Bzzlletin. Jaargang 26

[p. 16]

Josje Kraamer en Arie Storm
De lijst van elf
Kwaliteit staat voorop

Hoe komen uitgevers debutanten op het spoor? Allereerst speuren ze actief in het zogenaamde ‘literaire circuit’. Ze horen bijvoorbeeld van een auteur die al in het fonds zit of van een bevriende journalist/recensent dat deze of gene wat in zijn of haar mars heeft. Veel auteurs komen via via binnen bij een uitgeverij. Gebruik als beginnende schrijver dan ook al de contacten die je hebt! (Dus: je buurman die bij een uitgeverij werkt of een vriend van de vriendin van je neef et cetera.) Ten tweede: uitgevers lezen de literaire tijdschriften. En ten derde: ze selecteren uit de stapels ongevraagd toegezonden manuscripten.

Hieronder volgen de adressen en telefoonnummers van de belangrijkste Nederlandse uitgevers van oorspronkelijk Nederlandstalige fictie. Bij elke uitgeverij geven we de namen van enkele vooraanstaande Nederlandse of Vlaamse auteurs die daar publiceren. Dit geeft enig inzicht in het fonds. Immers: over de smaak van een uitgeverij kom je toch het meest te weten door te kijken naar de auteurs die er worden uitgegeven. Als een uitgeverij een eigen tijdschrift heeft, dan vermelden we dat ook. Ook geven we van elk tijdschrift een ultrakorte typering. Zo'n tijdschrift wordt vaak gebruikt als talentenvijver: door er iets naartoe te sturen en dat gedicht, verhaal of romanfragment ook nog eens geaccepteerd te krijgen, kun je een voet tussen de deur krijgen bij de uitgeverij waar dat tijdschrift wordt uitgegeven.

Als belangrijkste uitgeverijen hebben we er elf geselecteerd. Dat is ónze keuze en we begrijpen dat we hiermee misschien de overige uitgeverijen voor het hoofd stoten. Maar het is nu eenmaal een feit dat als je boek bij een van deze uitgevers wordt gepubliceerd je kansen op werkelijk succes (besprekingen in de kranten en tijdschriften, hogere verkoopcijfers) groter zijn.

We willen overigens niet de suggestie wekken een voorkeur uit te spreken voor een bepaalde uitgeverij, dat doen we (hier) niet. Ook is het vrijwel onmogelijk een fonds van een uitgeverij echt duidelijk te typeren: vaak verschijnen bij een en dezelfde uitgever totaal verschillende dichtbundels en romans. Voor de meeste uitgevers geldt toch dat de kwaliteit van het gebodene voorop staat: tot welke literaire stroming een auteur behoort, vinden ze, bijvoorbeeld, aanmerkelijk minder interessant. Bij de belangrijkste uitgeverijen vertellen we wel - heel kort - iets over die uitgeverij, maar verder dan enkele wellicht handige ‘weetjes’ gaan we daarbij niet.

De uitgevers

De Arbeiderspers

Bekende auteurs: Maarten 't Hart, Gerrit Komrij, Tessa de Loo, Geerten Meijsing, Joost Zwagerman

Hierboven hadden net zo goed vijf andere namen kunnen staan (want De Arbeiderspers is een grote uitgeverij). Bijvoorbeeld: Marion Bloem, Boudewijn Büch (recentelijk teruggekeerd van een uitstapje naar Atlas), Anna Enquist, Guido van Heulendonk en F.B. Hotz. De serie Privé-Domein is een van de parade-paardjes van De Arbeiderspers. Dat juist deze reeks hier wordt uitgegeven, zegt misschien ook iets over het karakter van het fonds: er worden veel boeken uitgegeven die in een realistisch/biografische traditie passen, al mag je je bij een dergelijk breed fonds eigenlijk niet aan zo'n grove omschrijving schuldig maken (zie ook onze opmerking in de inleiding hierboven). Naast Nederlandstalige literatuur geeft De Arbeiderspers vertaalde literatuur uit en de reeks AP-Crime.

[p. 17]

Tijdschrift: Maatstaf (libertair/neo-conservatief, cultureel, literair)
Singel 262
1016 AC Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

ATLAS

Atlas

Bekende auteurs: Jan Brokken, Jeroen Brouwers, Kristien Hemmerechts

In 1991 werd Ronald Dietz directeur-uitgever van De Arbeiderspers. Redacteur Emile Brugman was toen al, met een deel van de AP-auteurs (zie de genoemde namen hierboven), vertrokken naar de nieuwe uitgeverij Atlas. Boudewijn Büch keerde recentelijk weer terug bij De Arbeiderspers. AP-directeur Ronald Dietz in Het Parool (4-5-1996) over Brugman: ‘Was een heel bekwame en relationeel sterke redacteur van De Arbeiderspers en heeft een keurig filiaal bij de concurrent opgezet.’ Atlas geeft veel reisliteratuur uit. Tijdschrift: Atlas (reisverhalen)

Herengracht 481
1017 BT Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

De Bezige Bij

Bekende auteurs: Remco Campert, Hugo Claus, Ni-colaas Matsier, Harry Mulisch, Leon de Winter Op 12 december 1994 vierde De Bezige Bij het feit dat vijftig jaar geleden de uitgeverij werd opgericht door Geert Lubberhuizen en Charles van Blommenstein. Wim Wennekes schreef de biografie Geert Lubberhuizen, uitgever. Het mysterie van de Van Miereveldstraat (1994). Albert Voster is de huidige directeur. De Bezige Bij is een grote uitgeverij, met in het fonds veel bekende auteurs en veel vertaalde moderne klassieken (Proust joyce). De laatste tijd probeert De Bezige Bij extra actief jonge schrijvers aan zich te binden. Zo verschenen er Hermine Landvreugd, Joris Moens en Hendrickje Spoor.

Tijdschrift: Raster (tijdschrift in boekvorm, avantgardistisch)

Van Miereveldstraat 1
1071DW Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

Uitgeverij Contact

Bekende auteurs: Renate Dorrestein, Rosita Steenbeek (en tot voor kort Atte Jongstra en Margriet de Moor, maar die zijn overgestapt naar Querido)

In februari 1995 verschenen bij Contact twee literaire debuten in een nieuwe vormgeving: een verhalenbundel van Sammi Landweer, Woestijn, en de roman De ijszee van Mariska Mourik. Het ging hier om gebonden boeken die voorzien waren van een ‘eigentijds’ typografisch ontwerp van Melle Hammer. De volgende worp in deze gebonden-boekenreeks bleek te bestaan uit de romans De eeuwige jachtvelden van Nanne Tepper en De weg naar het noorden van Naima El Bezaz. De tweede druk van deze laatste boeken verscheen weer gewoon als paperback. Contact zit met uitgeverij Atlas en LJ. Veen in één pand.

Tijdschrift: Optima (optimale literatuur, nieuw en bestaand talent)

Herengracht 481
1017 BT Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

[p. 18]

Uitgeverij J.M. Meulenhoff

Bekende auteurs: J.M A Biesheuvel, Adriaan van Dis, Herman Koch, Marcel Möring, Charlotte Mutsaers In september 1995 bestond uitgeverij J.M. Meulenhoff honderd jaar (in 1995 werd dan ook op de rug van alle boeken het logo versierd met een soort vlaggetje). Het is een grote uitgeverij die zowel Nederlandstalige als vertaalde literatuur uitgeeft. Directeur Maarten Asscher heeft de naam wel eens in te zijn voor iets ‘intellectueels’, zie bijvoorbeeld de debuten van Frithjof Foelkel, Onder de pannen (1994) en Russell Artus, Zonder wijzers (1995).

Tijdschrift: De Gids (literatuur en politiek)

Herengracht 505
1017 BV Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

Nijgh & Van Ditmar

Nijgh & Van Ditmar

Bekende auteurs: Kees van Beijnum, Arnon Grunberg, Lisette Lewin, Daphne Meijer, Frans Pointl Heeft veel Nederlands cabaret in het fonds, zo nu en dan een debuut van een oud-redacteur van Propria Cures (ironisch realisme). Verder was Nijgh & Van Ditmar de eerste uitgeverij die werk uitgaf van de zogenaamde Nix'ers: Rob van Erkelens, Ronald Giphart en de Vlaming Paul Mennes. Grootste succes van Nijgh & Van Ditmar: het in 1994 verschenen romandebuut van Arnon Grunberg, Blauwe maandagen. In januari 1996 verscheen bij Nijgh & Van Ditmar de roman Aan de wilde kant van de zestienjarige Liesje Schreuders. Nijgh & Van Ditmar gaf ook een reeks verzamelde klassieken uit: Bordewijk, Vestdijk (in samenwerking met De Bezige Bij), Slauerhoff en Nescio.

Tijdschrift: Zoetermeer (tijdschrift van en voor de Generatie Nix)

Singel 262
1016 AC Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

GA. van OorschoVs Uitgeversmaatschappij

Bekende auteurs: Willem Jan Otten, Frida Vogels, JJ. Voskuil

Normaal gesproken laten uitgevers de distributie van hun boeken verzorgen door het Centraal Boekhuis in Culemborg, maar bij Van Oorschot doen ze het zelf. Het pand aan de Herengracht is dan ook volgestouwd met boeken. Tot voor kort ontbrak vrijwel altijd een foto van de auteur op de achterkant van het door Van Oorschot uitgegeven boek (zo'n foto was een tikkeltje te ordinair). Bij Van Oorschot geven ze de boeken bijzonder goed verzorgd uit (ontwerp: Gerrit Noordzij). Van Oorschot is mede bekend door de Russische bibliotheek.

Tijdschrift: Tirade (literatuur en beschouwing) en De Tweede Ronde (light verse, anekdotiek, themanummers vertaalde literatuur)

Herengracht 613
1017 CE Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

Prometheus

Bekende auteurs: Herman Brusselmans, Bas Heijne, Connie Palmen

Op de vraag ‘Connie Palmen?’ antwoordde directeur Mai Spijkers in een interview: ‘Van De wetten heb ik er nu 200.000 exemplaren verkocht en van De vriendschap 300.000 exemplaren. Een half miljoen boeken in vijf jaar.’ (Het Parool, 6-4-1996) Toen Spijkers nog als redacteur bij Bert Bakker werkte, haalde hij er De

[p. 19]

naam van de roos van Umberto Eco binnen, waardoor zijn naam in één klap was gevestigd. Prometheus is een relatief nieuwe en grote uitgeverij. Er verschijnen veel debuten van jonge schrijvers.

Herengracht 406
1017 BX Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

Em. Querido's Uitgeverij B.V.

Bekende auteurs: J. Bernlef, Willem Brakman, Hella S. Haasse, A.F.Th. van der Heijden, Thomas Rosenboom

Ook hier hadden met groot gemak de namen van vijf anderen kunnen staan. Bijvoorbeeld: Inez van Dullemen, Kees 't Hart, Alfred Kossmann, K. Schippers en P.F. Thomé se. Of: Robert Anker, Oscar van den Boogaard, Gerrit Krol, Doeschka Meijsing en F. Springer. Querido geeft (uitsluitend Nederlandstalige) literatuur uit die zich grofweg gezegd beweegt op de grens van verbeelding en werkelijkheid.

Tijdschrift: De Revisor (literatuur waarin het terrein tussen verbeelding en werkelijkheid wordt onderzocht)

Singel 262
1016 AC Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]

Sun

Bekende auteurs: Bert Keizer, Eric de Kuyper, Marcel Maassen

In 1994 bestond uitgeverij SUN vijfentwintig jaar. De enige uitgever in dit rijtje van vooraanstaande uitgevers die niet in Amsterdam is gevestigd. Hoewel sun Engels is voor ‘zon’ komt de naam heel ergens anders vandaan: oorspronkelijk begon deze uitgever namelijk als Socialistische Uitgeverij Nijmegen. Met dat socialisme wordt tegenwoordig niet veel meer gedaan (hiermee volgt SUN de internationale trend), hoewel er nog wel boeken verschijnen als De Rode Droom over een eeuw sociaal-democratie in Nederland. De reeks SUN-literair is inmiddels heel respectabel.

Bijleveldsingel 9
6521 AM Nijmegen
tel [phone]
fax [phone]

L.J. Veen

Bekende auteurs: Guus Luijters, Rascha Peper, Gerard Reve, Thomas Verbogt Veen zit in hetzelfde pand als Atlas en Contact. Er worden veel sportboeken uitgegeven (onder andere van Mart Smeets). Maar Veen geeft dus ook een echte auteur uit als Gerard Reve. Niet zo'n consistent fonds (van alles wat). Veel klassieken, bijvoorbeeld de Verzamelde Werken [van] Louis Couperus. Tijdschrift: Hard gras (literair voetbaltijdschrift), Hollands Maandblad (journalistiek-literair)

Herengracht 481
1017 BT Amsterdam
tel [phone]
fax [phone]