lesen, 2640. Verhalen.

Letten, 2503, 2836. Talmen, vertoeven.

Lide, 2855. Gang, omgang, ronde.

Liden, 900, 1881. Voorbij-, overgaan.

Lien, 165, 169, 278, 3251. Belijden, erkennen.

Lien, 216, 3449. Zeggen, betuigen, verhalen.

Lyen, 125, 2399, 3518. Verhalen, vertellen, vermelden.

Lijf, 299, 1015. Leven.

Listris, 436. Lystra in Isauriën.

Litteeken, 1585, 1630, 2295. Blijkteeken, herkenningsteeken.

Lonnen, 1602. Londen.

M.

Maegt, 1368. Ongehuwde.

Maghe en man, 1142. Bloedverwanten, leen- of dienstmannen.

Maisniede, 4107. Gezin, gevolg.

Male (Al te), 239. Geheel, in alles.

Mallijc, 1452. Elk.

Mede, 2317. Ook.

Meer (Om), 752. Zoo veel te meer.

Meerren (Den) Jacoppe, 96. Jacobus den Meerderen.

Meesterien, 277. Goochel- of too- vermiddelen, duivelskunstenarijen.

Men, 190, 263, 3511. Men hem.

Menne, 103. Men hem.

Mesquame, 947. Gebrek.

Mesquame, 1000. Ongeval.

Mesquame (Sonder), 270, 1136. Zonder letsel of hinder.

Mesmaken, 3957. Toetakelen.

Metti, 120. Met dij, met u.

Mie, 80. Mij.

Miede, 3897. Loon, belooning.

Miere, 153. Mijner, mijne.

Moederbaren, 175. Mensch.

Moet, 24, 765, 3832. Hart, gemoed.

Moet, 3243. Lust, zin. Hoogd. Musze.

Moet (Sinen) ane iet setten, 2416. Zich tot iets bevlijtigen.

Moeten, 46, 48, 195, 4274. Mogen.

Mogen, 116, 2191, 2296. Kunnen.

N.

Ne, 2887. Hem.

Nemmermee, 186. Nooit meer.

Niemare, 517, 1563, 1889, 3116, 3171. Nieuws, tijding.

Niene, 220, 860, 3273. Niet en.

Niet, 2261. Niets.

Noselock, 2549. Neusgat.

O.

Of, 1162. Indien, in geval dat.

Oft, 487, 2191. Of het.

Oftene, 1718. Of hem.

Oyt, 1274. Altijd.

Onder.... ende, 4109. Gemiddeld.

Ongevoech, 2123. Onvoegelijk, schande.

Onleede, 1469. Bezigheid, moeite.

Onnen, 3086, 4281. Gunnen.

Onscoude, 660. Onschuld.

Ontbaren, 1183. Niet hebben.

Ontbernen, 3624. Nalaten.

[p. 557]

Ontbieden, 1633, 1721, 3324, 4039, 4146. Laten weten.

Ontbiten, 3584. Nuttigen.

Ontdoen, 2091, 3237. Openen.

Ontseggen, 1335. Weigeren.

Ontvechten, 1430. Mislukken, ontgaan.

Ontweegt, 3151. Ontsteld, ontroerd.

Ontweghen, 3376, 4115. Van den rechten weg afwijken, of doen afwijken, dus: doen dwalen.

Onwerde, 2104. Minachting, hoon, smaad.

Op dat, 2421, 3113, 3928, 4091. Indien.

Op ende te dale, 4034. Hier en daar, overal heen.

Openbaer doen, 2692. Openbaren, bekend maken.

Opvaert, 71, 4195. Hemelvaart.

Opverstannesse, 3364. Opstanding.

Orbore, 38, 2822. Nut.

Orborlec, 4237. Nuttig, gewenscht.

Orienten (T) waert, 621. Naar het oosten.

Orconde, 4220. Getuigenis; 4223. Getuigen.

Orlof, 620. Afscheid.

Over, 429, 1228, 2067, 2310, 3132. Voor.

Over een, 1245. Steeds.

Over een draghen, 938, 3649. Overeenkomen, overleggen.

Over-mids, 2091, 3277, 3808. Ter oorzake van.

Over-waer, 2098. Waarlijk.

P.

Paysen, 3790. Vrede maken.

Papen, 356, 2262. Priesters.

Perlement, 1470. Samensprekinge.

Pine (Sonder), 1904. Zonder moeite.

Pinen (Hem), 37, 3305. Zich bevlijtigen.

Poert, 556, 3396. Stad.

Priemtide (Te), 2969. Bij het krieken van den dag.

Proeven, 166, 3849. Bewijzen.

Proeven, 3019, 3246, 3812. Beproeven.

Q. Zie onder K.

R.

Rade (Des te) werden, 2994. Zulks te rade worden, in dien zin een besluit nemen.

Raed. 572. Uitspraak.

Ran, 746. Vloeide, stroomde.

Rede, 3143. Koorts.

Rike, 2398. Heerlijk.

Rise, 3278. Rijsje, takje.

Roeme, 2222. Romen.

Roke, 637. Reuk, geur.

Rouwe, 3054. Smart, leed.

S.

Saen, 99, 105, 250, 308, 2092. Weldra, spoedig. Eng. soon.

Saghe, 2178. Sprookje, vertelsel.

Sale, 942, 2924, 3503. Paleis, huis, zaal.

Saluse, 376. Verbogen naamval van Saulus.

Sant, 800, 1408. Strand,

Seel, 1834, 2132. Touw.

Sechenen, 2538, 3225. Een kruis maken.

Seggen, 204. 3771. Verhalen, melding maken, spreken.

Sekerheit doen, 2531. Plechtig verzekeren.

Selen, sullen, 2488, 2935. Moeten.

Selc, 1391. Een, er een.

Selke, 1437, 2318, 3600, 4135. Vele, menige.

Selven (Mettien), 494. Daarop.

Sere, 2454, 3479, 4186. Smart, droefheid.

Setticken, 92. Zet ik hem.

Scade, 3268. Jammer, leed, droefenis.

Scande, 3261. Leed.

Sceerne (Te) gedreven, 276. Ten spot gesteld.

Sciere, 447, 480. Spoedig, aanstonds.

Sciet, 2376. Scheidde.

Scout, 3398. Schuld (tol) aan de Natuur.

Siere, 723. Zijner.

Sijs, 49. Zij des, zij daardoor.

Sin, 47. Verstand.

Sine, 172, 275, 2028. Zij hem.

Sloeghen, 848. Sloegen hem.

[p. 558]

Smaken, 3570. Ondergaan.

Smal (Niet), 400. In geene geringe mate.

So (Weder- -), 2070. Of..... of.

Sochte, 4143. Zucht, ziekte, meer bepaald vallende ziekte.

Som, 1419. Gedeeltelijk.

Somen, 328. Sommigen.

Somer, 2378. Lastpaard.

Sonder, 2770. Maar, behalven, uitgezonderd.

Sonder (So daer), 406. Of zonder.

Sonderlinge. 3562. In 't bijzonder.

Sout (Du), 378. Gij zult.

Sparen (Sonder), 163, 806, 1238, 2094. Aanstonds, zonder toeven, zonder uitstel.

Sparen (Sonder), 3210. Ongetwijseld.

Staden (Met), 712. Ter goeder gelegenheid.

Stant, Imper. v.h. oude standen, 269. Sta.

Stat, 2055. Plaats.

Steken, 3741. Slaan.

Straet, 2106, 2574. Weg.

Sudarie, 1723. Neus- of zweetdoek.

Sullen. Zie selen.

T.

Tale hebhen, 158. Spreken.

Tale (Ghene) hebben, 2428. Niets te zeggen hebben, zijn mond niet durven open doen.

Te broken, 4207. Verbroken.

Te storen, 4038. Verstoren, vernielen, verwoesten.

Terde, 58, 83, 1170, 2238. Het derde.

Tide (Binnen haren), 981. In hun leven.

Tien, 331, 500. Te dien.

Tier, 449. Te dier.

Tierst dat, tiersten dat, 606, 1203, 2499, 3337. Zoodra als.

Timmeren, 2924. Bouwen, metselen.

Toeven, 865. Onthalen, accueilleren.

Toren, 281. Leed.

Toten, 105. Tot hem.

Triple, 199. Tripoli in Syriën.

Trone (In den derden), 402. In den derden hemel.

Truffe, 1498. Bedrog.

Truwant, 3703, 3968. Bedrieger, vagebond.

Tsinxen dach, 4195. Pinksteren.

Twaren, contr. van te waren, 17. Inderdaad.

Twaren, 164. Voorwaar.

Twint (Niet en), 2513. Niets, geen zier.

V.

Vaer, vare, 183, 243, 1018. Vrees.

Vant verstaen, 3138. Wilt verstaan.

Vare. Zie vaer.

Varen, 2547. Komen

Vat, 4156. Lichaam.

Venien, 2314, 3602. Gebeden om vergeving.

Ver, 3278. Vrouw, eertitel.

Verbeenen, 3470. Beleedigen, uitschelden, honen.

Verbernen, 3508. Verbranden.

Verde (Sier), 174. Zijn weg, zijne vaart.

Verdoeft, 3621. Verblind, verdwaasd, het verstand bijster.

Verdoert, 903. Verdwaasd.

Verdoven, 3702. Verblinden, verdwazen. Zie Lekensp.

Verkeert, 319. Het onderst boven, het hoofd omlaag.

Verkeren, 148. Verdraaien.

Verkeren, 527, 2083. Bekeeren.

Verkeren, 3628. Veranderen.

Vermanen, 2542. Melding maken.

Vermeten (Hem), 1353. Zich veroorloven.

Verstaen (Doen), 595, 3683, 3694, 3707. Te kennen gegeven.

Verste, 1760. Uitstel.

Verwandelen, 964, 1945. Veranderen.

Verweghen, 1574. Te zwaar wegen, te zwaar vallen.

Verwecken, 15. Opwekken.

Verwies, imperf. van verwassen, d.i. te groot, te zwaar worden en bij uitbr. bezwaren, drukken.

Vierscoet, 2307. Tamelijk lang, goed gebouwd.

Vingerlijn, 1530, 1582, 1629. Ring.

Vite, 2706. Leven, wandel.

[p. 559]

Voert brenghen, 1429. Openbaren, aan het licht brengen.

Vollec, 882, 1988. Spoedig, ten spoedigste.

Vorwart meer, 2444. Voortaan.

Vraechden, 304. Vraagde hem.

Vray, 3367. Waar.

Vrie, 1131, 3451. Voortreffelijk, edel, hoog verheven.

Vrien 46, 3179. Vrijmaken, bevrijden.

Vrient, 375, 706. Vrienden.

Vroe, 1637. Blijde, vrolijk.

Vrome, 1256, 2482. Bate, voordeel.

W.

Wane (Sonder), 591. Ongetwijfeld.

Waenne (Ic), 196. Ik denk dat hem.

Waerlike, 10. Ware.

Waert, 369, 993, 1719, 2371. Woorden, taal.

Waert (Te roeme), 191, 201. Naar Romen.

Wachten, 2000. Bewaken, beloeren.

Wale, 804. Wel.

Wanen, 3197, 3815. Van waar.

Wanc (Sonder), 1346. Ongetwijfeld.

Want, contr. van want 't, 93, 766. Omdat het.

Want, 1012. Dewijl, omdat, daar.

Wattan, 1220, 1551. Wat zoude het zijn, wat zou het, wat maakt het uit?

Weder, 261, 1084, 2070, 3790. Of.

Wedersaken, 3873. Vijanden, tegenstrevers.

Ween, 4060. Jammer, verdriet, wee.

Werd, 90. Waard.

Werd, 461. Waard, huisheer.

Weren, 2272. Weigeren.

Werscap, 1424. Waardschap.

Wesen, 111. Voorvallen.

Wet, 3437. Schriftuur, heilige schrift.

Wide, 1154. Wijd en zijd.

Wien, 1936. Wijden.

Wijs (Des sijt), 111. Wees hiervan onderricht.

Wild, 2241, 2243. Woest.

Wilen, 2. Voorheen.

Wille hebben, 1344. Bereid zijn.

Wine, 752. Wij hem.

Wit purper, 2308. Zie Algem. Konst- en Letterb. 1856 n^o. 21, (24 Mei), n^o. 25 (21 Junij) en n^o. 28 (12 Julij).

Wit, 2722. Wet.

Wit (Oude), 3446. Oude Testament.

Woet (Iemant die) comen, 1613. Gek, krankzinnig worden.

Wolven kere, 1861. Wolvenlist.

Wouden, 1238. 3745. Wilde of wilden hem.

Woudene, 99, 415. Wilde hem.

Wroeger, 4097. Aanklager, beschuldiger.