Dietsche Warande. Jaargang 2

[p. 448]

Mengelingen.
Berichten, wenken, vragen, briefwisseling: ernst en scherts.

Wedstrijd te Rijsel.

De christelijke archaeologische tijdschriften zijn vol van den te Rijsel gevoerden prijskamp. De Graaf de Caulaincourt, sekretaris der rijselsche Kommissie ‘pour l'oeuvre de N.-Dame-de-la-Treille’ heeft de goedheid gehad ons een exemplaar van het ‘Compte-rendu du Concours’ toe te zenden. Men weet welk een goed gevolg tot heden de gelofte gehad heeft, ‘que les pieux habitants de Lille ont fait’, zoo als de Heer de Contencin, Direkteur-Generaal der Eerediensten en Voorzitter van den Raad van beoordeeling, zich uitdrukt, ‘dans un de ces mouvements d'enthousiasme religieux où le zèle surabonde, pour ainsi dire, et s'épanche en manifestations extérieures.’ ‘Het is misschien voor het eerst sedert vele eeuwen,’ zegt de Hr de Contencin, in de gedenkwaardige vergadering van 13 April, waar al wat Rijsel aanzienlijks heeft en ook de mindere stand talrijk vertegenwoordigd was, ‘het is voor het eerst, dat eene geheele bevolking, zonder anderen spoorslag dan zijne Godsvrucht, zonder andere leiding dan zijn vertrouwen en zijne opofferingszucht, over-een-gekomen is de grondslagen eener stichting te leggen, wier belangrijkheid en wier luister met de schitterendste kunstscheppingen der Middeleeuwen om den voorrang zal strijden.’ Zeer opmerkelijk is in 't geheel het charakter van oprechten Godsdienstzin, dat de geheele inrichting en al de handelingen van het ‘OEuvre de N.-Dame’ kenmerkt: trouwens de vrouwen, aan welke Frankrijk, door Gods genade, 't behoud der Godsdienst te danken heeft, zijn ook hier ‘patronnesses’ van dit schoone werk.

Men weet, dat de eerste prijs is wechgedragen door de Heeren Henry Clutton en William Burges van Londen. Men prijst zeer algemeen het ikonografiesch gedeelte hunner ontwerpen. Voor ons - ofschoon de verschillende plannen hier nog niet bekend zijn - zouden we, op de beschrijvingen af, ons waarschijnlijk voor Georges Edmund Streets ontwerp hebben moeten verklaren - en zelfs dat van Vincent Statz meer dan, door den Raad van beoordeeling geschied is, op den voor-

[p. 449]

grond geplaatst hebben: wij verklaren ons groote vrienden van den baksteen, en vooral wanneer hij, gelijk hier het geval was, in het programma verlangd werd. Men is te-onvrede, dat de Raad dit te veel uit het oog heeft verloren. Daarentegen zijn de Engelschen, die geen zitting in dien Raad hebben gehad, en niet-te-min de twee eerste prijzen hebben behaald, verstoord, dat men het ontwerp Clutton en Burges wel bekroond heeft, maar te Rijsel voornemens schijnt gebruik te maken van de vrijheid, die men zich heeft voorbehouden, om de uitvoering van het werk aan een fransch architekt op te dragen. Ook de Heeren Didron en Reichensperger, leden van den Raad van beoordeeling, keuren dit besluit, of dit voornemen van de Rijselsche Kommissie zeer af.

Wij laten hier de lijst volgen der bekroonde mededingers:

1^e	Prijs: Frcs. 6000: Kenspreuk Foederis Arca: Henry Clutton & William Burges, van Londen. Indien bepaald blijft dat deze Heeren de kerk niet bouwen, ontvangen zij bovendien eene premie van frcs. 6.000.
2^e	Prijs: Frcs. 4.000: Quam dilecta tabernacula tua Domini virtutum: Georges Edmund Street, van Oxford, schrijver van verschillende werken over het gebruik van baksteen, marmer, de glasschildering en de kleur in de bouwkunst.
3^e	Prijs: Frcs. 3.000: L'eclectisme est la plaie de l'art: Jean-Baptiste Antoine Lassus, bouwmeester van het Goevernement, te Parijs. Aan dit ontwerp wijst de Heer Didron, voor het zuiver architektoniesch gedeelte, den palm toe.
1^e	Gouden medalje: Dieu en soit garde: Henri Eugène Leblanc en Louis Auguste Reimbaut van Reims, en Emeric Venszlmann van Parijs.
2^e	Gouden medalje: Zelus Domus tuae comedit me: Lodewijk de Curte van Gend, en twee medearbeiders, waarvan een thands bekend geworden is - Aymar Verdier te Parijs, en de andere vermoed wordt te zijn de H^r Leturcq.
3^e	Gouden medalje: O clemens, o pia, o dulcis virgo Maria: Vincent Statz, van Keulen.
1^e	Zilveren medalje: In veritate confido: Isaac Holden en Zoon, Manchester.
2^e	Zilveren medalje: Spes: Cuthbert Brodrick, van Hull.
3^e	Zilveren medalje: Ad aethera tendens: George Evans en Richard Popplewell-Pullan, van Londen.
4^e	Zilveren medalje: Deus adjuvet: Leroy, van Rijsel.

Loffelijke vermeldingen ex aequo:

Nisi dominus: George Goldye, van Sheffield.

[p. 450]

Si parva licet componere magnis: Georges Adelmard Bouet, van Caen.

Andere loffelijke vermeldingen, alfabetiesch gesteld:

Ce monument sera l'expression d'une grande pensée d'esthétique catholique. Charles Arendt, architekt van het Goevernement, te Grevenmacheren.

Sancta maria sine labe concepta: August Ottmar Essenwein, van Carlsruhe (schrijver over de kerken van Holland).

Quatre trèfles: Ferdinand Kirschener, architekt van het Goevernement, te Weenen.

Dum spiro spero: James Lyndon-Pealey, van Birmingham.

I H S: Johann Müller, architekt van den Keulen-Mindenschen spoorweg, van Keulen.

Excelsior: John Robinson, Londen.

Soli Deo gloria: Ferdinand Stadler, van Zurich.

De een-en-veertig ingezonden ontwerpen verklaart de Kommissie afkomstig te zijn uit de volgende rijken:

Uit Frankrijk	(4 bekroond)	15
Uit Engeland	14 Groot-Brittanje (8 bekroond)	15
Uit Schotland	1 " " " "	15
Uit Rhijn-Pruisen.	3 Duitschland	7
Uit Baden	1 " " " "	7
Uit Oostenrijk	1 " " " "	7
Uit Hanover	1 " " " "	7
Uit Silezië	1 " " " "	7
Uit Noord-Nederland		1
Uit Luxemburg		1
Uit Belgiën		1

R.

Kerkbeelden en kerkgewaden in Limburg.

Volgends den ‘Courrier de la Meuse’ hebben de Heeren Cuypers & Stoltzenberg van Roermond weder den palm wechgedragen op de onlangs te Maastricht gehouden ten-toon-stelling van nijverheidsvoorwerpen; waar, derhalve, gelijk het behoort, de Schoone nijverheid niet was uitgesloten. Wij zien met het grootste genoegen, uit het openbaar gemaakte verslag, dat ook de Heer Stoltzenberg voor zijne ten-toon-gestelde parementen den stijt der Middeleeuwen geraadpleegd heeft: ‘Il s'inspire, zegt de ‘Courrier de la Meuse’, ‘aux chefs-d'oeuvre que la broderie a produites, avant que la Renaissance ne l'eût ternie par son souffle profane. Nous ne parlons pas du fini de la broderie proprement dite, ni du choix des cou-

[p. 451]

leurs.’ Wij hebben geen woorden van lof genoeg voor den Heer Stoltzenberg, indien, waar wij niet aan twijfelen, dit, oordeel juist is. Wij weten hoe diep de smaak voor die wanvormige, onplooibare kerkgewaden der Renaissance heeft wortel geschoten, en wij wenschen van gantscher harte, dat de Heer Stoltzenberg in zijn streven ten goede dien steun van de Eerw. nederlandsche Priesterschap ontvangen moge, dien elke poging tot herstelling in eere der christelijke kunst verdient. - De Heer Cuypers heeft, op genoemde ten-toon-stelling, onder anderen een Calvarieberg in eikenhout gehad, die met dat zelfde talent gepolychromeerd moet zijn, dat door de engelsche en fransche kritici zoo zeer geprezen is.

Wij kunnen geene enkele gelegenheid ongebruikt laten om onze nederlandsche Geestelijkheid op het hooge belang te wijzen, dat er voor ons in gelegen is een man als dezen voortreflijken jongen kunstenaar, in ons midden te hebben. Als architekt is de Heer Cuypers doordrongen van de kunstbeginselen, die thands in alle beschaafde landen van het westersch Europa door de uitstekendste christen theoristen en bouwmeesters gehuldigd worden. De Heer Cuypers is niet van de genen, wier gebrekkige kennis van de Gothiek hun gemakkelijkheidshalve verklaren doet, dat men, eene kerk bouwende, voor onzen tijd iets beters dan de meesterwerken van 1300 kan scheppen. Soliditeit, waarheid, eenvoud, grootschheid, ziedaar wat de gothische ontwerpen van den Heer Cuypers kenmerkt. En denkt men mogelijk, dat die schoone ontwerpen kostbaar in de uitvoering zijn? - Raadpleeg, ter huidige Amsterd. Ten-toon-stelling, het model van de kerk, die voor de parochie van Wijk-Maestricht gebouwd wordt. Dat is eene groote kruiskerk, in de heerlijke Gothiek van de tweede helft der XIII^e Eeuw; eene kerk gemaakt van de beste materialen, en die in 't geheel ƒ75.000 kosten zal¹⁾. Men moet van geen dure schoonheid spreken. Het leelijke is duur; de stukadoor, zijn pleister, zijn witsel, afgieten, het aanplakken - knoeyen is duur; goede, hechte, zuivere kunst is goedkoop.

Wij zijn in ons gunstig oordeel over den Heer Cuypers eenstemmig met de beste buitenlandsche archaeologen. In dit oogenblik houdt men zich in zijne werkplaatsen bezig met de vervaardiging van verschillende voorwerpen van gewijde kunst hem aangevraagd door den Heer Didron te Parijs.

1) Wij wenschen den Zeer-Eerw. Heer van Laer van harte geluk, dat hij, voor zijne oude kerk, wier verdwijning wij (helaas, geleerd door treurige ondervinding) beklaagd hebben (D. Warande’, I, 81, 375) - bevreesd als wij waren voor de plaatsvervanging door banketbakkers-gothiek - een veel schooner werk in ruil zal ontvangen.

[p. 452]

Op de limburgsche ten-toon-stelling zijn 18 loffelijke vermeldingen, 24 bronzen medaljes, 24 zilveren en 4 verguld zilveren toegewezen. Van die 4 hebben de Heeren Cuypers en Stoltzenberg er 2 behaald.

M.

Middeleeuwsche dramatiek.

Men zegt, dat alle landen hunne revolutie moeten hebben; men vergelijkt dat schier bij de noodzakelijkheid voor alle mannen, die niet als kinderen zullen blijven spreken, dat zij een tijdperk van ‘den baard in de keel’ moeten doorleven. Spanje schijnt, in onze dagen, dat weinig vrolijk schouwspel te moeten aanbieden. Het liberalismus heeft er de hoofden een weinig van streek gebracht. Tot dus verre hadden op de spaansche tooneelen de godsdienstige dramata zich gehandhaafd. Thands echter heeft de regeering die vertooningen verboden. Men weet niet recht, of hare naïeviteit het rationalisme der regeering ergert, of dat eenig vroom gevoel (naar haar voorgeven) daardoor geërgerd wordt. Hoe 't zij - Spanje, dat zoo lang zijnen riddergeest, zijner vroomheid, en zijnen symbolischen zin getrouw is gebleven, verkeert thands in een altoos eenigszins belachlijk overgangstijdperk - zoo'n tijdperk, waarin de opgeschoten knaap zijn korte broekspijpen en mouwen wil doen vergeten door zijn bluffen, vloeken, bitterdrinken en tabakrooken: het zal het echter te boven komen, zoowel als Frankrijk. Voor niet lang geleden dreef men in Parijs met het heiligste den spot: thands, heeft men, in den laatsten winter, voor een eerbiedig publiek, drie maanden achter-een, op den schouwburg de l'Ambigu-Comique ‘le Paradis perdu’, de Schepping, Val, en Zondvloed vertoond. In Wallizerland heeft men de sedert eenige jaren afgeschafte vertooning der Geboorte van den Zaligmaker hervat, onder den toevloed eener talloze uit alle oorden saamgekomen menigte.

H.