Bzzlletin. Jaargang 7

[p. 50]

Drie gedichten
Jorge Luis Borges

Liefdevol voorgevoel

Niet de nabijheid van je gezicht, transparant als een feest,
noch de vertrouwdheid met je lichaam, nog geheimzinnig en stil en van een meisje,
noch de loop van je leven, neergelegd in woorden of stiltes,
zijn wellicht zo'n mysterieuze gunst
als toe te zien op jouw slaap,
besloten in de wake van mijn armen.
Weer wonderlijk maagd door de louterende werking
van de slaap,
rustig en stralend als een geluk dat het geheugen kiest,
zul jij mij die oever van je leven geven die jij zelf niet bezit.
Teruggeworpen op sereniteit,
zal ik dat laatste strand van jouw wezen ontwaren
en voor het eerst, misschien, zal ik je zien
zoals God je moet zien,
nadat het boek van de Tijd is opgerold,
zonder liefde, zonder mij.

Uit: Luna de enfrente, 1925

Vertaling: Robert Lemm

Jorge Luis Borges / Foto: Eddy Pothuma de Boer.

[p. 51]

De bewaker van de boeken

Daar zijn de tuinen, de tempels en de rechtvaardiging van de tempels,

De rechte muziek en de rechte woorden,
De vier en zestig hexagrammen,
De riten: de enige wijsheid
Die het Firmament de mensen laat,
De heerlijkheid van die keizer
Wiens bezadigdheid werd weerspiegeld door de wereld, zijn beeld,
Waardoor het land zijn opbrengst afdroeg
En de stromen hun oevers duchtten,
De gewonde eenhoorn die weerkeert om het einde aan te geven,
De verborgen, eeuwige wetten,
De harmonie van de wereld;
Die dingen of hun herinnering zijn vervat in de boeken
Waarover ik waak in de toren.

De tartaren kwamen uit het Noorden

Op langharige paardjes;
Ze vernietigden de legers
Die de Zoon van de Hemel had uitgestuurd om hun goddeloosheid te straffen,
Ze wierpen piramiden van vuur op en sneden kelen af,
Ze doodden zowel de verdorvene als de rechtvaardige,
Ze doodden de geketende slaaf die de deur bewaakt,
Ze gebruikten en vergaten de vrouwen
En trokken verder naar het Zuiden,
Onschuldig als roofdieren,
Wreed als messen.
In de onzekere dageraad
Heeft de vader van mijn vader de boeken gered.
Ze bevinden zich hier, in de toren waar ik rust,
Denkend aan de tijd waarin ze toebehoorden aan anderen,
De vreemden en de ouden.

Mijn ogen kennen geen dagen. De boekenplanken

Zijn heel hoog en mijn jaren kunnen er niet bij.
Mijlen stof en slaap omringen de toren.
Waartoe mij zelf misleiden?
De waarheid is dat ik nooit heb kunnen lezen,
Maar ik troost me met de gedachte
Dat het denkbare en het gebeurde al het zelfde zijn
Voor een man die zijn tijd heeft gehad
En die ziet wat de stad is geweest
En wat nu weer woestijn wordt.
Wat let me te dromen dat ik eens
De wijsheid heb doorgrond
En met toegewijde hand de symbolen heb getekend?
Mijn naam is Hsiang. Ik houd de wacht bij de boeken,
Die wellicht de laatste zijn,
Want we weten niets van het Rijk
En van de Zoon van de Hemel.
Daar zijn de hoge boekenplanken,
Dichtbij en toch veraf,
Geheim en zichbaar als de sterren.
Daar zijn de tuinen, de tempels.

Uit: Elogio de la sombra, 1969

Vertaling: Robert Lemm

[p. 52]

De milonga van de vreemdeling

De geschiedenis is overal gelijk
Het is altijd het zelfde verhaal;
Het wordt verteld in Buenos Aires
En op het platte land van Uruguay.

't Zijn er altijd twee die strijden,
Een van hier en een van verre;
Het is altijd tegen de avond,
Bij het licht van de sterren.

Nooit hebben ze elkaars gezicht gezien
Noch zullen ze elkaar ooit weerzien;
Ze vechten niet om bezit
Noch om een vrouw.

Men heeft de vreemdeling verteld
Dat er een held is in de streek;
Om die te tarten is hij gekomen
En hij zoekt hem onder de mensen.

Vormelijk nodigt hij hem uit,
Zonder stemverheffing en zonder dreiging;
Ze begrijpen elkaar en lopen naar buiten
Om het huis niet in opspraak te brengen.

Reeds kruisen elkaar de dolken,
Reeds is de kluwen verward,
Reeds ligt er een gevloerd
Die sterft zonder een klacht.

Ze zagen elkaar slechts die avond.
Ze zullen elkaar niet meer zien;
Ze werden niet bewogen door hebzucht
Noch door de liefde van een vrouw.

Bekwaamheid noch kracht
Geeft de doorslag;
Altijd sterft hij
Die de dood kwam zoeken.

Voor die beproeving hebben
Die mannen hun hele leven geleefd;
Hun gezichten zijn al vervaagd,
Hun namen zullen vervagen.

Uit: Historia de la noche, 1977

Vertaling: Robert Lemm

Noten van de vertaler:

Een milonga is een lied waarop gedanst kan worden, verwant aan de tango.

Voor een meer uitgebreider versie van dit gedicht leze men Hombre de la esquina rosada (1933). Er is een Engelse vertaling getiteld Streetcornerman. Het verhaal is opgenomen in Historia universal de la infamia (Ned. vert. Wereld Schandkroniek).