Die historie van Christoffel Wagenaer

[p. 49]

Hoe Christoffel Wagenaer die Donau opvoer, met synen geselle Claes Muller.

ALs nv Christoffel Waghenaer desen goeden Dronck verdout¹ hadde, so quam hem eenen Lust aen eens op de Donau te varen, so riep hy synen Geest by hem, op dat hy synen speelvogel² ende Wandelgeselle soude wesen, de welcke daer in consenteerde. So ginck Christoffel Wagenaer, ende vraechde, oft daer gheen Schepen na Regensborch vaeren en wouden? Waer op hy tot Antwoorde creech: Ja, des anderen daechs souder een varen. So wachte Wagenaer so lange, ende quam opten bestemden tijt daer, ende ginck int Schip, so sach hy datmen so veel Peerden aent Schip spande, om dat voort te trecken. So vraechden hy: Wat beduyt dat? Doen antwoorden hem die andere Gesellen: Dat het Schip anders niet en mochte teghen den stroom opcomen, ende het waren meest al fijne luyden ende studenten, die welcke wel saghen aen zijn Vederen, dattet een wonder Voghel moeste zijn.

Als sy hem aldus geantwoort hadden, begonste [45] hy seer te lachen, ende seyde: Dit en is maer groote Sotheyt, alle dese Oncosten en behoefdemen niet, het Schip conde wel lichter, ja sonder Peerden op getrocken worden. Den Schipper hoorde dat, ende vraechde, hoe soude dat toegaen? Hier zijn wel so veel wijse Luyden geweest, die wel so veel verstants hebben als ghy doet? waer sulcx mogelijc te doen, sy soudent oock wel bedacht hebben? Christoffel Wagenaer sprack: Ick hebbe hier eenen Aep, die (wedde ick) salt wel alleen optrekken. Den Schipper worde quaet, ende meynde dat hy den spot met hem dreef, ende sprack: Wat? siet ghy my voor een Narre aen, dat ghy alsucke onmogelijcke dingen hier segt, gelijck oft men hier so slecht³ waer, ende

1 Verteerd

2 Speelpop

3 Dom, onnoozel

[p. 50]

niet beter en wiste. Wagenaer seyde: Ick en gecke niet met v, maer ghelooft het vry, dat mijnen Aep dat soude connen doen. Ende hy trock 50. Daelder wt, ende seyde: Wie lust heeft te wedden, die sedt daer so veel tegen. So was daer een rijck Coopman in het Schip, die seyde tegen Wagenaer: Ghy moet Gelts te veel hebben? oft ten is v niet suer geworden, anders en soudt ghy dat so lichtelijc niet verwedden? daerom steeckt v Gelt op, want so ghijt meer presenteert, ghy sulter vinden, diet v wel sullen afwinnen. Wagenaer vermaende hem hooch, so hy een hert hadde, hy souder so veel tegen setten. Den Coopman seyde tegen die anderen: Ghy siet al te mael wel, dat desen zijn Gelt quijt wil wesen, ick moet hem daer af helpen, het mochte hem anders den Hals af bijten¹. Den Coopman sette 50. Daelders, ende Wagenaer 50. Daelders, ende hy beloofde den Schipper 5. Daelders, dat hy de Peerden soude doen wtspannen. Dit geschiede. Wage[46]naer nam synen Aep, ende spande hem aen de Lijne, ende hy hielt hem wat qualijc. Wagenaer hiete den Aep trecken, den Aep en const niet, ende en wilde oock niet. Daer begonsten sy alle te lachen, ende den Coopman was blijde, want hy meynde dat hijt al hadde gewonnen, ende riep al: Ghy hebt verloren, al costent 100. Daelder. Wagenaer sprack: Het gelt 100. Daelder. Die Coopman seyde: Ja. Ende sy setten elck 100. Daelders neder. Doen nam Wagenaer een Swepe, ende woude den Aep eenen slach geuen, doen begonste den Aep te trecken, ende het Schip ginck snelder, dan ofter thien Peerden aen geweest hadden. Den Aep dede somwijlen noch eenen huypschen spronck, ende maeckten noch vele Cortswijlen, so dat haer die Toesienders seer verwonderden, maer den Coopman croude zijn hooft. Wagenaer nam dat gelt na

1 Hij zou het anders misschien niet kunnen uithouden, het besterven

[p. 51]

hem, ende liet den Coopman toesien. Nv den Aep liep met dat Schip soo seer, dat sy lieuer gewilt hadden dattet stil gestaen hadde. Doen liep Wagenaer, ende wenckte den Aep dat hy stil staen soude. Doen brochten sy die Peerden weder aen die Lijne, ende voeren also voort.

Ende als sy nv een weynich gevaren hadden, so begonsten sy hier van te disputeren die Studenten onder malcanderen, ende een yeder seyde het zijne. Die eene seyde: Het is een Verblindinge. Die ander seyde: Als den Aep trock, was daer so stercken Wint, dattet Schip daer van ghedreuen worde. Die derde seyde: Het moeste een Toouenaer zijn, die met zijne woorden ofte Characteren die Elementen conde roeren. Summa, een yeder seyde het zijne daer toe, sy brochten oock vele Argumenten wt die Oude Poëten, waer mede dattet een lange Dis[47]putation wert. Men seyt oock, dat Paracelsis daer selfs by geweest is, ende dat hy met Christoffel Waghenaer daer veel van ghedisputeert heeft.

Daer na wasser een vande Studenten, die seyde oock zijne meyninge daer op, ende seyde: Wanneer dit Natuerlijck is, so moetet een sonderlinge naturalis Simpathia, dat is, een heymelijcke Verborgen toeneyginge des Schips met den Aep wesen. Ende dat bewees hy met een Exempel des Vissches Echinis, ofte oock wel Remora genoemt. Desen Vis is seer cleyn, nochtans alsmen die aen een Schip hangt, al waeyden dan die Wint so hart, ende al gingender noch so groote Baren in de Zee, ende al hadde dat Schip alle die Zeylen opgespannen, so blijft doch dat schip al vast staen, wat gewelt datmen daer toe dede. So meynde hy, moest den Aep oock sulcke sonderlinghe Natuer aen hem hebben. Dit beviel den meesten hoop wel, Wagenaer seyde oock Ja, het waer also. Ende om dat hy dat te beter soude bewijsen, soo riep hy den Aep by hem, die welcke terstont

[p. 52]

quam aen gheswommen, ende spronck op het Schip, Doen helde dat Schip op d'eene zijde, so dat een yeder meynde, het schip soude omghevallen hebben, maer het rechte hem weder op, ende bleef stijf stil staen. Doen sprack Wagenaer: Desen Aep heeft de natuere vanden Magneetsteen, die het Yser na hem treckt, Also treckt oock den Aep het Schip na hem. Ende wie dat versoecken wil, die neme Hout, ende maecke een cleyn Schipken, ende legghe daer een stuck Ysers in, ende set dat in een Vat oft Tobbe met Water, ende latet so drijuen, ende hout buyten op den Cant een stuck Magneetsteen, so sal dat schipken na den steen stracx [48] toevaren, ende alst daer by is, so salt stil blijuen staen. Also jst oock met desen Aep. Doen hy opt Landt was, volchden hem dat Schip na wt der Natueren. Ende nv hy daer in is, nv blijft het Schip stil liggen, gelijck ghy hier nv siet. Ende also bepraten hy die Studenten, ende Theophrastum Paracelsum selfs ooc, het welcke sy op ander Plaetsen ooc hebben willen proberen, maer het is haer gefaelgeert. Als nv den Schipper dit siende, dat het Schip stil bleef liggen, so hadde hy quaet vermoeden op Wagenaer met synen Aep, want hy haer Disputeren niet en verstont. So ginck hy by Wagenaer, ende badt hem vriendelijck (dewijle het so gelegen was) dat hy doch woude wt het Schip gaen, ende haer alleen laten vaeren, het mochte dus¹ anderen daer qualijck ouer gaen, want hy wel sach, datse op alsulcken maniere niet en consten voort raken. So worde Wagenaer met eenen cleynen Aeck oft Boot aen het Lant gebracht, ende den Aep sprong' selfs te Lande, doen voer dat Schip weder voort, ende Wagenaer hadde die hondert Daelders wech.

1 Op deze wijze, deswegen