Die historie van Christoffel Wagenaer

[148] Van deser Volcken ghelegentheyt.

DE Indianers in dat Landt, hoe wel dat sy metten Duyvel wel Spraeck houden, nochtans so bidden sy de Sonne aen, ende sy eerense als eenen God. Ende wanneer sy wat bidden willen, so gaen sy smorgens seer vroech op een hooch dinck, ontrent gelijck hier te Lande een Predickstoel is, ende dit is van steenen gemaeckt, daer blijuen sy stil staen, ende laten haer Hooft neder hangen, ende slaen haer handen tesamen. Terstont hier na steken syse om hooch, ghelijck als oft sy die Sonne grijpen wouden, ende dan spreken sy haer gebedt, ende bidden dan wat sy sonderlingx begheeren.

Daer zijn veel Capellen by haer luyden, de welcke sy die Goden toe eygenen, ende sonderlinghe die Sonne, in de welcke groote Rijckdom is, want die Muyren zijn met Gout ende Silver becleedt, ende daer zijn oock Jonckvrouwen in gewijdt, op datse souden Heylich zijn, die selue werden Mamaconæ op hare sprake genoempt. Dese en hebben anders niet te doen, dan datse Naeyen ende wercken, het ghene dat tot den Godsdienste behoort, oft dat het Cierlijcxste is:

[p. 147]

Sy Offeren Menschen, Mannen ende Knechten, maer haer Vleysch dat en eten sy niet.

Beesten, Vogelen, ende ander Dieren Offeren sy oock, ende met het Bloedt des Offers bestrijcken sy hare Goden monden, ende oock die Deuren des Tempels. Wanneer alsser eenen Coninck by haer Luyden sterft, oft een ander vernoempt¹ Heer, so dragen sy hem in een heerlijc Graf, daer by doense veel schoo[149]ne ende heerlijcke Cleederen, Costelijck gemaeckt, Oock andere Cleynodijen van Gout ende Zilver. Desghelijcx oock vele Vrouwen, ende ander goede Vrienden, de welcke hy binnen, zijn Leuen heeft lief gehadt. Hier toe oock noch zijn Knechten, Vruchten, Wijn, ende ander Costelijcke dingen, Op dien dat² haer doch geen dingen gebreken en souden, Op dat, wanneer sy in die ander Wereldt comen, doch geen gebreck en hebben, want sy houdent voor ghewis ende seker, dat die Sielen onsterflijck zijn.

Die Spaengiaers hebben in sulcke Grauen het meeste Gout ghevonden, maer die principaelste en hebben sy noch niet ghevonden.

Wanneer sy eenen verren wech Reysen willen, so besmeeren sy haer luyden met een Roode verwe aen haer Aengesicht, op dat haer die hitte, ende den scherpen Windt niet letten en soude: Ende sy nemen een Cruydt inden Mondt, dat can doen, datse in eenen gantschen dach genen honger noch dorst en crijgen. Dit selfste Cruyt is het principaelste, daer sy haer Comenschap mede drijuen. Sy hebben oock schapen by haer, die so groot zijn als Ezels, ende sy zijn ghestelt³ gelijck een Kemeel, maer die Spaengiaerts hebbender so vele ghegeten, datter nv seer weynich ghebleuen zijn.

Dit Volck heeft oock eenen sonderlingen grooten Lust

1 Voornaam

2 Opdat

3 Gelijken op (hd. gestalt)

[p. 148]

tot veel Etens ende Drinckens. Want sy alle daghe (so verre alst haer mogelijck is) vol zijn. Ende wanneer sy dan vol zijn, so neemt een yegelijc een Vrouwe oft Jonge Dochter, die haer het naest ende het best gelegen is, het zy dan Moeder, Suster oft Dochter, ende doen met haer het gene sy willen openbaerlijck by daghe, dattet een yeder sien mach, [150] wie wil, het zy op die strate, oft aen den Wech, oft waer dattet haer te passe comt. De Coningen hebben hare Susteren tot Echte Vrouwen.

Men vint oock Goutsmeden by haerluyden, die welcke sonder eenige Ysere Instrumenten vele wonderlijcke Wercken connen maken, T'welck sy doen op sulcke maniere: Sy smelten dat Gout oft Silver in eenen Ouen, tot dattet schoon ende claer wort, want sy blasent met pijpen aen alle canten, tot dattet smelten moet.

Daer na nemen sy het wt den Ouen, ende gaen op de Aerde sitten, ende sy hebben swarte Keselsteenen, die seer na gestelt zijn gelijck eenen Hamer, ende daer mede slaen ende drijuen¹ sy het so lange, tot dat sy Drinckschalen, ofte Bekers daer van gemaeckt hebben. Oock Halsbanden ende Beelden, ende alderley ghedierten ende Vogelen, ende watmen van haerluyden begheert.

Die Rijckste ende geweldichste Provintie, in die Insel Peru, hiet Quinto.

Daer wasschet veel Lijftochts². Oock zijnder vele Verckens ende Koeyen³, met grooter menichte te crijgen, maer den Wijn is daer seer duyr, also dat men daer dicwils voor so vele als hier in een flessche is, moet xiiij. oft xv. Ducaten gheuen.

Sy meynen, dat die Christenen wt die Zee gheesten ghe-

1 Bewerken

2 Voedsel (hd. Getreidt)

3 Verkeerde vertaling lees koninen (hd. Küniglein)

[p. 149]

boren worden, ende niet van andere Menschen ter Werelt ghebrocht, want sy houdent voor onmogelijck, dat Menschen sulcke Bloetdorstighe Beesten souden connen voortbrenghen.

Oock seggen sy (so men wt hare Tyrannije wel sien can) datse ghene Kinder Gods en zijn, daerom noemen sy die Christenen Viracochiae, Want Vira [151] dat hiet by haer spuma, ofte Gheest. Ende Cochiae dat hiet by haer luyden Meyr, ofte Zee.

By haere Begraffenissen zijn veele Afgrijselijcke dinghen te bemercken. Waer onder dit het Voornaemste is, dat sy een Sap, het welcke sy Chia noemen, die Dooden door een lange Pijpe van buyten int graff inden mont laten loopen, daer mede meynen sy hem noch een tijtlanck op te houden, dat hy so haest niet vergaen en soude.

Ende so wanneer die Spaengiaerts hare Grauen beroouen, so bidden sy slechts voor de Beenderen, datse die doch souden by malcanderen laten, op datse hier na wederom so veel te rasscher souden by malcanderen wesen, ende so verrijsen, ofte opstaen.