Die historie van Christoffel Wagenaer

¶ Hoe dat Christoffel Wagenaer studeert te Padua een half Jaer.

DAer na quam Christoffel Wagenaer te Padua, ende wilde daer studeren: Hy huerden een Huys alleen, op dat hy zijne schelmerije te beter soude connen te weghe gebrengen, ende so begonste hy hem op het studeren te stellen. Hy nam alderley Authores voor², maer jnsonderheydt studeerden hy vlijtich in Doctor Faustus Boecken, de welcke hy hem achter gelaten hadde. Ende onder andere oock in de Schriften van Albertus Magnus Zoasti, arbatelis iamblichi orphei, Apollonij hirmetis, Trismegisti, ende andere, nam daer wt ooc eens voor inden Bybel te lesen, ende hy doetse op, ende beghint voor aen int eerste Boeck Moysi int Eerste Capittel. Maer eer hy drie Capittelen wtgelesen hadde, so quam synen Geest tot hem, ende riep met een so vreeslijcken stemme, dat hy aflaten soude, oft hy soude hem den Hals te breken. Christoffel Wagenaer en stiet hem daer niet aen, maer hy las al voort. Doen nam hem die Duyvel (die welcke hy noch niet en sach) by zijn kele, ende hielt

2 Nam ter hand

[p. 57]

hem seer vast. Christoffel Wagenaer dit voelende, [53] nam dat Boeck, ende werpet wech, doen liet hem den Geest weder gaen, maer hy moeste belouen niet weder inden Bybel te lesen. Doen versween den Geest van hem, ende quam in vijf dagen niet weder by hem. Dese tijt viel Wagenaer seer lanck, want hy sommige woorden inden Boecke gevonden hadde, die hy wtgeleyt wilde hebben, moest derhaluen synen geest noch eens besweeren, de welke terstont quam, ende vraechde, wat zijn begeeren was? Wagenaer seyde: So ghy tijt hebt, ick wilde wel wat veel met v spreken? Den Gheest sprack: Morgen vroech wil ick by v comen, so bedenckt v huyden, wat ghy my Morgen vragen wilt, ick sal v op alles antwoorden, dat ghy daer een ghenuegen aen hebben sult. Maer siet toe dat ghy my een gereuck¹ maect van menschen bloet, ende sonderlinge van een onschuldich jonck Knechtken, ende allraum², so ghy dat doet, so sult ghy my eenen gantschen dach by v hebben, ende ick sal v in alles te wille zijn.

Dit behaechde Wagenaer seer wel, ende dachte vast, waer hy het menschen bloet crijgen soude, ende sonderlinge van een jonck Knechtken. Ende hy ginc op der straten, ende hadde boose Duyvelsche ghedachten inden sin, so sach hy toe, ende siet daer een arm Mans Kint gaen, ende hy liep toe, ende woude dat crijgen, ende met hem nemen, op dat so wanneer hy het bloet behoefde, soude connen crijghen, ende also dat arme Kint tot zijne duyvelsche guychelije gebruycken, maer Godt holp dat Kint noch Wonderlijck, also dattet begonst te loopen, ende viel ouer eenen steen so seer, dattet een groot gat in zijn Hooft viel. Doen liep Wagenaer toe, ende heftent t' Kint weder op, ende lietet wel bloeden, ende hy ver[54]gaderde dat bloet op in een

1 Geur, reuk

2 Alruin, mandragora

[p. 58]

busken, ende ginc daer mede wech, ende also bleef dat arme Kint noch by het Leuen, maer onwechghevoert¹, dan het moest dat gat in zijn Hooft behouden.

Nv des morgens offerde hy den duyvel seer wel na zijn bevel, met sulcken lieflijcken reuck, dat eender² daer van bersten mochte.

Nv die Duyvel quam daer met een so heerlijcken Musijck ende Zitterspeel³, ende bracht noch twee ander Gheesten met hem, daer van den eenen was gelijck eenen Huyshaen, maer seer onwtsprekelijcke groot, ende hadde vuyrige voeten, ende eenen vuyrigen Cham. Ende als hy hem eens swanck⁴, so vlogen wt zijn Vederen ydel Vuyrstralen. Het ander was een schoone Jonckvrou gants naeckt, maer voor had sy eenen schoonen bosch struys Vederen, ghelijck die Vrouwen in Italien voordragen, om datse die Sonne niet en soude beschijnen, ende datse Wagenaer int Aensicht niet sien en soude. Ende Meyster Averhaen quam in die gedaente van eenen Leeu, ende hadde eenen grooten langen steert, daer achter een Knoop⁵ Vuyrs aen sadt. Ende als hy zijn Kaken op dede, so quam daer groote hitte wt, ende Vuyrvoncken, ende zijne Claeuwen waren met gloeyende Yseren, also datse diep inbranden, waer hy henen ginck. Nv Wagenaer, off hy hem voor dit Spectakel wel ontsette, nochtans nam hy een herte⁶, ende dachte, den Geest sal my ymmers houden dat hy my belooft heeft, Ende hy creech eenen sonderlingen Lust tot de Jonckvrou, die behaechden hem so wel: maer hy bleef staen ende sach al toe, waer dattet henen wilde. Terstont hief Averhaen aen, ende brulde, so dattet gantsche Huys daer van [55] dauerde. Ende sprack daer na tot Wagenaer: Ick ben nv hier, gelijck ick v gisteren belooft

1 Door Wagenaar niet weggevoerd

2 Iemand

3 Snarenspel

4 Zich in de hoogte verhief of zich met kracht bewoog

5 Klomp

6 Greep hij moed

[p. 59]

hebbe, nv meucht ghy my vraghen wat ghy wilt, ghy zuldt Antwoort van my crijgen: Maer wat ghy hoort oft siet, dat en sult ghy Niemant openbaren. Ick hebbe hier tot vwen besten noch twee ander Geesten met gebrocht, den eenen die den Haen gelijc is, ende hiet Bilet, die is een Meyster ende Heer ouer het Landt, ende hy doorstrijckt ende doorwandelt alle die Locht, ende oock die gantsche Zee, ende hy vaert oock inde Helle, ende dat met sulcker haeste, so dat hy in snellicheyt des menschen gedachten ouertreffen can. Den anderen Geest die ghy daer siet staen in de ghedaente van een Jonckvrou, die hiet Abuzaha, die can v leeren hoe ghy die Vrouwen ende Jonckvrouwen tot uwer Liefde ende dienst brengen cont, oock so ghy eene wt vremde Landen begeert, sal hyse v verschaffen ende toebrengen, ende oock wederom¹ daer hyse gehaelt heeft, daerom so meucht ghy nv uwe meyninge openbaren, metten welcken ghy spreken wilt, ende seggen wat ghy begeert? Wagenaer vergat alles wat hy te voren bedacht hadde, ende begonst zijn lief Oogen² op Abuzaha te werpen, ende hadde geerne een weynich in Hortulum Veneris ghespaceert, Maer hy en wiste niet, hoe dat hijt voorbrengen³ soude. Doen vraechde hem Averhaen, off hy die Jonckvrou een weynich alleen woude hebben tot een Concubijn, off dat hy lieuer vele andere schoone Joncvrouwen woude hebben, ende op andere plaetsen gebruycken. Ende hoe wel hy hier wel groote lust toe hadde, so seyde hy nochtans, dat hy lieuer andere hebben woude. Ende hy koos terstont een Jonckvrou inder stadt [56] Padua, die soude hem den Geest brengen, ende t'sauonts by hem liggen. Doen vraechde hem den Geest, off hy geen Lust en hadde in eenich vreemt Landt te varen, daer Niemant lichtelijck henen en comt? Doen seyde hy:

1 Vul aan voeren

2 Verliefde blikken

3 Tot stand brengen, klaar spelen

[p. 60]

Ja, wanneer ick t'Avont wederom hier can wesen, so ben icx te vreden? Daer op trat den Haen tot hem, ende nam hem op, ende voerde hem om hooge in de Locht met sulcken snellicheyt ende gedruys, dat hem het sien ende hooren verginck ende in corter tijt wees hem den Geest by het effen Lant¹, t'welck seer groot, ende weynich bewoont was, daer oock gheen Steden noch Huysen te sien en waren, dan somtijts stont hier en daer een cleyn Hutte. Hier in waren wilde ende Rouwe Menschen, so dat hem Christoffel Wagenaer daer meer voor verschrickte als voor den Duyvel. Den Geest liet hem op die Aerde aen den Oeuer van de Zee, daer vandt hy seer vele Peerlen ende ander Edelgesteente. Ende als hy van die Luyden van dat Lant gesien worde, dat hy so quam wt die Locht gevlogen, so verwonderden sy haer seer, ende meynden, het hadde eenen Godt geweest, ende liepen voor hem wech. Doen ginck hy in haer cleyne Hutten, daer vondt hy Goude Peerlen ende Edelgesteente, so vele, dat hy een goede wijle die Teeringe² daer van conste gehebben. Dit nam hy met hem, ende ginck daer mede by synen Geest, ende sadt op hem, ende voer weder na Huys, doen worde het Avont. Als hy nv thuys quam, so vant hy daer al sitten die schoone Joncvrou die hy begeert hadde. Ende hy namse in synen Arme, ende custense, ende bedreef zynen oncuysschen wille met haer sommige Weken lanck, ende hy hielt dat voor synen Dienaer gants verborgen, ende hy [57] en meynden niet anders, dan het was een schoone Vrouwe, hoe wel het anders niet en was dan eenen duyvel. Also hadde hem de duyvel die Oogen verblint ende beseten³, dat hem oock dochte grooten lust daer van te ontfanghen.

1 Bedorven lezing. In ‘by het’ is de naam van den geest ‘Bilet’ verscholen, en ‘effen’ zal ook niet oorspronkelijk zijn

2 Levensonderhoud, voedsel

3 Ingenomen, overmeesterd