CARAN-conferentiebundel 4. Vierde CARAN-conferentie Aruba 22, 23 en 24 november 2017

[p. 17]

4. God Geeft de Bloemen Water - Dios ta duna e flornan awa
Door Sjoerd Kuyper
Met een inleiding van Eric Mijts

Inleiding

Op donderdag 23 november 2017, de tweede dag van de conferenties, gaf Sjoerd Kuyper een publieke lezing aan de Universiteit van Aruba. Deze lezing vormde de sluitsteen tussen de Cross-Over conferentie en de CARAN conferentie, als bespiegeling over de rijkdom van de literatuur in spanning met de rol van de Nederlandse taal in het Caribisch gebied. Sjoerd Kuyper legde er de nadruk op dat een schrijver zich goed moet afvragen welke ruimte hij heeft in het schrijven over en het representeren van een bepaalde samenleving, zeker als die schrijver daar een passant is.

Tijdens de vragenronde gebeurde iets bijzonders: geprikkeld door de inspirerende lezing van Sjoerd Kuyper stelde de Arubaanse taalkundige Ramon Todd Dandare voor om het boek De Duik in het Papiamento te vertalen. Sjoerd Kuyper aanvaardde het aanbod terstond, en een jaar later is het product tot stand gekomen. Een prachtige vertaling van De duik in het Papiamento van Aruba is het resultaat.

Voor Sjoerd Kuyper was dit niet de eerste vertaling in het Papiamento en Papiamentu. In 1998 werd Sjoerd Kuyper's Malmok in het Papiamento vertaald door Olga Orman en in het Papiamentu vertaald door Igma van Putte-de Windt. De Papiamentovertaling van Het spannendste boek van de wereld door Evelyn Ruiz-Croes volgde in 2017 en nu is een derde titel van Sjoerd Kuyper beschikbaar in het Papiamento. De beschikbaarheid van jeugdliteratuur in het Papiamento is van essentieel belang voor de emancipatie en appreciatie van de taal. Deze tweetalige publicatie is van grote waarde als symbool voor de kracht van de vertelkunst op de brug tussen Nederlands en Papiamento.

Op de volgende pagina's vindt u een voorproefje in zowel Nederlands als Papiamento van dit bijzondere boek dat met steun van het Nederlands letterenfonds geproduceerd werd bij Lemniscaat.

[p. 19]

God geeft de bloemen water

Als ik hier zo zit, tussen mijn vrouw en mijn dochter, de twee mooiste meisjes van het eiland, ben ik gelukkig als een leguaan op een warme steen. Laat het maar regenen, laat het maar regenen. En moet je onze vrienden tegenover ons zien. Alsof er niets is gebeurd. Alsof de een niet diep in het verleden is gedoken en de ander niet woedend naar Nederland is gevlogen. Er wordt geen woord over gezegd. Maar moet je die kleine Roly tussen ze in zien zitten. Met een glimlach die veel te groot is voor zijn koppie. Alsof hij een reusachtige schijf meloen zit te eten. Er is veel gebeurd en er is veel gepraat, dat zie je aan hem. Maar dat gaat me niks aan. Ik ben vooral blij voor mijn Milaatje.

En om het te vieren gaan we straks onder de brug door. Ik geloof alles. Als je niks gelooft, mis je een hoop lol. Volgens mij zijn we allemaal engelen. Maar we wapperen zo snel met onze vleugels, net als de blenchi, dat niemand ze kan zien. Die arme mama van Roly gelooft in niks. Maar ze is doodsbang dat er straks een wonder gaat gebeuren: dat ze toch iets moet geloven, dat het waar is wat haar man en haar zoon en Mila haar hebben verteld, dat ze straks op 6 maart 2002 naar zichzelf staat te kijken. Ze zit maar aan haar haar te frunniken en te roepen dat ze het water niet in gaat als het zo hard blijft regenen omdat ze niet nat wil worden. En maar zenuwachtig giechelen om haar eigen grapje.

De galerij van De Gouverneur is de beste plek op de wereld als het regent. Vooral als het zo hard regent als nu. God, wat ben ik blij dat ik besta. Heb ik aan de vader van Roly te danken - zijn vrouw en ik hebben dezelfde overgrootvader. Zou je niet zeggen als je ons naast elkaar zet. Maar het is toch echt zo. Mila en Roly proberen op internet uit te vissen wat ze van elkaar zijn. Verder dan achterachternicht en achterachterneef komen ze niet. Maar ze moeten nog veel verder. Mila vraagt of ze later dan wel met elkaar mogen trouwen. Ja hoor, lieverds, ga je gang. Alle mensen zijn familie van elkaar. Misschien zijn we verdreven uit het paradijs, maar iedereen draagt in zijn hart nog steeds een bloem uit de Hof van Eden mee. En in die bloem zit het dna van God. Moet je zien hoe God die bloemen water geeft vandaag!

Pelikanen vallen zwaar van al die regen uit de lucht, vissen zwemmen rond de toppen van de palmen, oude vrouwtjes worden door het water meegesleurd over de trottoirs, gillend van het lachen, dat wel. Wat een heerlijke pokkenherrie. Het zijn echt gordijnen van regen, waaiend in de wind. Als die opengaan begint

[p. 20]

het volgende bedrijf. Daar gaat een politieagent met een snorkel op zijn hoofd en een harpoen in zijn hand.

Ik besta! En als het zo blijft regenen valt er morgen een hoop te loodgieteren! Verstopte afvoerputjes, door droogte verkruimelde buizen waar opeens aan alle kanten water uit spuit. Handenvol werk. Wie zouden ze bellen als ik niet bestond? Mooi dat ik besta.

Moet je zien hoe hoog de pontjesbrug door het water gaat. Hij wil aanmeren aan het plein maar dat mislukt, het water in de baai is enorm gestegen. De brug zwaait over De Gouverneur heen, en over het plein, over het Riffort en terug over de baai naar de Handelskade en weer over de baai en weer over onze hoofden en weer en weer en hij draait sneller en sneller, als een propeller in een fan, en blaast zo veel wind omhoog dat de wolken uit de hemel worden verdreven en de regen ophoudt met vallen en de brug daalt en de zon schijnt. Hij gaat al bijna onder. Tijd om een duikje te nemen.

[p. 21]

Dios ta duna e flornan awa

Sinta akinan asin'aki, meimey di mi casa cu mi yiu muhe, e dos damsnan mas bunita di Corsou, mi ta sinti mi feliz manera un yuwana riba un baranca cayente. Laga awa cay numa, laga awa cay numa. Anto mira nos amigonan nos dilanti. Manera nada no a pasa. Comosifuera esun no a sambuya hundo den pasado y e otro no a bula bay Hulanda tur shangrina. Niun palabra tocante esey n' ta cay. Pero, mira Roly chikito asina sinta meimey di nan. Cu un sonrisa cu ta mucho grandi pa su cara. Manera cu ta un slice di patia gigantesco e ta come. Ta hopi cos a sosode y ta di hopi cos a papia, bo por ripara esey na dje. Pero esey no ta concerni ami en absoluto. Ami ta mas cu tur contento pa mi Milachi.

Y pa celebra, aki un rato nos ta bay pasa bou di brug. Ami ta kere tur cos. Si bo no kere nada, bo ta perde legria di bida. Segun mi nos tur ta angel. Pero nos ta bati nos halanan dje lihe ey, mescos cu blenchi, cu niun hende n' por mira nan. E pober mama di Roly no ta kere den nada. Pero e tin masha miedo cu aki un rato un milager ta bay pasa: cu toch e mester kere algo, cu loke su casa y su yiu homber y Mila a cont'e ta berdad, cu aki poco tempo, dia 6 di maart 2002, lo e para wak su mes. E ta blo tover cu su cabey y e ta blo grita cu e no ta drenta awa si awa sigui yobe asina duro, pasobra e no ke muha su curpa. Anto blo hari hari nervioso pa su mes joke.

E hadrey di De Gouverneur ta e miho luga na mundo ora awa ta cay. Particularmente ora awa ta cay duro manera aworaki. Mi Dios, esta feliz mi ta cu mi ta existi. Ta cos cu mi mester gradici Roly su tata p'e - su casa cu mi tin e mes bisawelo. N' ta cos cu lo bo bisa si bo pone nos para band'i otro. Pero ta asina mes ta. Mila cu Roly ta purba indaga via internet ta kico nan ta di otro. Mas leu cu actoactoprima y actoactoprimo nan no ta yega. Pero nan mester yega mucho mas leu. Mila ta puntra si den futuro toch nan lo por casa cu otro. Ma ta claro, dushinan, dal bay numa. Toch tur hende ta famia di otro. Podise nan a core cu nos fo'i paraiso, pero te ainda tur hende ta carga den nan curason un flor di e Hofi di Eden. Y den e flor ey tin e ADN di Dios. Mira con Dios ta duna e flornan ey awa awe!

Rogans ta cay pisa pa via di tur e awa ey cu ta cay fo'i shelo, pisca ta landa rond den top di e pal'i coconan, awa ta lastra machi bieu riba acera bay cu nan, na grito di harimento, esey si. Esta un dushi bochincha. Ta di berdad cortina di awasero ta waya den biento. Ora nan habri, e siguiente acto ta cuminsa. Ata un polis cu un snorkel riba su cabes y un harpun den su man ta bay ey.

[p. 22]

Ami ta existi! Y si awa sigui yobe asin'aki, mañan ta masha hopi trabou di pipefitting lo mi tin! Pos di desague verstop, pipa garna door di secura cu diripiente ta spuit awa di tur banda. Yen di trabou. Ta kende nan lo a yama si ami no tabata existi? Ta bon mes cu mi ta existi.

Mira con halto e brug di ponton ta core riba awa. E ke mara na Plasa Brion, pero e no ta logra, e awa den e bahia a subi tremendamente. E brug ta zwaai pasa riba De Gouverneur, y riba plasa, riba Riffort, bay bek riba e bahia pa Handelskade, y atrobe riba e bahia y atrobe riba nos cabes, y atrobe y atrobe y e ta cuminsa drey cada bes mas lihe y mas lihe, manera propeller di fan, y e ta supla asina hopi biento manda halto cu e ta core cu e nubianan for di shelo y awa ta stop di cay y e brug ta baha y solo ta briya. Ya e ta casi baha den lama. Ta tempo pa tira un sambuya.