Bzzlletin. Jaargang 10

[p. 3]

[Nummer 93]

Ria den Hartog-Albers
Tien jaar Vestdijkkring

Het verschijnsel literaire kringen en genootschappen blijkt voor veel mensen nog steeds een merkwaardig fenomeen. Zo werd mij onlangs door een radio-journalist gevraagd of wij elk jaar op de sterfdatum van Simon Vestdijk een krans op het graf gaan leggen. Ook vroeg hij mij of wij tijdens bijeenkomsten elkaar de boeken van Vestdijk gaan voorlezen. Deze vragen wijzen mogelijk in de richting van een meer voor de hand liggende bezigheid van literaire kringen en genootschappen. De antwoorden op dergelijke vragen moeten in ons geval steeds ontkennend zijn en of wij ons daarmee nu juist onderscheiden van andere literaire verenigingen zou ik niet weten.

Wellicht is het zo dat de aard van het werk van een schrijver zelf al bepalend is voor de wijze waarop de lezers daar kollektief mee kunnen bezig zijn zoals het werk van de schrijver ook zelf zijn lezers selekteert en daarmee de samenstelling van het ledenbestand bepaalt.

De veelvormigheid van het oeuvre en de veelheid van terreinen waarop Vestdijk zich met groot gemak beweegt trekt vanuit evenzoveel optieken mensen aan die zich met zijn werk bezighouden en vaak heel serieus bezighouden. De leden van de Vestdijkkring zijn dan ook heel duidelijk niet alleen maar ‘idolate bewonderaars’ van de schrijver. Wèl bewonderaars, maar zij menen gegronde redenen te hebben, en vaak heel verschillende, om de schrijver te bewonderen.

Kortom, de Vestdijkkring is er in de eerste plaats voor de lezers, het is een lezersvereniging met een eigen tijdschrift, de Vestdijkkroniek; met leeskringen waar men van gedachten wisselt over de diverse interpretaties en benaderingswijzen van het werk; en de grote manifestaties gemiddeld twee keer per jaar die veelal in samenwerkingsverband met andere culturele c.q. literaire organisaties tot stand komen.

Daarnaast wordt gewerkt aan het opbouwen van een dokumentatiedienst waaronder een geluidsarchief dat tot doel heeft onderwijsinstellingen van lesmateriaal te voorzien en studenten en scholieren die een scriptie schrijven van dienst te kunnen zijn.

Dat de Vestdijkkring het als literaire vereniging al tien jaar heeft volgehouden is niet in de laatste plaats te danken aan het enthousiasme van de leden en vooral de mensen die deel uitmaken van het bestuur en van de redaktie van de Vestdijkkroniek.

Met name de leden van het eerste uur zullen kunnen bevestigen dat de Vestdijkkring van aanvang af een dynamische vereniging is waar de verschillende stromingen en richtingen zoals die zich in de letterkunde en in de literatuurwetenschap voordoen, naast een meer amateuristische aanpak, ieder een wat ruimere plaats dan de andere groep probeerden te veroveren.

Aan het tot uitdrukking laten komen van een pluriforme benaderingswijze in het bestuursbeleid en het redaktiebeleid, een benaderingswijze die recht doet aan de veelzijdigheid van het oeuvre van Vestdijk enerzijds en de gemêleerde samenstelling van het ledenbestand anderzijds, is vooral in de eerste jaren veel diskussie vooraf gegaan.

In de uiteindelijk bereikte status quo hebben de parijen elkaar gevonden door op evenwichtige manier elkaar kollegiaal tegemoet te komen.

Bij het van de grond komen van de Vestdijkkroniek in het tweede verenigingsjaar speelde het professionaliteitsprobleem een grote rol. In het eerste jaar werd de door de leden ingezonden kopy in gestencilde vorm aan de leden rondgestuurd via het Mededelingenblad dat in respektabele omvang een keer of vier per jaar verscheen. Dankzij de kreatieve inspanning van mijn mede-oprichter Rob Rijnbeek werd een fraaiere verschijningsvorm gevonden die onder de naam Vestdijkkroniek vier maal per jaar ging verschijnen. Het uiterlijk van dit tijdschrift oogde beslist professioneel en een deskundige redaktie zorgde voor een goede kwaliteitsbewaking en een compromis tussen wetenschappelijke en letterkundige benadering aan de ene kant en amateuristische benadering die voldeed aan de eisen van kwaliteit en nivo aan de andere kant. Artikelen van beroepsletterkundigen, literatuurwetenschappers en bijdragen van de in Vestdijk geïnteresseerde lezer-zonder-verdere-pretenties

[p. 4]

staan broederlijk naast elkaar afgedrukt. De Vestdijkkroniek werd hiermee een podium waar alle kategorieën van Vestdijkbelangstellenden elkaar ontmoeten. Een redaktieformule die garanties blijkt te bieden voor de levensvatbaarheid van een tijdschrift dat slechts aan één schrijver is gewijd. En alleen wanneer alle optieken aan bod kunnen komen kan zo'n tijdschrift worden gedragen door een vereniging waarin alle optieken zijn gebundeld.

Veel resultaten van leeskringbijeenkomsten, waar vaak een vol seizoen lang diskussie aan is voorafgegaan, vinden hun weg naar de Vestdijkkroniek. Ook zijn steeds lezers individueel bezig hun gedachten over een bepaald aspekt van het werk van Vestdijk te formuleren en op papier te zetten. Daarom kan iedere bedrage van zeker nivo een plaats krijgen in de Vestdijkkroniek, terwijl bijdragen uit de hoek van de letterkunde en de literatuurwetenschap eveneens ruimschoots een plaats vinden in het tijdschrift.

Deze speciale Vestdijkaflevering van BZZLLETIN verschijnt ter gelegenheid van de tiende verjaardag van de Vestdijkkring. Om een indruk te geven van de inhoud van de Vestdijkkroniek zijn een negental artikelen uit de jaargangen van dit tijdschrift hier herdrukt.

De afleveringen van de Vestdijkkroniek verschijnen in maart, juni, september en december. Mede dankzij een CRM-subsidie met ingang van 1981 ondergaat de uiterlijke verschijningsvorm nog steeds een ontwikkeling in stijgende lijn.

De overige Vestdijkkringaktiviteiten, hoewel eigenlijk te veel om op te noemen, wil ik niet ongenoemd laten. Uit de manifestaties die de afgelopen tien jaar plaatsvonden wil ik een greep doen die iets laat zien van de verschillende manieren waarop de verschillende facetten van het werk van Vestdijk aandacht krijgen.

In 1977 werd voor de eerste maal door het Centraal Comitee 1945 te Harlingen de Anton Wachterprijs uitgereikt. Dit is een aanmoedigingsprijs voor een jong debuterend schrijver van autobiografisch werk. Omdat er niet veelvuldig nieuw verschenen autobiografisch werk voorhanden is dat de jeugd van de schrijver tot onderwerp heeft, zoals dat met de Anton Wachterromans van Vestdijk het geval is, wordt dit autobiografisch element door de jury niet te eng geïnterpreteerd.

De jury is samengesteld uit leden, aangewezen door de Vestdijkkring en leden aangewezen door het Centraal Comitee.

De Vestdijkkring participeert verder in het programma rondom de prijsuitreiking met het houden van een voordracht. In 1977 werd de prijs uitgereikt aan Frans Kellendonk voor zijn verhalenbundel Bouwval. Mevr. Abell-van Soest hield toen een lezing over Sint Sebastiaan. In 1979 hield Maarten 't Hart een lezing over Vestdijk en de muziek bij de prijsuitreiking aan Partricio Canaponi voor zijn romandebuut Een gondel in de Herengracht. En in 1981 werd de prijs toegekend aan Peter Joannes Burgstedde voor zijn bundel Mijn boosaardige zuster Elektro; Drs. R. Marres hield een voordracht over de Anton Wachter-romans.

Enkele malen werd een Vestdijktentoonstelling van het Letterkundig Museum op verschillende plaatsen in Nederland opgeluisterd met een lezing door de Vestdijkkring.

In 1976 werd in samenwerking met de Rotterdamse Kunststichting de acteur Henk van Ulsen uitgenodigd in theater De Lantaren te Rotterdam werk van Vestdijk, met name poëzie, te komen voordragen. Dit programma werd opgenomen en rechtstreeks uitgezonden door de literaire radiorubriek Literama.

In 1980 werd een symposium georganiseerd over Vestdijk's cultuurfilosofisch werk De toekomst der religie. Hiervoor werd de Internationale School voor Wijsbegeerte te Leusden bereid gevonden medewerking te verlenen. Het symposium vond plaats in mei van dat jaar; er waren zes sprekers die elk vanuit een andere invalshoek hun visie op het boek gaven. Omdat de belangstelling zo groot was dat enkele tientallen mensen helaas niet meer toegelaten konden worden werd in overleg met de ISW besloten dat in november van datzelfde jaar een tweede symposium over dit onderwerp gehouden zou worden. Er werden vier andere sprekers gezocht en gevonden die voor alweer een volle zaal hun licht lieten schijnen over - dat was inmiddels wel gebleken - dit belangrijke werk van Vestdijk over het verschijnsel religie. Werden er ten tijde van het verschijnen van het boek circa 35 jaar geleden voornamelijk geschokte en negatieve reakties vernomen uit uitsluitend de hoek van de theologie, in 1980 bleken de geluiden positiever en genuanceerder te klinken. Alle bijdragen aan de beide symposia zijn verschenen in het decembernummer 1980 van de Vestdijkkroniek.

Op de algemene ledenvergadering aan het begin van het jaar wordt het gedeelte na de pauze gevuld met een lezing, gevolgd door diskussie van de zaal met de spreker.

Dit zijn voorbeelden van manifestaties die grotendeels tot stand kwamen in samenwerkingsverband met andere culturele organisaties. Aan samenwerkingsverbanden hecht de Vestdijkkring veel belang omdat zij graag een groter publiek wil bereiken dan alleen de kring geïnteresseerden die zij tot haar leden telt.

Evenals veel kopy voor de Vestdijkkroniek voortkomt uit de diskussies binnen de leeskringen, komt het ook wel voor dat de ideeën die uiteindelijk leiden tot een grote manifestatie binnen de leeskringen worden geboren.

De leeskring, er zijn totaal momenteel zeven, is als het ware de basis waar de inhoudelijke diskussies plaatsvinden en van waaruit de dingen naar bestuur en redaktie worden doorgespeeld waar dan de verantwoordelijkheid berust een en ander gestalte te geven.

Als ik een motto zou moeten bedenken waaronder de Vestdijkkring haar aktiviteiten zou moeten propageren, zou dat ongeveer als volgt luiden: ‘Lezen doe je individueel, maar om het werk van Vestdijk serieus in al zijn facetten te bestuderen kom je verder wanneer je dat kollektief doet.’

Vanuit die behoefte, dat uitwisselen van leeservaringen, erover horen en lezen wat mensen met een bepaalde deskundigheid te zeggen hebben, is de Vestdijkkring ontstaan en vanuit die behoefte melden lezers zich aan als lid.

Veel scholieren en studenten kloppen bij ons aan wanneer zij bezig zijn aan een werkstuk en vinden gehoor dankzij de dokumentatiedienst die beheerd wordt door de Vestdijkdokumentalist Jean Brüll. Een nieuwe generatie Vestdijklezers dient zich aan.

Ten tijde van de oprichting tien jaar geleden telde de Vestdijkkring een vijftigtal leden. In tien jaar is dit aantal gegroeid tot 650. Behalve de groei van het ledental werd gekonstateerd dat de gemiddelde leeftijd van de leden aanzienlijk lager kwam te liggen. In plaats van een vergrijzing van het ledenbestand, die meestal tot een onherroepelijke dood leidt, is er dus sprake van verjonging die, tenzij deze tendens zich tot het uiterste doorzet, veel positiefs voor de toekomst belooft.

Indien u onze toekomstverwachting deelt en mee wilt helpen invullen, kunt u dit het beste doen door de kontributie van f 35,- voor 1982 over te maken op gironummer 2652301 t.n.v. de penningm. Vestdijkkring te Rotterdam.