Bzzlletin. Jaargang 17

[p. 19]

Wim Ibo
Na veertig jaar...
Persoonlijke herinneringen aan de eerste successen van Annie M.G. Schmidt

De meeste artistieke carrières verlopen volgens een vertrouwd schema: een debuut dat ‘lang-niet-onverdienstelijk’ wordt genoemd (of ‘opmerkelijk’), een onverwachte doorbraak, een rijpingsproces met hoogtepunten en vervolgens een geleidelijke neergang.

Bij Annie Schmidt is dat allemaal wat anders gegaan; alles wat ze begon was direct raak en is bovendien raak gebleven. Denkt u maar eens aan haar eerste krantepublicaties, haar eerste cabaretteksten, haar eerste kinderboeken, haar eerste radioserie, haar eerste televisie-productie, haar eerste musical en haar eerste toneelstuk; steeds weer wist zij verwachtingen waar te maken en te overtreffen. Als Parool-lezer maakte ik vlak na de oorlog direct al kennis met de geestige ‘Impressies van een simpele ziel’, korte, pittige verhaaltjes die ik haar al gauw liet voordragen in m'n VARA-cabaretprogramma op zondagmorgen: ‘Triangel’ (met koek en koffie). De eerste keer was op 8 januari 1950 en onder de fanmail bevond zich een enthousiaste brief van de populaire acteur Jan van Ees: ‘Wat ziet ze de dingen scherp!’ Dat ze - net als Simon Carmiggelt - in staat bleek om eigen werk voortreffelijk voor te dragen, had ik een paar jaar eerder bespeurd bij het Amsterdamse journalistencabaret De Inktvis (1947-1953) waar ze, toevallig ontdekt door haar collega Wim Hora Adema, op 19 september 1947 als schrijfster en vertolkster had gedebuteerd. Jaren later vroeg Wim Kan haar zelfs om in zijn ABC-cabaret de ziek geworden actrice Sophie Stein te vervangen. Dat deed ze met veel succes en ze vond het jammer dat die ziekte maar zo kort duurde...

Wim Kan, Wim Sonneveld en ik waren trouwe bezoekers van De Inktvis, het nieuwe en vernieuwende cabaret dat de na-oorlogse ontwikkelingen in het Nederlandse amusement heeft ingeluid. Ik herinner mij dat Huub Janssen (de vriend van Wim Sonneveld) op een keer achter mij zat bij een van die Inktvis-voorstellingen in de Kleine Zaal van het Concertgebouw. Zodra hij aan mijn rug zag dat ik een bepaald Schmidt-nummer bijzonder wist te waarderen, boog hij zich snel naar mij over en fluisterde: ‘Dat heeft Sonneveld al gekocht.’ Maar er bleef gelukkig nog genoeg materiaal over dat ik mocht gebruiken voor m'n radioseries; Annie ging er zelfs speciale liedjes en monologen voor schrijven (hetgeen artiesten als Hetty Blok, Kees Brusse en Enny de Leeuwe in opperste dank hebben aanvaard).

De eerste programmavullende radiotekst (van een half uur) die zij uit haar vruchtbare schrijfmachine liet rollen, was een aflevering van de legendarisch geworden serie In Holland staat een huis, door het luisterpubliek omgedoopt in De familie Doorsnee. De première van dit ‘vervolghoor-spel-in-cabaretvorm-met-publiek’ vond plaats op 13 oktober 1952 en er zouden nog 90 afleveringen volgen! De nieuwe programmaformule had ik in 1947 uit Amerika meegenomen en het had nogal wat overreding gekost om de VARA-programmaleiding te bewegen, die zo beproefde vorm in Nederland te introduceren. Tenslotte was het mijn directe chef Ary van Nierop die na mijn tweede Amerikaanse reis in 1951 tegen me zei: ‘Nou, vooruit, ga je gang dan maar.’

De jaren vijftig: lachen om de familie Doorsnee

Naar Amerikaans voorbeeld wilde ik proberen een team van schrijvers te formeren en het lag voor de hand dat ik eerst eens met Annie Schmidt ging praten. Ze luisterde met pretlichtjes in haar ogen naar mijn - voor die tijd - revolutionaire plannen en vroeg toen met de haar zo typerende zachte stem: ‘Mag ik het alléén doen, Wim?’ Ze deed het alleen, zes jaar lang, vijfenveertig uur tekst. En haar naam was voorgoed gemaakt, want nooit heeft een luisterpubliek in Nederland zó intens met een radioserie

[p. 20]

meegeleefd. Zelfs De Telegraaf bejubelde deze VARA-serie:

Dit is een van die, betrekkelijk schaarse, radio-rubrieken, waarvan we dadelijk bij haar intree het gevoel hadden: ‘Daar hoeven we niet veel over te schrijven; die vinden haar weg wel.’ Die indruk is door de veertiendaagse vervolgen en hun terecht gunstig onthaal bij het publiek alleen maar versterkt. Ook wij hebben met vernieuwde belangstelling de jongste afleveringen gevolgd. Onze indrukken van het begin zijn geheel bevestigd.

Met Moeder Doorsnee (Sophie Stein)

Deze hulde werd betuigd op 16 februari 1954, blijkbaar beïnvloed door het directe ‘gunstig onthaal bij het publiek’, want op 14 oktober 1952 had dezelfde recensent (Hans Leerink) zijn ‘indrukken van het begin’ als volgt omschreven:

Het grondidee van deze serie is niet onaardig. De teksten en rijmpjes door Annie M.G. Schmidt sprankelen echter niet bepaald van humor. De uitvoerende acteurs en actrices trachtten er enig reliëf aan te geven. De liedjes zijn van Cor Lemaire. Wie niet luidkeels verlangt te lachen, maar tevreden is met af en toe een genoeglijk grijnsje, kan zich met deze kluchtjes wel enigszins amuseren.

Overigens was er ook bij de VARA geen jubelstemming na de eerste uitzending. Tegenover de stimulerende steun die ik van Ary van Nierop ondervond, stond de kortzichtige visie van de betuttelende omroepsecretaris Jan Broeksz. Hij vond dat deze radiofamilie ongeloofwaardig overkwam met publieke reacties uit de zaal waar de opnamen werden gemaakt. Daarom wilde hij het gezin van Amsterdam naar Hilversum laten verhuizen, naar een hoorspelstudio zonder publiek. Maar dat de Nederlandse luisteraars het ‘Amerikaanse’ spel wel degelijk als werkelijkheid hebben ervaren, is in de loop van zes seizoenen meer dan duidelijk gebleken. Toen - om maar eens een voorbeeld te noemen - Annie Schmidt een verbouwing in het Hollandse huis liet plaatsvinden, schiep zij voor die gelegenheid een smakelijke metselaar die prompt met Sjaan (de huishoudster van de familie) naar de bioscoop wilde. Maar Sjaan weigerde; ze ging immers trouw ‘met Willem naar de fillem’. En toch kregen we een brief van een metselaarsvrouw die schreef: ‘Sjaan, trouw nooit met een metselaar, want dan heb je altijd kalk in je bed.’

Het succes van De familie Doorsnee (levensecht vertolkt door Cees Laseur, Sophie Stein, Kees Brusse, Lia Dorana en Hetty Blok) was ongehoord; Simon Carmiggelt wijdde er een veelzeggende ‘Kronkel’ aan:

Een poosje geleden moest ik een lezing houden in Assen. Toen de klok bij achten wees, wilde ik het podium beklimmen, maar de voorzitter hield mij nog net bijtijds terug en zei: ‘Nee, éven wachten. Het is maandag.’ Mijn gezicht straalde blijkbaar niet van begrip. ‘Dóórsnee,’ verduidelijkte hij. En hij trok het gordijn open. Op het toneel stond een radio met versterker en daar klonk het al, het liedje over het huis dat in Holland staat. Een half uur lang zat een zaal met een paar honderd mensen, diep tevreden te luisteren naar alles wat dat kastje, daar op de planken, te beweren, te schertsen en te zingen had. Toen mocht ik.

Dat dit geen verzonnen, overdreven verhaal was, werd in 1954 bevestigd door een officieel bericht in Het Vrije Volk:

Het Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling in Leiden heeft besloten zijn avonden, die samenvallen met de uitzending van de familie Doorsnee, te onderbreken voor deze uitzending. Op deze wijze hoopt men blijkbaar het bezoek van de lezingen te bevorderen, of althans te behoeden voor afbrokkeling. Maar of wij zo wel op de goede weg zijn, is een open vraag.

Dat ‘de goede weg’ nìet in twijfel werd getrokken door het ‘Mandement der Nederlandse bisschoppen’ in datzelfde jaar, bewees een artikel in De Volkskrant met de volgende kop: ‘Niet hele VARA-programma onder bisschoppelijk verbod. Willem Parel en Familie Doorsnee niet gevaar-

[p. 21]

lijk.’

Uit de aard der zaak had Jan Broeksz zich bij deze onverwachte gang van zaken moeten neerleggen, maar hij had inmiddels toch zijn gezag laten gelden via de VARA-tekst-controledienst; als formalistische bewaker van het kleinburgerlijk Fatsoen mocht hij in die keurige jaren persoonlijke triomfen vieren. Alles wat ‘kwetsend en aanstootgevend’ was in zijn ogen, moest uit de teksten van Annie Schmidt worden verwijderd. Het is in onze huidige periode van VARA's Nachtshow (een eigentijds Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling...) nauwelijks meer voor te stellen dat ik de onverbiddelijke opdracht kreeg om woordjes te schrappen als: ‘pokkekat’, ‘stik’, ‘gedonder’, ‘verrek’, ‘bil’, ‘pesten’, ‘verdomd’, ‘poten’, ‘kontje’ en ‘o jee’.

Het verwerpelijke ‘kontje’ van Annie Schmidt, de beruchte VARA-brief

En Annie Schmidt zuchtte: ‘Jullie halen het zout uit de pap. Ik vind het zo belangrijk om een man eens ‘verdomme’ te laten roepen als-ie zich op z'n duim slaat en niet ‘gunst’ of ‘hemeltje’. Ik kan er niet tegen als er bij het schrijven een schoolmeester over m'n schouder meekijkt: ‘Wil je alsjeblieft het woord “zwanger” vervangen door “in verwachting”? Het is allemaal zo vreselijk benepen. Een zinnetje als “Trek die wollen broek uit” mag niet. Ik haat het kleinburgerlijk fatsoen en het angstig zijn voor wat de buren er wel van zullen zeggen. Altijd oppassen voor de brave troeltjes die zich te pletter schrikken en dan opgewonden brieven gaan schrijven. Een auteur knapt af op gezeur.’

In 1956 schreven Annie Schmidt en ik eindelijk zèlf eens een opgewonden brief naar de VARA, ‘de omroep van het vrije woord’:

Wij protesteren fel tegen het feit, dat u achter onze ruggen om opdracht hebt gegeven een coupure aan te brengen in het programma De familie Doorsnee van hedenavond. Wij vinden uw politiek van tegemoetkoming aan het verstand van imbecielen hoogst bedenkelijk en wensen daar, uit artistieke overwegingen, niet aan mee te werken. Een herhaling zal dan ook moeten leiden tot het onmiddellijk staken van onze werkzaamheden als auteur en producer voor de VARA.

Mijn kwetsbare positie van schipperende en scharrelende bemiddelaar tussen omroepleiding en schrijfster bezorgde mij een trauma dat ik nooit helemaal ben kwijtgeraakt. Gelukkig werd ik moreel gesteund door de volledige cast èn onze gasten, waardoor ook Annie Schmidt de moed had om door te gaan. Het gevaar was immers niet denkbeeldig dat zij - geremd in haar creativiteit - die moed wel eens zou kunnen verliezen. Dat was mij als producer-regisseur al een keer overkomen in 1953, toen Simon Carmiggelt de VARA liet weten dat hij niet langer kon meewerken aan mijn programmaserie Radio Pandora: ‘Ik begrijp best dat de radio voorzichtig moet zijn, maar als er een censurerend potlood moet worden gebruikt, laat het dan bij de VARA tenminste een róód potlood zijn.’

Het duurde tien jaar (nadat Wim Kan in 1954 het startsein had gegeven bij z'n eerste Oudejaarsavondconférence) tot de verstikkende spruitjeswalm zou worden verdreven door het taboe-doorbrekende tv-programma Zo is het toevallig ook nog eens een keer met Rinus Ferdinandusse als drijvende kracht. Vòòr die tijd had Annie Schmidt te maken met een mentaliteit in de bekrompen Nederlandse omroepwereld, die niet beter geïllustreerd kan worden dan met de volgende anekdote:

Bij een programmabespreking in haar huis in Berkel-Rodenrijs zei ze tegen mij: ‘Kijk, hier, bij het laatste refrein van dit liedje, zou ik voor de begeleiding graag een kerkorgel willen hebben.’ Waarop haar - toen negenjarige - zoontje Flip reageerde met: ‘'t Zal wel weer niet mogen mam.’ Waarschijnlijk ‘om iets terug te doen’ introduceerde zij de allereerste homofiel in de vaderlandse ether, in de persoon van Fred (onnavolgbaar vertolkt door Coen Flink), winkelbediende in de kantoorboekhandel van Vader Doorsnee. Dat was een gewaagd experiment, want in die jaren bedachten de nette omroepclubs zich minstens tweemaal alvorens zich met homofielen in te laten. Zo bleven (bijvoorbeeld) in die jaren bij de KRO alle studiodeuren voor Wim Sonneveld gesloten en werd het Jules de Corte verboden om voor het COC op te treden. En toen ik voor De familie Doorsnee de gitarist Jan Blok wilde engageren, liet Jan Broeksz eerst informeren of ik geen verhouding met hem had; hij was namelijk mijn buurman.

[p. 22]

Maar Annie Schmidt schreef de figuur van Fred dusdanig dat alleen insiders zijn ware natuur herkenden. Hoewel onze trouwe luisteraars niet goed wisten wat ze aan hem hadden, werd hij toch populair: ‘'t Is een rare jongen, maar ach, hij is zo lief voor Moeder Doorsnee.’ In het Dordrechtsch Nieuwsblad kon men lezen: ‘Coen Flink beeldde een tamelijk vervelend knulletje uit’ en in het Utrechts Nieuwsblad: ‘Coen Flinks kostelijke creatie als de geëxalteerde winkelbediende.’ En ook het COC-maandblad liet zich niet onbetuigd: ‘Een vrouw als Annie Schmidt, die toch wel als “een echte vrouw” mag worden gekwalificeerd, heeft prachtig werk gedaan door gestalte te geven aan een figuur in haar Familie Doorsnee. Fred, die door een hetero wordt uitgebeeld, met zijn belangstelling voor bloemen schikken en kralen, zijn kreetjes en niet manlijke opmerkingen, heeft het hart gestolen van de Familie Doorsnee en die van de luisterende families Doorsnee, omdat het zo'n lieve jongen is, die met het wel en wee van het gezin zo spontaan meeleeft.’ (1958)

Zelden hebben wij bij de repetities meer gelachen dan toen: Cees Laseur en Coen Flink die samen in de keuken de afwas deden, zingend. De familie Doorsnee was zó'n nationaal programma geworden (al werden we op maandag 31 januari 1955 geweerd), dat het me een goed idee leek om de opname van het vijftigste programma een feestelijk karakter te geven. Zo vroeg ik Ary van Nierop om een klein woordje te spreken. Maar Jan Broeksz stak daar een stokje voor; hij wenste dat zèlf te doen. Het was immers tot hem doorgedrongen dat De familie Doorsnee een paradepaardje was geworden voor de VARA-propaganda. En hoewel hij betreurde dat Annie Schmidt had geweigerd om de kinderen uit het gezin lid te laten worden van de AJC, wilde hij bij deze vijftigste uitzending toch graag zijn rode haan koning laten kraaien. Ik kon mijn werkgever moeilijk de deur wijzen en daarom zocht ik naar een spectaculair persoon die hem die middag volledig zou ‘wegspelen’. Omdat de familie Doorsnee verondersteld werd in Amsterdam te wonen, wendde ik mij tot de toen zo populaire burgemeester D'Ailly. Annie Schmidt en ik hadden hem eens privé ontmoet toen we samen voor hem optraden in zijn ambstwoning, waar Annie na afloop met hem had gedanst. Hij kwam.

Jan Broeksz prees De familie Doorsnee de hemel in en overhandigde ons allemaal een levensmiddelenpakket, waarvan Cees Laseur fluisterend tegen mij zei: ‘Ik dacht dat de oorlog al was afgelopen.’ Arnold d'Ailly hield een geestige speech waarin hij Annie Schmidt bedankte voor het bijzonder fijne beeld dat zij telkens weer wist te geven van een doorsnee-familie, ‘een beeld waar ook milde humor uitstraalt, evenals dat het geval is in de Camera Obscura van Nicolaas Beets.’ Vervolgens bood hij de familie een doorgesneden taart aan in de doorsnee-kleuren oranjerood. Het opgetogen publiek in de Kleine Zaal van het Concertgebouw maakte duidelijk dat mijn (boze) opzet volledig was gelukt. Na afloop vertelde ik de burgemeester hoe gevleid wij waren met zijn appreciatie van ons programma. Met zijn typisch hoog-aristocratisch stemgeluid antwoordde hij glimlachend: ‘Sorry Ibo, ik heb het programma nooit gehoord.’

In datzelfde jaar (1955) was De familie Doorsnee op de commerciële toer gegaan (wij waren de eersten in ons land die met een ‘sponsor’ samenwerkten) door onze dagelijkse medewerking aan de Rotterdamse tentoonstelling E 55 met een kort, experimenteel tv-programma geregisseerd door pionier Erik de Vries en ingeleid door Mies Bouwman. De VARA was woedend (Annie Schmidt en ik werden toen al gerekend tot de ‘artiesten met een afwijkende mening’), maar wist niet dat daar de plannen ontstonden voor de VARA-tv-serie Pension Hommeles (1957-1959, 16 uitzendingen).

Tijdens een repetitie van ‘Pension Hommeles’; Wim Ibo, Annie Schmidt en haar man Dick van Duyn

Annie Schmidt had al in een eerder stadium met ‘het nieuwe medium’ kennis gemaakt, ondanks het feit dat ‘bekwame’ omroepexperts in 1951 hadden voorspeld dat televisie in ons land ‘een tijdelijk modeverschijnsel’ zou blijken te zijn. Een zekere heer Kors van de KRO gaf dit verschijnsel twee à drie jaar en de heer Broeksz vond dat wij ons meer dan ooit voor de radio moesten inzetten.

In een Bussumse studio maakte de geïntrigeerde Annie Schmidt de repetities en de opname van een tv-programma mee. Toen ik naar haar indrukken vroeg, zei ze: ‘Ik vond het zo merkwaardig dat er in een Nederlandse studio voortdurend “cut” wordt geroepen.’

Het kostte mij weinig moeite haar over te halen in mijn (eerste) tv-serie Het oog wil ook wat te verschijnen; op 10 mei 1956 bewees zij met haar natuurlijkheid en haar underacting precies de eigenschappen te bezitten die voor het oog van de camera elementair zijn. Ze werd ‘wegens-enorm-succes-geprolongeerd’ en langzaam maar zeker gleden wij definitief weg van de ‘goeie ouwe radio’. Bij het afscheid van De familie Doorsnee in 1958 zei Annie Schmidt:

[p. 23]

Ik heb er naar toe gewerkt. Een jaar geleden hebben we het besluit genomen dat het moest aflopen. Toen was ik al vijf jaar aan de gang en op een gegeven moment kom je situaties te kort. Dan ga je jezelf herhalen en daarvoor voel ik niets. Dan maar het einde. Het is beter dat de mensen ‘jammer’ zeggen dan ‘eindelijk’. Toch heb ik die laatste aflevering geschreven met een brok in m'n keel, want die radiofiguren zijn heel levend geworden. Voor mij evenzeer als voor de luisteraar. Je hebt ze laten ontstaan, ze zijn gegroeid, meegegroeid met de vertolkingen van de acteurs en actrices, die minstens even bepalend waren voor het verloop. En ondanks dat je je er een jaar op prepareert, valt het afscheid je toch nog op het dak. Maar op het ogenblik word ik meer door de televisie dan door de radio aangetrokken. Het is een leuk, onbetreden terrein, waarvan niemand eigenlijk weet wat de grenzen en de mogelijkheden zijn.

Wim Ibo en Donald Jones in ‘Pension Hommeles’

Op 5 oktober 1957 gingen de tv-deuren open van Pension Hommeles, met Mieke Verstraete, Henk van Ulsen, Mimi Kok, Walter Kous, Maya Bouma en Donald Jones. Muziek: Cor Lemaire, regie: Erik de Vries. En wéér was het raak! In de kranten lazen we: ‘Veelbelovende start’, ‘Direct een succes’, ‘Hoog peil’, ‘Een voltreffer’, ‘Komedie met toekomstmuziek’, ‘Internationaal formaat’, ‘Erepalm voor Pension Hommeles’. En het succes beperkte zich niet tot de geslaagde start:

‘... de onuitputtelijke Annie Schmidt die met haar Familie Doorsnee een gezin heeft gecreëerd dat zo populair is geworden, dat heel Nederland erin is gaan geloven. Halverwege het seizoen is hetzelfde al het geval met Pension Hommeles.’

‘... voor de tweede maal is Annie Schmidt er in geslaagd in het Nederlandse amusement een huis te bouwen. Een huis, waar echte mensen wonen.’

Maar tegelijkertijd werd zij hardhandig geconfronteerd met ‘de grenzen en de mogelijkheden’ van de Nederlandse televisie in z'n kinderschoenen. Dat zou een normale zaak zijn geweest, ware het niet dat ons achterlijke omroepbestel de beperkingen verhevigde. Naast de onuitroeibare bevoogding inzake haar teksten, kreeg ze nu ook te maken met de gevolgen van het gecompliceerde en inefficiënte zuilensysteem, waardoor de tweede serie van Pension Hommeles (seizoen '58-'59) niet ‘live’ kon worden uitgezonden, maar via een primitieve telerecording moest worden opgenomen. Over de hele linie protesteerden de recensenten met opmerkingen als: ‘Welk een treurige technische beeldkwaliteit kwam gisteravond weer het leuke werk van Annie Schmidt, Wim Ibo en Erik de Vries verstoren!’

Wim Ibo, beïnvloed door Amerika...

Bovendien mocht er - door een christelijk veto - niet op zondagmorgen gerepeteerd worden en liet verder de honorering veel te wensen over: ‘Het is hard zwoegen om elke maand een eenakter van negentig dicht-betikte velletjes te maken. Maar ik schrijf Hommeles met veel plezier. Het is net of ik poppenhuisje speel. Mijn Pension heeft één nadeel: het betaalt slecht. Van zo'n maandelijkse brok werk zou je toch moeten kunnen leven. Daar lijkt het niet op. Ik kan wat dat betreft beter boekjes schrijven.’

Dat Annie Schmidt in 1959 voor deze ‘witte raaf’-serie de tv-prijs van het Prins Bernhard Fonds in ontvangst mocht nemen, was dan ook meer dan verdiend. Toch werd het ons bij de officiële prijsuitreiking in het Hilversumse

[p. 24]

raadhuis (met burgemeester Boot, Willem Vogt, professor Wiarda en professor Asselbergs) benauwd om het hart toen uit het juryrapport en de verschillende speeches bleek dat men er een gewetenszaak van had gemaakt, of amusement nu zo maar bij de cultuur mag worden ingelijfd. In haar dankwoord nam Annie Schmidt zoete wraak door zich met opzet te verspreken, om vervolgens een zaal vol hooggeplaatste omroepfunctionarissen vriendelijk om de oren te slaan:

tv-prijs 1959: vlnr: Kees Brusse, Mieke Verstraete, Donald Jones, Annie Schmidt, Wim Ibo, Cor Lemaire

Ik ben erg beduusd. Ik wist natuurlijk al een poosje van die prijs van het Sint... van het Prins Bernhard Fonds, maar ik word steeds beduusder van al die vriendelijke mensen. Het is niet altijd gemakkelijk in dat televisiewerk. Er is niet zo heel veel ruimte. Na een paar meter komt er een schutting - dit mag niet en dat mag niet - en wanneer je dan met veel moeite over zo'n schutting bent heen geklommen dan is er een paar meter verder weer een schutting en weer een en weer een. En als je dan aan de voorzitter vraagt: waarom zijn hier zoveel schuttingen, dan zegt hij: dat komt door het bestel. Alles ligt aan het bestel. Dan krijg je een machtig respect voor het bestel. 't Is een soort Markies van Carabas. Je zou er een liedje op kunnen maken: ‘Van wie zijn al die schuttingen, die zijn van het bestel.’ Daarom is het misschien meer een prijs voor een steeple chase.

Met die luchtige toon en een licht glimlachje wist ze toen te verbergen dat ze letterlijk en figuurlijk moe was van de jarenlange beperkingen die haar artistieke mogelijkheden hadden geremd. Ze snakte naar vrijheid.

Er volgde een wat onzekere tijd en in 1962 verklaarde ze in een openhartig interview:

Ik heb me lang genoeg moeten beheersen bij mijn werk voor radio en televisie. Nu zou ik het allerliefst aan m'n bureau gaan zitten om een Nederlandse theater-musical te schrijven. Maar waar zijn de mensen die m'n geesteskind willen en kunnen uitvoeren? Voorlopig bepaal ik me maar tot wat commerciële projecten; van m'n kinderserie Ibbeltje voor Radio Luxemburg en Radio Veronica beleef ik inmiddels heel veel plezier. Voor de rest wacht ik maar rustig af; ik heb ideeën genoeg en die zal ik op de een of andere dag heus wel eens kunnen verwezenlijken.

Op een dag kwam John de Crane.

Met groot vakmanschap en intense toewijding wist hij de mogelijkheden van Annie Schmidt onbeperkt te bundelen tot de geboorte van de Nederlandse musicaltraditie.

Na veertig jaar geeft het mij een fijn gevoel te bedenken dat Doorsnee en Hommeles daar de voorouders van zijn geweest.