Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 2

[1468]

De informatie, beseten by meester Jan Petitpas⁽⁵⁾, als daer toe ghecommitteert van mynen gheduchten Heere, up 't rege-

(5) Rekwestmeester bij den Grooten Raad sedert 1467, zie Wielant, Antiquités de Flandre, blz. 134.

[p. 210]

ment ende den staet van der stede van Ghendt, ende by Lievin Zoetamys, d'oude, meester Hesdyn Ghyselins, Jan Van den Denne, Boudin De Smet ende andere, daertoe ghecommitteert van der stede weghen, ende Lauwereyns Bockaert, haerlieder secretaris in die zaecke was, metter stede rekenynghe van dien jare, hendende t' alf ougste LXVII, die ghedaen was in den name van Jan Van den Poucke⁽¹⁾, als tresorier ende bouchoudere, overghedreghen mynen gheduchten Heere, ende ten occoysoene van dien waren vele murmuratien binnen der stede; eeneghe wilden dat d'officiers, die gheweest hadden in wette, haerlieder pentioen wederkeerden⁽²⁾ der stede ende vele andre uutsettynghen die zy meer uutstelden; ende ten hende, by vervolghe van den voorscreven Boudin De Smet ende die met hem alierden, gaf myn voorscreve gheduchte Heere der voorscrevene stede van Ghendt zekere lettren van restruuctien ende besnydenissen in zyne stede van Brugghe,⁺ den XIII^en dach in hoymaent anno LXVIII⁽³⁾ de welcke, al waes 't dat zy der stede groot goet costen, lettel oft nyet prouffyteerden, onlanghe⁽⁴⁾ in zommeghe onderhauden waren.

't Jaer van gratien weder 't Sente Jans; ende ghync inne 't sondaechs voor Pallemsondach anno LXVII, ende gheduerde tot Sacraments daghe, den XVI^en in wedemaent anno LXVIII.

Myn gheduchte Heere hilt zyne feeste van Sente Andriese, dat men heedt de feeste van der oordene van den Gulden Vliese, in Onser Vrauwen kercke, te Brugghe, tsmaendaechs den IX^en dach van meye anno LXVIII; daer waren ontboden alle

(1) Als ‘commissarissen up tfait van der reformacien’ vinden wij de heeren van Gruthuuse, de Lalaing en Halewijn, Stadsrek. 1467-68, f^o 299 r^o.

(2) Wederkeerden, wedergaven.

+ 1468.

(3) Dit stuk vormt het N^r 666 van het Inventaire van Van Duyse, blz. 233; door die akte werd voor zes jaar de wedden der stedelijke ambtenaars verminderd, aangezien men, om alle volksoproer te vermijden, verplicht geweest was zekere belastingen af te schaffen wier opbrengst de stadskist vulde.

(4) Onlanghe, niet lang.

[p. 211]

de heeren van der oordene, daer quamen onder d'andre mynheere van Crowy, mynheere van Synay⁽¹⁾, mynheere van Lannoy, de welcke corts daer naer weder vertrocken, hemlieden stellende in justicien ende nemende dach omme in de ougstmaent daer naervolghende, weder te commene te rechte⁺ voor de rudders van der voorscrevene ordene; maer de grave van Nevers ende Estampes die en quamer niet alseels, maer santer zyn voorscreve colier van den voorscrevene oordene, ende by dien was up teecken van zynder wapenen, in de voorscreve kercke ende feeste, openbaerlic ghestelt in gheschrifte, daer 't elc zien mochte ende lesen mochte 't ghuent dat hier naer volght: ‘Le comte de Nevers adjourné par lettres patentes de très hault et très excelent prince et mon très doubte seigneur monseigneur le duc, scellées du seel de son ordre de la Toison d'Or, à comparoir en personne ou présent chapittre, y respondre de son honneur touchant cas de comparoir, anchoys a fait deffault et pour eschever⁽²⁾ le procès et la privation de l'ordre à faire contre luy, a renvoyé le colier et pour ce a esté et est declaré hors dudit ordre et non appellé à l'offerande.’

Item, in de zelve Sente Andries feeste, gaf myn gheduchte Heere zyn ordene mynen heere Philips van Crèvecuer ende mynen heere Jacop van Lucemburch⁽³⁾.

Vrauwe Marguerite van Jorcke, 's conyncx Eduwaert zustere van Ynghelant, landde ter Sluus, in Vlaendren, den XXV^en dach van junio LXVIII. Myn gheduchte Heere traude de zelve Margriete te wive ten Damme, in de stede, 't sondaechs, den derden dach in hoymaent in 't zelve jaer, ende hilt tsavonts

(1) Lees Chimai; over dit feest, zie F. de Reiffenberg, Histoire de l'Ordre de la Toison d'Or, blz. 54 vlgde; Chastellain, D. V, blz. 377; Excellente Cronycke van Vlaenderen, f^o cxxxiv v^o.

+ f^o 204 r^o

(2) Eschever, esquiver, éviter.

(3) Buiten Philippe de Crèvecoeur, heer van Esquerdes, later maarschalk van Frankrijk, werden nog tot ridders geslagen: Edward IV van Engeland; Jacques de Bourbon heer van Richebourg; Philippe de Bugey, heer van Bresse, later hertog van Savooien, enz.

[p. 212]

ende al de weke daer naer, tot tsmaendaechs, den XI^en dach van der zelver maend, zyne feeste binnen der stede van Brugghe, stekende, brekende ende andersins⁽¹⁾.

Ten zelven daghe, hilt hy te Brugghe eenen tournoy up de maerct van XXVI hellemen jeghen andre XXVI, daer af berouper was van al den steecspele Mer Anthonis, de bastaert van Bourgoyngnen. 's Dysendaeghs wasser noch ghesteken, ende daer mede schiet de feeste; gheen ryckelicker en was nyet ghesien. Tswoondaeghs, den XIII^en van der zelver maent, vertrac myn gheduchte Heere te Hollant waert, ende het waren commen met mynder voorscreve vrauwen uut Yngheland de hertoghe van Scales, de hertoghe van Nootpleke⁽²⁾ ende andere in grooten ghetale.

Dit zijn de poynten die vooren vergheten zijn: Ces présentes articles ont este bailliés et delivrés a maistre Matthys le Grootheere par commandement de mon dit seigneur le duc le XXVI^e jour de mars l'an MIIII^c LXVIII⁽³⁾.

⁺ Item, 's woondaechs, den XX^en dach van hoymaend LXVIII, quam myn voorscreve gheduchte vrauwe, onse nyeuwe princesse, te Ghendt, ter Waelpoorten inne, duer de Drapstrate, duer de Corte-Munte, over Sente Veerilden plaetse, over de Hooftbrugghe, ende alzo in haer hof te Walle. Men dede haer groote chiere met processien van gheestelicken state van an de Waelpoorte ter stede waert inne, alzo verre als zy strecten,

(1) Over het huwelijk van Karel den Stoute met Margareta van York en die prachtige feesten, zie Gilliodts, Inventaire de Bruges, D. V, blz. 57 vlgde; het engelsch gelijktijdig verhaal in de Excerpta Historica (Londen, 1831); O. de la Marche, D. III, blz. 101; Gillis de Roya, Chronicon, blz. 100; Letters of Paston, uitg. door Fenn, brief uit Brugge op 15 Juli 1468; Chastellain, D. V, blz. 406; Excellente Cronycke van Vlaenderen, f^o cxxxv; De Laborde, Les ducs de Bourgogne, D. II, blz. 293-381; J. de Haynin, Mémoires (uitg. door Chalon, in de Société des Bibliophiles de Mons, 1842), D. I, blz. 106 vlgde, en vooral Huwelijksplechtigheden van Karel den Stoute in Kronijk van het Historisch Genootschap gevestigd te Utrecht, 5^e r., D. II, blz. 17-66.

(2) Nootpleke, Northfolk; Anthony Widwill, lord Scales.

(3) Die punten ontbreken.

+ f^o 204 v^o

[p. 213]

voort met vele schoone figueren; de straten waren behangen met lakenen; de wethoudren, dekenen, ghezwoornen ende notablen stonden van in haer hof streckende ter Hooftbrugghen waert, met tortsen in de handt; men vierder costelic up vele huusen ende anders wastere zeer ryckelic versiert, ende al 't volck was uutnemende zeer verblyt van huerer comste⁽¹⁾.

Item, in dit zelve scependom, 't saterdaeghs, den XXX^en dach van laumaent LXVII (LXVIII, n. st.), was de collatie te gadere, daer myn gheduchte Heere dede begheeren te hebbene van den ghemeenen lande van Vlaendren X^c M croonen voor zyn huwelic goed, voor zyn blyde incomst als grave van Vlaendren, ende voor de costen by hem ghedaen in zyne orloghen te Vranckerycke ende te Ludeke, voort ondert duust omme myne gheduchte vrauwe, zyne moedre, C^m omme myne vrauwe van Chaerloys, zynder dochtere, comt te gadre XIII^c M, de welcke begheerte naederhandt in 't zelve scependom gheconsenteert wart ende ghync voort up al 't landt van Vlaendren te betalene binnen XVI jaren, elcx jaers LXXV^m(2).

De VIII^c lib. groote die gheleendt waren mynen gheduchten Heere by der stede van Ghendt, hem noch zynde heere van Chaerloys, omme zyn orloghe van Vranckerycke, waren hem in dit scependom quyte ghescolden ende wel XL rynsche guldenen die der stede ghetacxeert waren te hebbene van haren complicen, die met huer de oorloghe ghehauden hadden totter reyse van Gavere, waren in dit scependom mynen gheduchte Heere overghegheven.

Item, in dit scependom, begonst men te vanghene vele persoonen in diversche steden die berucht waren van dat zy hadden ghevenyneert⁽³⁾ de revieren ende burreputten ende

(1) Zie de posten der Stadsrekeningen 1467-68, f^o 308 v^o tot 310 r^o.

(2) Stadsrekeningen 1467-68, f^o 303 v^o; Excellente Cronycke van Vlaenderen, f^o cxxxiij r^o; men leze 1200 duizend en niet 1300; zie Gachard, Documents Inédits, D. I, blz. 189, note.

(3) Ghevenyneert, vergiftigd; zie daarover Excellente Cronycke, f^o cxxxvj r^o.

[p. 214]

in de kercke de ghewydde wateren, zo datter vele lieden af storven, zonderlynghe te Weervicke ende te Brugghe, daer eeneghe van den facteurs aldaer worden vercreghen ende ghejusticiert.

In dit zelve scependom, voor alf ougst LXVIII, zo track myn gheduchte Heere, met machte van volcke, up de Somme.