Bzzlletin. Jaargang 21

[p. 79]

Peter Swart
Paradise Lost
Over Roel Bossinks De Koning van het Meer

De Nederlandse thrillerschrijver Roel Bossink debuteerde drie jaar geleden met Het Verdriet van Meijers en werd direct al aangekondigd als de schepper van een serie. Met het zojuist verschenen De Koning van het Meer, inmiddels de vierde titel, is die belofte in ieder geval alvast ingelost. Bossink, nom de plume van een jeugdige Officier van Justitie uit het zuiden des lands, heeft zich in korte tijd een aparte plaats verworven in de kringen van het spannende boek. Dromen van Kinderen en het eerder dit jaar uitgekomen De Loervogel gaven een verdieping te zien van het vakmanschap waarvan de debuutroman reeds getuigde. Alledrie policiers met morbide accenten, maar zonder veel verdere thematische verwantschap. Men zou van een serieschrijver verwachten dat hij zich neerlegt bij een aantal beperkingen die aan het gekozen genre kleven. Bossink volstaat wat dat betreft welhaast met het absolute minimum: zijn hoofdpersoon, politieman Arend Smith, komt in ieder nieuw verhaal voor, geassisteerd door zijn medewerkers. Verder is het vergeefs zoeken naar de ingeslepen patronen en vertrouwde zinnetjes die de lezer in ander seriewerk de zo gewenste herkenning opleveren.

Het werk van een politieman is misschien niet altijd even enerverend, het kan afwisselend genoeg zijn; in werkelijkheid zo goed als in fictie. Als schrijver hoef je eigenlijk slechts een gerichte keuze te maken uit de beschikbare hoeveelheid diverse misdaden; een dankbare keuze die vooral zal worden ingegeven door de vertelmogelijkheden die in het verlengde ervan liggen. Zo kwamen er in Bossinks vorige boeken achtereenvolgens een dertienjarige (zelf)moordenares, een gekidnapte pasgeborene en een verkrachter centraal te staan. De setting was telkens oer-Nederlands, de psychologische karaktertekening van ondersteunende waarde en de gehanteerde stijl een subtiel instrument waarmee zeer uiteenlopende leefwerelden op geloofwaardige wijze werden neergezet.

‘De verstrengeling van persoonlijke, zakelijke belangen en nooit onverdachte politieke activiteiten levert een ondoorzichtig en delicaat geheel op.’

Dreigbrief

In De Koning van het Meer is er voor het eerst sprake van een internationale connectie: het openingshoofdstuk is een flashback die zich afspeelt in de Dominicaanse Republiek, maar ook in het heden blijken er interessante dwarsverbindingen met het vaderland te bestaan. Arend Smith wil er thuis met vriendin Pat juist eens een gezellige avond van maken als zijn hulp wordt ingeroepen bij een voorlopig geheim onderzoek. Bij het accepteren van de opdracht stelt hij als voorwaarde dat de BVD buitenspel blijft. Dit wordt hem formeel toegezegd. De minister-president-grootaandeelhouder in het boek - nauwgezet gemodelleerd naar Lubbers, zonder diens naam te dragen - wordt getracteerd op een dreigbrief die hem in een lastig parket brengt: de verstrengeling van persoonlijke, zakelijke belangen en nooit onverdachte politieke activiteiten levert een ondoorzichtig en delicaat geheel op. De multina-

[p. 80]

tional De Landman boert goed en heeft in menig onderontwikkeld land grote projekten op stapel staan. Zo ook in de Dominicaanse Republiek, waar succesvol wordt samengewerkt met de firma Codelca. Voornaamste eis van de briefschrijvers is volledige stopzetting van deze samenwerking, die immers het land naar de afgrond voert.

Het geheime onderzoek komt aanvankelijk niet erg goed op gang terwijl het dagelijkse werk gewoon doorgaat. Moord en brand, alsmede een los oor leveren eerder vraagtekens op dan nieuwe aanknopingspunten en een vrouwelijke sleutelgetuige blijkt onvindbaar op het moment waarop men haar het hardst nodig heeft. Waar de bewijsbare strafbare feiten zo gering in getal zijn moet intuïtie uitkomst brengen. Hieraan gevolg gevend vliegt Arend Smith dan ook zonder veel plichtplegingen naar de Dominicaanse Republiek met een onwelriekende lijkkist als binnenkomer.

Garzo Ariza, het slachtoffer, had in zijn geboorteland samen met zus Bab achter de hellingen van de Pico Trono een stukje van het paradijs ontdekt. Maar milieuvervuilers hebben geen aandacht voor de schoonheid van de natuur en verstoren de idylle. Zo ontstaat er op den duur een proces waarbij de goede zaak terecht staat en het kwade buiten schot blijft. Het uitstapje naar de Dominicaanse Republiek - de couleur locale wordt met overgave aangebracht; soms iets te dik: niet alle mannelijke Dominicanen hoeven een honkbalpet te dragen - is Bossink blijkbaar zo goed bevallen dat hij tegen het einde van het boek enig kwaad onbestraft laat en zichzelf en de danig gehavende Arend Smith een soort open einde gunt. De geplaagde Lubbers-kloon verwisselt de politiek maar weer voor het bedrijfsleven - niet dat deze stap voor hem veel verschil maakt.

Aangepaste stijl

De Koning van het Meer is zonder meer een boeiende poging tot een vernieuwende, complete compositie: vanuit alle mogelijke vertelperspectieven wordt niet alleen een moordonderzoek, maar ook een gecompliceerde misdaad tegen het milieu procesmatig beschreven. Een bonte stoet aan informatiedragers passeert de revue, telkens in aangepaste stijl, lay-out en lettertype: een dreigbrief, een reisbrief, een politie-observatieverslag, kranteartikelen, een concept-requisitoir en tot slot een gedicht.

Bossink tovert onderweg menig fraaie naam uit zijn hoed, vaak met een traceerbare verwijzing naar andere personages uit de (literaire) werkelijkheid: Isabel Buendia (Márquez) en Senor Escovar (vergelijk met drugsbaron Escobar) zijn hiervan de beste voorbeelden. Pillage en Kwaal-Murier mogen er ook wezen.

De plot is weer goed verzorgd, verheugend is dat het toeval bij Bossink steeds minder prominent aanwezig is. Niemand zal het deze Officier van Justitie kwalijk nemen dat hij in dit boek - op de golven van het succes van de rechtbank-thriller - ook een stukje rechtzaal voor zichzelf reserveert. Als leek in justitieland heb ik mij er wel over verbaasd dat het kennelijk mogelijk is dat een verdachte tijdens een rechtzitting plotsklaps het verhoor van een getuige kan overnemen. Voor het rondmaken van het verhaal komt deze overname zeer gelegen, maar zou deze gang van zaken in werkelijkheid genade hebben gevonden? ‘Ze had er het recht toe, dus liet de voorzitter haar begaan,’ staat er letterlijk, dus hoop ik er maar het beste van.

Vrijuit

In zijn vier boeken schetst Bossink tussen de regels door het beeld van een verrotte en uitzichtloze samenleving, waarin het recht soms vreemde sprongen kan maken en niets moois of waardevols veilig is. Zo krijgt een verdachte waar menig lezer makkelijk mee zal sympathiseren in de benevelde Mr Stang een pro-deo advokaat toegewezen die men slechts zijn ergste vijand zou toewensen. En gaat er nog een stukje paradijs verloren bij het meer van Pico Trono. Voorlopig gaan de mannen van Escovar vrijuit; de toekomst zal leren of Bossink heimwee heeft naar het Carribisch gebied.

Roel Bossink: De Koning van het Meer, Uitgeverij Het Spectrum, 272 blz., f 24,90