Bzzlletin. Jaargang 12

[Vervolg Een marxist kijkt naar Orwell]

vervolg van pag. 90

verbijsterende snelheid afwisselen - dit alles maakt het de lezer niet makkelijk, maar in de huidige toestand van de wereld, in de koude oorlog, blijft iets ervan onvermijdelijk hangen. Je zult het haast niet geloven, maar daar hoef je zelf geen moeite voor te doen, dat doet het boek voor je. Het is voldoende dat enkele vage indrukken van een onmenselijke nachtmerrie je bijblijven en door een aantal foefjes met het woord ‘communist’ worden geassocieerd. Het geconditioneerde antwoord, dat alleen in de hysterische toestand van een koude oorlog kan gedijen, heeft aan kracht gewonnen. In dit opzicht zijn Isaac Deutschers conclusies heel interessant:

‘1984 is in feite niet zozeer een waarschuwing alswel een doordringende gil die de komst van een zwart millennium aankondigt, het millennium der verdoeming. De door de massamedia van onze tijd versterkte gil heeft miljoenen mensen beangstigd. Maar hij heeft hen niet geholpen een helderder inzicht in de problemen waar onze wereld mee te kampen heeft, te krijgen. Hij heeft alleen de golven paniek en haat die over de wereld rollen, doen toenemen en onschuldige lieden in verwarring gebracht... hij heeft hen alleen een monsterachtige boeman en een monsterachtige zondebok voor alle kwaden die de mensheid teisteren, getoond...’

Hierin ligt het succes van Orwell, dat niet los van de koude oorlog gezien kan worden. 1984 is zuiver een van de wapenen in de oorlog die op vele fronten tegen de progressieve beweging en de Sovjet Unie van voor en na 1945 wordt gevoerd. Het succes, de verkoopcijfers, is een graadmeter van het succes van de koude-oorlog-propaganda. Het kan niet op zichzelf gezien worden en er is ook niet één antwoord op. Boeken als 1984 komen voort uit haat en wantrouwen en de teleurstelling van de arbeidersklasse in het socialisme dat hen door de politiek van de rechtse Labourleiders wordt voorgeschoteld.

Hiervan uitgaande is er geen echt ‘antwoord’ op Orwell in de vorm van een artikel of een op deze leest geschoeid boek, of een nieuwe roman van Ehrenburg^2. of Aldridge^3., hoewel een van deze al zou helpen. 1984 komt voort uit een situatie en die situatie zal alleen veranderen door de toenemende beweging van het volk zelf tegen de koude oorlog en zijn politiek, en voor vrede en socialisme. In deze beweging speelt het geduldige en aanhoudende werk van een steeds groeiend communistisch lichaam een onontbeerlijke rol. De mensen zullen beseffen dat communisten, omdat ze hen persoonlijk als menselijke wezens kennen, geen gangsters en hypocriete intellectuelen zijn die alleen uit zucht naar macht handelen, maar normale mensen die zich op een zinnige manier voor een beter leven inzetten. 1984 begint al weg te zakken. We hebben nu nog dat extra duwtje nodig om er helemaal van af te komen.

Vertaling: Pieter Cramer

Uit: Marxist Quartely, januari 1956.^1.

2. Ilja Ehrenburg (1881-1967) was een Russische schrijver en journalist, en een verdediger van het Stalin-regiem.

3. James Aldridge is een Australische romanschrijver en auteur van Heroes of the Empty View (1954).

1. R. Palme Dutt (1896-1974) was een vooraanstaande Britse communist.