Dagboek van Gent van 1447 tot 1470. Deel 2

[1467]

Philips, hertoghe van Bourgoyngnen, grave van Vlaendren, onse oude prince, overleed te Brugghe, in zyn hof, tsmaendaeghs avonts, omtrent tusschen IX ende X (ueren), den⁺ [X]V^en dach van wedemaent anno LXVII, ende wart begraven t'Sente Donaes, tusschen den hoghen autaer ende de tombe van den grave Lodewyc⁽²⁾.

's Donderdaechs, den XXV^en dach van wedemaent LXVII, dede men in elcke prochiekerke te Ghendt, vigilien, ende tsanderdaeghs daer naer, voor noene, een uutfaert, ter welcker uutfaert waren mynheeren van den Rade, doe residerende te Ghendt, de baelliu, 's heeren cnapen, beede de dekenen, scepenen van beede de bancken ende alle de dekenen van den neerrynghen, alle de ghezwoornen van der weverien ende groote menichte van notablen, al in 't zwarte offerende.⁺ D'lyck stont ghemaect in den hooghen choor, met XII handtkerssen in kandelaers, de persoonen in den hooghen, in de cotidiane⁽³⁾, ende men luude al Ghendt duere, ghelyck men pleecht up Alderzielen dach.

Item, up dien zelven dach, tsnavonts, zo quam Charles, 's voorseits graven zone, van Brugghe te Deynse, ende van

+ 1467.

(2) Lodewyk van Nevers; zie over zijn einde Chastellain, D. V, blz. 227; Du Clercq, D. IV, blz. 302; een brief uit Brugge aan den magistraat van Rijsel, bij Lenglet, preuves de Commines, D. II, blz. 607; John F. Kirk, op. laud., D. II, blz. 113; het testament van den hertog bij Lenglet, preuves de Commines, D. II, blz. 609 vlgde.

+ f^o 202 r^o

(3) In de cotidiane, de plaats waar men de dagelijksche uitdeeling aan de kannuniken deed, tusschen de gestoelten; de woorden in den hooghen schijnen eene nuttelooze herhaling te zijn van den vorigen regel.

[p. 205]

daer, 't saterdaechs, te Zwynaerden, in 's prelaets hof van Sente Pieters; ende te dien saterdaghe⁽¹⁾, ontrent den vier hueren naer noene, droughen die van Ghendt Sente Lievin t'Hautem waert, hoe wel zy datte nyet ghecostumeert en waren te doene voor tsnachs daer naer, up Sente Pieters ende Sente Pauwels avont.

Item, up den zelven Sente Pieter ende Sente Pauwels avondt, den welcken lach 't sondaechs, den XXVIII^en dach van wedemaent LXVII, quam de voorscreve grave Kaerle te Ghendt, met meest alle zynen edelen, in grooten ghetale ende al in 't zwartte⁽²⁾.

Item, dede zynen entrée 's nuchtens; alle de processien ghyngher jeghen totten cruuce, gheheeten Screyboom, buuten der Pedercelle poorten⁽³⁾, te wetene: alle de Beghynen totten zelven cruuce, daer naer alle de ordenen ende religieusen, en daer naer alle de priesters, ende daer naer de priesters van Sente Veerhilden, daer naer de religieusen van Sente Baefs metten bisscop van Doornycke, daer naer al de wet, ende daer naer de notable, ende daer naer alle de dekenen ende ghezwoornen van neerynghen ende weverien; ende groot ghetal van der wet ende notablen van der poortrien reden jeghens hem t'Zwynaerden voorscreven. Men speelde up de Pedercelle poorte, daer hy inquam, met trompetten ende menistruers⁽⁴⁾. Ten Spriete keerden zy weder up tot Sente Pieters, in 't cloostre, ende was al desen wech al overslooft met rau habyten⁽⁵⁾, al de Nyeustrate nedre, duer de Walpoorte, door de Scelstrate tot Sente Jans kercke, ter westdueren in; daer dede hy den

(1) Op 27^en; gewoonlijk was het op 28^en dat men naar S^t Lievens-Houthem trok.

(2) Zie Memorieboek, D. I, blz. 268-69; Stadsrekeningen 1466-67, f^o 152 r^o; Kronijk van Vlaenderen, D. II, blz. 257.

(3) Het kruis en het hospitaal ten Screyboome stonden buiten de Petercelle- of Kortrijksche Poort; ten Spriete is de plaats waar de Nederkouter zich splitst.

(4) Menistruers, speellieden, minstreels.

(5) Rau habyten, rouwkleederen.

[p. 206]

eed, treckende de clocke in der manieren ghecostumeert. Het staefde hem den eed een ruddere, gheheeten Mer Joos Triest, als in huwelicke hebbende de erfvachteghe cleergesse van den bloede, meester Martins Gheents dochtre⁽¹⁾. Daer gaf hy Mer Claeyse Triest, 's voorseits Mer Joos broedre, zyne commissie als zyn hoochbaelliu van Ghendt; ende van daer quam hy weder ter zelver westdueren huute, duer Sente Jansstrate, ten Beelfroote, t'Scepenhuus dat vooren behanghen was met wullen lakene zwart, ende naer de Vrindaech maerct, up 't Hoochuus, dat behanghen was met zwarten wullen lakene⁺ ende daerup fluweel, ende in een veynstre een zwart fluweelen cussen. Daer dede de voornoemde Mer Claeys Triest den volcke eedt doen, alzoo 't behoorde; eeneghe murmureerden omme dat men te zynen incommene gheen provysie en hadde van diverschen ghebreken, van der verlichtynghe van den quellioten⁽²⁾ ende andersins.

Ten voorscreven incommene waren inne ghelaten, by gratien van den prince, alle de wetteloose lieden ende ballynghen, ende van allen boeten was gratie ghedaen ende vele ghevanghenen ontsleghen.

Item, tsmaendaechs, up Sente Pieters ende Sente Pauwels dach, den XXIX^en van wedemaent anno LXVII voorseit, zo brocht men Sente Lievin weder van Houthem te Ghendt, alzoo 't ghecostumeert hadde ghezyn daer te vooren, ende comende duer de Veltstrate up den Coornaert, daer een huusekin ghemaect stont, an de oostzyde van der rechter strate, dwelcke

(1) De vrouw van Joos Triest was de kleindochter van Lieven Zoetamijs, erfachtig klerk van den bloede; zie Stadsrek. 1452-53, f^o 275 r^o: ‘Item ghegheven Meester Martin den Gheend (gesneuveld te Gaver als schepene) ter causen van der jonffrouwe Soethamys synre gheselnede, Gheeraerts Soetamys dochtere was, te zynre marighiften’.

+ f^o 202 v^o

(2) Quellioten, beter cueillote, belasting gesteld op eetwaren en eerste benoodigdheden als brandstoffen, enz. om de oorlogsbelasting, door den vrede van Gaver opgelegd, te betalen; zie de akte van 16 October 1453, waarin al de voortbrengsels door de taks getroffen opgesomd zijn, uitg. in de Annalen van den Gesch. en Oudhk. kring van Gent (1900), D. IV, blz. 118.

[p. 207]

hiet 't Quelloot huus⁽¹⁾, omme dat mer de quelloote in plach te ontfane, zo liepen daer Sente Lievins guldebroeders up 't zelve huus ende braken 't terstont af totten gronde toe, ende trocken van daer ter Vrindachmaerct ende stelden Sente Lievins fiertre voor 't Hoochuus, namen een van den bannieren van den fiertre, maecter af haerlieder standaert: ‘riepen de quelloten af!’, ende daer uute rees een groote wapenynghe ende groot remoer⁽²⁾. Zo dat ons prince, die in zyn hof was te Walle, de mare vernomen hebbende, quam zelve ter maerct, daer hyse gheerne hadde af doen scheeden ende vertrecken, maer zy en wilden 't nyet doen ende blever tot tsanderdaechs nuchtens, daer zy zo verre verweerfden dat hy 't hemlieden consenteerde, haerlieder bannieren, de welcke zy 's dysendaechs 's nuchtens, den lesten dach van wedemaent voorscreven, uprechten ende stelden ter maerct, ende elc quam daer onder de zyne, de poorterie, neerynghen ende weverie; ende binnen dien daghe consenteerde myn gheduchte Heere de openynghe van de twee poorten⁽³⁾, de dekenen te kiesene alzo men plach, de prevylegien, rechten ende vryheden van der voorscrevene stede te houdene, alle de quelotten af te zyne, rekenynghe te doen hoorne by zynen commissarysen van der stede goede ende den regemente van diere, daer toe hy ordonneerde meester Jan Petytpas ende andre van der stede weghe met hem, omme de fauten te doen beterne den ghenen die se ghedaen hadden;⁺ voort dat hy Pieter Hueriblock, Pieter Beys ende Jan Van den Poucke zoude maken zynen ghevanghenen, of daer zy hem

(1) Stadsrekeningen 1453-54, f^o 421 r^o: ‘Item Janne Staes, temmerman, van den huus te temmerne staende up den Coorenhaert omme de quelliote in te gaerne van hautghedade XXVI sc. gr.’

(2) Vgl. hiermede het verhaal der Kronyk van Vlaenderen, D. II, blz. 259 vlgde; Memorieboek, D. I, blz. 268-69; Chastellain, D. V, blz. 249 vlgde; Ph. de Commines, D. I, blz. 143; Gachard, Documents Inédits, D. I, blz. 210 vlgde: Rapport de ce qui est arrivé lors de la joyeuse entrée du comte Charles.

(3) Jean le Gros, secretaris en audiencier van den hertog, verkreeg van de stad Gent om de opening der poorten en de teruggave der bannieren te bewerken 40 p. gr.; Stadsrekeningen 1466-67, f^o 153 r^o.

+ f^o 203 r^o

[p. 208]

absenteerden, zoudse doen daghen by trompetten, up de verbuerte van haerlieder goede, ende meer andre poynten waren ghezeyt ende verclaert dat hy hemlieden consenteerde by eender cedulle van zynder handt gheteeckent. Ende daer mede schiede al 't volck, dat zeere beroert hadde ghezyn, paeysivelic van der maerct ende elc trac in zyn logyst.

Item, 's woondaechs voor noene, zo track myn voorscreve gheduchte heere de grave Kaerle van Vlaendren, van Ghendt te Luevene waert, omme zyn landt van Brabant te ontfane ende Mechelne, als ontpaeyt⁽¹⁾ up die van Ghendt.

(1) Ontpaeyt, misnoegd.