Eyn corte decleringhe deser spere

Regelnummers proza verbergen

[p. 49]

[F. 4V, 11] Van der dicden ende grootheit der eerdenaant.

157Nae dat Albertus die leraer scrijft ende andere wijse meisters vanaant. 158den consten, soe is die rontheit van der eerden omgaens wijt XX dusentaant. 159ende XL milen. Ende XXII dele omgaens maken VII dele doergaens. Dataant. 160proeft men aldus: eynen rinck oft eynen cirkel die recht ront is, dieaant. 161is dryweerf soe wijt als die breidde in mids doergaende ende dat zevende 162deel van dier dryvout, te verstane: enighe rontheit omgaens van enighen 163cirkel is te verstane tot sijnre dweersheit in ghelikenissen als XXIIaant. 164tot VII, want XXII houden drywerf VII ende eyn, dat is dat zevende deel165van dier diecden. Nu die rontheit van eertrijc hielt XX^M ende XL milen,aant. 166wellike rontheit ghedeilt in dryen, ende in den zevenden deel eynre 167deerden, maect die diepde, ende dan bliven VI^M V^C milen IX milen min.aant. 168Soe is dan alle eertrijc ront al omme, ende eyn lijne die om die ront-aant.169heitreiken mochte, soude lanc sijn XX^M ende XL milen. Die dicde te nemen170van onsen voeten recht doer die eerde tot op die ander sijde sijnt 171VI^M IV^C ende XCI milen. Als men die dichde deilde in tween, dat is 172van den herte of van den middelt der eerden tot op dat overste, sijn 173III^M CC XLV milen ende ewenich minuten. Alsoe mach men weten wie verreaant. 174dat is tusschen ons ende die helle, want men seet dat die helle steit175in dat hert of in den middelt [F. 5R] van der eerden. Nyet dat die helle 176ghedwonghen steit in eynen cleyne plaetse van eynen poynte rechten mid-aant.177deltvan der eerden alleyn, mer het is bat te vermoyen dat si groot is,aant. 178ende coempt in vele lantscappen, sunderlinghen die den menschen onwoen-aant.179lijc sijn overmits groter hidden oft cauts. Want men leest dat wi mer in 180dat deerde deel van der werelt ghewonen en connen, om overtellighe hied-aant.181de of onghemaetde couwe, of ghebrec van allen liechte, of om overte-aant.182llicheit van fenijnde of onghehueren beesten, daer sich die helle bewijstaant. 183te stane in vele wonderliken manieren. Want sommighe lantscappen vier 184uutspuwen ende die menschen verslinden die daer omtreent wonen. Ende menaant. 185leest dat Sinte Patricius gheopenbaert waert van Gode eyn hol daer dataant. 186veechghevier quam in der eerden tot in Yerlant, dat is op dat inde van 187der werelt te westen.

Dat eertrijc in dryen stucken ghedilt is

188Die rontheit der eerden is ghedeilt in dryen, wellic drye deile die 189oude meisters nyet ghelijc en hebben ghedeilt. Dat eyn deil heiten Asya,

[p. 50]

190dat ander Affrica, dat deerden Europa. Want Asya coempt van middagheaant. 191doer oesten tot noorden. Europa coempt van noorden tot westen, Affrica 192coempt van westen tot middaghe. Ende alsoe is Asia soe groot als die 193twee andere deilen, ende dat doit die grote zee diese alsoe deilt. Dit 194Asya deilen die sommighe in Groot Asya ende in Cleyn Asya.

195In Groot Asya sijn: dat eertsche paradijs, Indien, Parchien, Assy-196ria, Media, Persyda, Mesopotania, Arabya, Caldea, Syria, Palestina, Ju-197dea daer Jherusalem onder steit, Samaria, Galilea, Egypten hoghe endeaant. 198Egipten nedere, Sicia, Armenia, Capadocia, etcetera.

199In Cleyn Asya sijn: Githinia, Galachia, Phrigia daer Troyen, die200overgroot stat, onder stoent - van wellighen ballinghen doent vernielt 201waert Romen, Parijs, Groot Tongheren etcetera afcomen sijn -, Lidya,aant. 202Ysauria, Licia, Cilicia etcetera.

203In Europa sijn: Dacia, Gothia, Germania, dat is dietsche lant, als 204Brabant, Hollant, Zelant, dlant [F. 5V] van Ludick, Ghelrelant, Vlaenre;205Enghelant, Pannonia, dat is Ungarien, Tracia, Grecia under wellic ligdt 206Constantinopel, Lacedemonia, Hystria, Ytalia onder wellic ligdt Romen,aant. 207Venegie, Apulia, Lombardia, tghebierchte, Campania; Hyspania onder wel-aant.208lic ligdt Sinte Jacob eglisse, Gallia onder wellic ligdt Parijs endeaant. 209dWalslant.

210In Affrica sijn: Libia Cyrenensis, Penthapolis, dat rijc Bizancena, 211Tripolitana, Zeusus daer groot Carthago onder stoent, Getulia, Numidia, 212Mauritania, die stat Ypponensus, daer Sinte Augustijn bisscop af was,aant. 213Ethyopia, dat is der Morianen lant.

214Achlacy, het is nu zeer te beclaghen dat Asya met allen van denaant. 215ghelove ghevallen is ende Affrica oec mede, op ewenich na Sinte Grego-216rius' tijde, want hi seet in eynre omelien: ‘Het is lanckleden dat allenaant. 217Asyen ghelueft hevet.’ Aldus soe en is dat gheloef nyet meer dan int 218vierde deil der werelt. Of God gheef, dat noch stentich ende vast ware!aant. 219In Asya was die principael stat Babylonia, in Affrica Carthago, endeaant. 220Europa Romen.

[p. 51]

1 Der wint van oeste is heyt ende droghe; zomer
2 Zuytwinde is werm ende versche als der linten
3 Westen is cout ende vochtich als der winter
4 Noordewint is cout ende droech als die herfstaant.

[p. 52]

F. 5V-6R; op F. 6R, 19 staat eén kruisje dat onderaan het blad herhaald wordt met de ontbrekende regel uit de tekst (vgl. Inl. p.26).