Peter Swart
Met een knipoog naar de meester
De naam Joseph Hansen is niet geheel onbekend in thrillerland. Zijn succes in eigen land (Amerika) bracht uitgeverij de Arbeiderspers ertoe in het begin van de zeventiger jaren twee boeken mee te nemen in de Crime de la Crime-reeks. Het ging om Fadeout uit 1973, dat vertaald werd als Een man een man een moord een moord? en Death Claims uit 1974, dat onder de inmiddels alweer gedateerd aandoende titel De dood heeft Inspraak verscheen.
Uitgeverij Van Gennep probeerde het een paar jaar later nog eens met één losse titel, waarna het enige tijd stil bleef rond Hansen. In de maand maart van dit jaar lanceert uitgeverij Het Spectrum in de Ross-Sjöwall-reeks een vertaling van Skinflick uit 1979. Het boek heeft de titel Blue Movie meegekregen, een adequate vertaling, als je kans ziet je los te maken van de associatie met Carry Tefsens definitieve doorbraak op het witte doek.
Als je de boeken van Hansen leest zou je niet zeggen dat de man dit jaar zijn vijfenzestigste verjaardag viert; hij schrijft jeugdig en veerkrachtig proza. Zijn formule-held, Dave Brandstetter, werkt in de eerste boeken voor ‘Medaillon’ de verzekeringsmaatschappij die door zijn vader groot gemaakt is. In Blue Movie is pa net dood en begraven en besluit Brandstetter-junior de nieuwe bedrijfsleiding niet het plezier te gunnen de achtergebleven zoon een schop met het voetje te kunnen geven: hij neemt ontslag en begint voor zichzelf. Zijn beroep is verzekeringsrechercheur en zijn werk bestaat uit het onderzoeken van schadeclaims die in eerste aanleg suspect lijken, want als verzekeringsmaatschappijen érgens een hekel aan hebben dan is het wel aan uitbetalen. Nu is Brandstetter niet de eerste verzekeringsrechercheur die we in de misdaadliteratuur op ons pad aantreffen, maar Hansen heeft naast deze misschien niet bijster originele invalshoek gelukkig meer noten op zijn zang. Zijn tot nu toe zes ‘Brandstetter-boeken’ hebben niet alleen de hoofdpersoon en zijn beroep gemeen, ook is er telkens een connectie met homoseksualiteit. Dat is op zich een zeldzaam gegeven in het zo bij uitstek hetero en vaak zelfs macho-wereldje van de private investigator. De lezer hoeft overigens niet te vrezen voor hangende polsen of aanverwante slapte, want de schrijver laat in zijn vertelstijl geen ruimte voor traditionele vooroordelen. Wie denkt dat Brandstetter geen vuist kan maken zuiver en alleen omdat deze de Griekse beginselen is toegedaan heeft het bij het verkeerde eind. Maar Hansen kan méér, zoals blijkt uit Blue Movie, waarin de wereld van de homoseksualiteit overigens niet sterk op de voorgrond treedt, maar subtiel aanwezig is; erbij hoort, op een manierdie je doet beseffen dat de andere 99% van de misdaadromans die je leest zeer nadrukkelijk hetero-georiënteerd zijn.
Gerald Ross Dawson heeft zijn beste tijd gehad bij de start van het boek en het is zijn dood die onze rechercheur moet onderzoeken. De avond waarop de voormalige religieuze leidsman van onbesproken gedrag onvrijwillig zijn nek brak laat zich niet zo gemakkelijk reconstrueren. Zijn vrouw, een deels verlamde weduwe, laat weten dat hij op pad was voor de Heer, rechtstreeks in het verlengde van zijn lidmaatschap van de Bond van Wederdopers, een fanatieke groep gelovigen, die onder andere de strijd tegen de zedeloosheid heeft aangebonden. Waar de Heer die avond Dawson naar toezond blijft voorlopig onderwerp van speculatie. Er wordt verband gelegd met gemaskerde overvallen op nacht- en sexclubs, die worden toegeschreven aan de groep fatsoensrakkers waarover Dawson de leiding heeft. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat de eigenaar van één der benadeelde neringen, ene Lon Tooker, het recht in eigen hand genomen heeft. Maar deze gang van zaken is onbewijsbaar, ook al helpt 's mans reputatie nooit een vlieg te hebben kwaad gedaan niet echt mee aan het geloof in diens onschuld. Eén keer moet de eerste keer zijn, denk je onwillekeurig.
De plaatselijke politie - we verblijven in Los Angeles - lijkt er geen erezaak van te willen maken de moord op Dawson snel op te lossen en zit niet te wachten op het huiswerk waar Brandstetter mee komt aanzetten. Zo staat de held geheel alleen tegenover het te bestraffen kwaad, hoewel hij de hulp kan inroepen van ex-collega Johny Delgado. Niet in alle gevallen een versterking, deze Delgado, die zich in de beste traditie van Raymond Chandler-personages vaker zou moeten scheren en minder zou moeten drinken.
In spijkerharde, confronterende vraaggesprekken komt stukje bij beetje meer informatie boven tafel en ontstaat er een spoor dat naar een mogelijke oplossing leidt. Hansen munt uit in ‘tough guy’-achtige dialogen, die met zoveel kracht zijn neergeschreven dat ze zelfs een vertaling in het Nederlands gemakkelijk overleven. Dat is waarschijnlijk ook de kracht van zijn schrijverschap: hij ontvouwt zijn plot met een vanzelfsprekendheid die elke twijfel doet verstommen; je vraagt je al lezende nooit af hoe logisch een gekozen voortzetting eigenlijk wel is, je leest gewoon
Auteursrechtelijk beschermd