[Vervolg De wraak van Eric Blair]
vervolg van pag. 66
ing that the dominion of the Party would not endure for ever? (...) He took a twenty-five cent piece out of his pocket. There, too, in tiny clear lettering, the same slogans were inscribed, and on the other face of the coin the head of Big Brother. Even from the coin the eyes pursued you. (...). Always the eyes watching you and the voice enveloping you. Asleep or awake, working or eating, indoors or out of doors, in the bath or in bed - no escape. Nothing was your own except the few cubic centimetres inside your skull.’
Na wat Eric Blair op St. Cyprian's had meegemaakt, na Eton College te hebben doorlopen, waar hij zich redelijk gelukkig voelde, maar waar hij ook de vernederende raad ontving niet naar Cambridge te gaan, maar een baan te zoeken... omdat hij onvoldoende geld achter zich had zitten, na zijn vijf jaar lange diensttijd bij het politiekorps in Birma, waar hetzelfde snobisme heerste als op zijn scholen, is de obsessie van de schrijver George Orwell voor klasseverschil, geld en geldgebrek makkelijk te verklaren.
De moeder van een van mijn oudste vrienden in Nederland werd in de jaren zeventig van de vorige eeuw, als half-Duits, half-Nederlands meisje, moederloos dochtertje van een hoogbejaarde vader, op een van die beruchte, strenge ‘Mädchen in Uniform’-kostscholen in Duitsland geplaatst. Het betrof een dure, exclusieve school waar verschillende van haar klasgenoten gravinnen en baronessen waren; nog een andere schoolgenote was de dochter van de zeer welvarende Arthur Conan Doyle, de schepper van Sherlock Holmes. Haar eigen vader behoorde echter tot een van de minder welgestelde takken van een rijke familie van internationale industriëlen. Het feit dat hij niet al te veel geld bezat en dat zij niet van adel was, heeft dit meisje op die dure kostschool moeten ontgelden. (Men denke aan Orwell's woorden over de jongens op zijn kostschool met rijkere ouders dan de zijne, die hem dit ook wel degelijk lieten voelen.) Zozeer heeft dit meisje geleden dat zij jaren later, toen zij zelf moeder was geworden, de foto - een afscheidscadeau - van de directrice uit een la heeft genomen, de ogen met een schaar heeft doorstoken en de foto aan de directrice heeft teruggestuurd. Dat was háár wraak. De wraak die Eric Blair nam voor de psychische wonden, die hem als schooljongen zijn toegebracht, ligt voor de hele wereld te boek gesteld in het uitgebreide, consequente oeuvre van George Orwell.
Eigenlijk moeten wij de verschrikkelijke ‘Sambo’ en ‘Flip’ zeer erkentelijk zijn.
NOOT
Voor het schrijven van deze bijdrage is alle secundaire literatuur over Orwell opzij gelegd. Orwells oeuvre zelf zegt ons al voldoende over Eric Blair. Bijna overal in dat oeuvre voelde ik met de auteur mee en kon hem heel gauw gelijk geven, behalve waar hij in ‘Inside the Whale’, over Henry Miller vertellend, het volgende schrijft: Miller is writing about the man in the street, and it is incidentally rather a pity that it should be a street full of brothels. That is the penalty for leaving your native land.’ Hierop kan ik alleen maar reageren met: ‘It ain't necessarily so.’
Auteursrechtelijk beschermd