Peter Swart.
Het recht van de sterkste
Twee vakgenoten gingen hem in deze rubriek reeds voor: de Engelsman John Trenhaile en de Amerikaan Andrew Vacchs. Scott Turow (Amerikaan) is afgestudeerd in de rechten en ook hij schrijft boeken.
Scott Turow plaatste zijn typemachine niet aan de straatkant toen zijn eerste roman The Way Things Are door verscheidene uitgevers werd afgewezen. One L, an Inside Account of Life in the First Year at Harvard werd wèl uitgegeven en mag met een verkoop van zo'n 100.000 stuks ook naar Amerikaanse begrippen redelijk succesvol genoemd worden.
Met De Aanklager (Presumed Innocent luidt de oorspronkelijke titel met meer dramatische waarde) heeft Scott Turow echter meteen de grote klapper gemaakt waarvan de meeste schrijvers alleen maar blijven dromen. Nog voor het tot publikatie kwam zorgde het manuscript voor enorme onrust bij de grote uitgeverijen waar het ter lezing was aangeboden. Vier van de vijf uitgeverijen begonnen te bieden en hoewel de 200.000 dollar die Farrar, Straus en Giroux maximaal voor het boek overhadden 75.000 dollar lager uitkwam dan het bod van McMillan/Scribner koos Turow toch voor dat uitgevershuis, op grond van de literaire reputatie ervan. De pocketrechten brachten nog eens drie miljoen dollar in het laatje, terwijl Sidney Pollack als klap op de vuurpijl één miljoen dollar betaalde voor de filmrechten.
Met al deze getallen in het achterhoofd wil je als lezer graag weten of het boek inderdaad zo bijzonder is als de cijfers suggereren en als het even kan wil je ook nog proberen te begrijpen waarom het zo geweldig succesvol is. De Aanklager ís bijzonder en dat komt waarschijnlijk omdat het boek zo ontzettend compleet is. Bij het lezen van sommige boeken dringt zich de conclusie op dat de schrijver geen duidelijke keuze heeft gemaakt wat voor soort boek hij wilde schrijven, zodat het eindprodukt van alles wát is, maar geen eenheid. De Aanklager is dat wèl, ofschoon het is opgebouwd uit elementen die zelden tot één verhaal worden samengesmeed: er moet een moord worden opgelost, er is een duidelijk geval van liefde in het spel en er deugt weinig van het Amerikaanse rechtssysteem. Dat het Scott Turow is gelukt om van deze onderdelen een kloppend geheel te maken is het beste bewijs van zijn schrijverscapaciteiten.
Rusty Sabich, de ik-figuur en hoofdpersoon van het boek, is openbaar aanklager in een niet met name genoemde stad in Kindle County, een niet bestaande stad in het Midden-Westen van de Verenigde Staten. Scott Turow heeft ongetwijfeld het noemen van een bestaande stad vermeden om zelfs de schijn te vermijden dat er in zijn boek zou worden verwezen naar zaken waarmee hij zelf als aanklager te maken heeft gehad. En die zijn er te over, zo vertelde Turow bijvoorbeeld aan collega-thrillerschrijver Jacques Post (Vrij Nederland, 5 december 1987) dat hij de leiding had van een onderzoek naar mogelijk ontoelaatbare praktijken van rechters en advocaten in overheidsdienst - de zogenaamde Operatie-Greylord. Het proces dat volgde mondde uit in een veroordeling van rechter Reginald Holzer, die ervan werd beschuldigd 200.000 dollar aan smeergelden en dubieuze leningen te hebben aangepakt.
Terug naar het boek, dat opent met de begrafenis van Carolyn Polhemus, een ex-collega van Sabich, die in haar huis vermoord is. Sabich wordt belast met het onderzoek, naar het schijnt vooral omdat zijn baas Raymond Horgan er geen tijd voor heeft vanwege een veeleisende herverkiezingscampagne. Sabich heeft niet lang voor de moord een verhouding gehad met het slachtoffer waar de vonken vanaf vlogen, maar denkt inmiddels genoeg afstand te kunnen nemen om ongehinderd door emotionele betrokkenheid zijn werk te kunnen doen. Als klinkende resultaten uitblijven wordt de leiding wat ongeduldig, want een snelle arrestatie is welkom tijdens een verkiezingscampagne en een onderzoek dat weinig of niets oplevert is niet de beste ondersteuning van het slagvaardige beleid waar Raymond Horgan bij zijn toespraken de mond vol van heeft. Horgan wordt niet herkozen en zijn plaats wordt gretig ingenomen door Nico Della Guardia, die nog maar net in functie ogenblikkelijk toeslaat: Sabich wordt ervan beschuldigd Carolyn Polhemus te hebben vermoord! (Dit gegeven was ik liever niet in de flaptekst achterop het boek tegengekomen, op deze plaats kan het geen kwaad.) Della Guardia's medewerker Tommy Molto heeft kans gezien bewijsmateriaal te verzamelen dat er niet om liegt en raadt Sabich aan een hele goede advocaat in de arm te nemen. Dàt doet Sabich; het geld van zijn vrouw Barbara stelt hem in staat Sandy Stern aan te trekken voor zijn verdediging.
Samen met Stern en diens assistent, voormalig pop-idool Jamie Kemp, gaat Sabich aan het werk. Deze samenwerking loopt op rolletjes, dankzij de grote ervaring van Stern, de werklust van Kemp en het inzicht in alle finesses van het justitiële apparaat van Sabich zelf. De best denkbare verdediging, zo redeneert Stern, is erop gericht de strategie van de tegenpartij te ondergraven. En dus is het zaak zich zo goed mogelijk te verplaatsen in de denktrant van Della Guardia en consorten. Stern trekt meteen het initiatief naar zich toe door de rechtbank te vragen de zaak zo spoedig mogelijk in behandeling te nemen. De drie weken die dan nog resten werken sterk in
Auteursrechtelijk beschermd