Bzzlletin. Jaargang 5

[p. 19]

Solidariteit
Hannes Meinkema

‘Ja’, zei ze, ‘je spreekt met Marina.’

Dit is de derde bloemist. Huilend duw ik tegen de deur. Een man komt tussen planten naar voren. Ik stel dezelfde vraag: ‘heeft u toevallig een magnolia in uw winkel, en mag ik hem dan zien?’ Maar hij kijkt me aan alsof ik dom ben, ik voel wel dat hij liever niet ziet dat ik huil - hij verwijst me naar een kwekerij, magnolia's groeien aan struiken, struiken die in tuinen kunnen worden geplant, maar in bloemenwinkels kun je ze niet kopen.

In de vierde winkel is een meisje, net als ik in spijkerbroek, niet opgemaakt. Zij ziet me, en al begrijpt ze niet waarom ik het vraag, ze begrijpt dat het belangrijk is. Ze heeft geen magnolia voorhanden nee, maar wel heeft ze een boek met plaatjes, en ze haalt het en ze laat me een foto zien van een witte, witte bloem in glanzend groene bladeren - en terwijl we daar staan, naast elkaar gebogen over die foto, raakt ze mijn arm aan, heel licht, ik zie dat haar nagels vuil zijn van aarde, en ik houd op met huilen.

Ik ben nog niets wijzer, niet echt, maar ik huil niet meer. Het voelt alsof die foto van een witte bloem mijn problemen bereikbaar gemaakt heeft en concreet: ik heb weliswaar te maken met een regelrechte bedreiging, maar het is er een die ik onder ogen kan zien. Als ik er maar de moed toe op zou kunnen brengen kan ik het.

‘Ik kom nergens meer toe sinds de baby’, zei Marina. ‘Maar je hebt toch personeel?’ vroeg ik. ‘Nee, het meisje heeft opgezegd. Ik kan er nu eenmaal kennelijk niet mee omgaan.’

‘Wil je het meisje zeggen dat ze in het vervolg mijn pakken wat beter borstelt’ zegt Erik. Met saamgeknepen lippen laat hij me het stof zien dat zich in de pijpomslagen heeft verzameld.

Zijn broek zonder hem ziet er uit als een raar ding, een voorwerp dat speciaal voor heren is vervaardigd. Ik begrijp het meisje wel, en ik heb er trouwens helemaal geen zin in om telkens maar zijn autoritaire boodschappen over te brengen. Op die manier wil ik niet met personeel omgaan. Ik wacht tot Erik weg is. Ik borstel zijn pak lekker ook niet, ik vertik het. Maar wel haal ik de zakken voor hem leeg, en leg wat ik er vind op zijn tafeltje.

Er is een briefje bij, ik heb het al opengevouwen voor ik het me realiseer. Ik lees dit: Ik verlang naar je. Het was zo heerlijk gisteren. Je eigen Magnolia.

‘En hij wil dat ik mijn spataderen laat opereren’ zei Marina. ‘Heb je er last van?’ vroeg ik.

‘Het wordt tijd dat je een face-lift neemt’ zegt Erik. Hij beziet me kritisch. Ik kijk met hem mee in de spiegel. Inderdaad ben ik vijfendertig, ik heb zoals Erik het uitdrukt mijn tijd gehad. In mijn hals en Onder mijn ogen begint de huid behoorlijk te rimpelen. Maar ik kan hem niet zeggen dat ik heus wel weet dat hij me; vergelijkt. Sinds dat briefje doorsnuffel ik alles van hem, en in zijn tas heb ik foto's van haar gevonden. Ze lijkt op mij, maar ze is vijftien jaar jonger. En naakt.

Laatst vertoonde ik voor Cindy een filmpje van vroeger, van toen ze nog een kleuter was. Ik was vergeten hoe ik er uit zag tien jaar geleden, ik zag mezelf in badpak, ik zag een closeup van mijn gezicht. Ik was mooi.

Ik heb haar al gezien voor ik haar zie in het restaurant: ik herken haar van de foto's. Ik ben hier per ongeluk. Erik belde me op om te vragen of ik met hem in de stad wilde lunchen. Ik kon niet, ik had een afspraak. Toen later bleek dat ik tijd over had ben ik hierheen gegaan, en een ober heeft me zijn tafeltje gewezen.

Ik ben al te dichtbij om me terug te trekken, ik kijk Erik recht in het gezicht. Hij wordt wit van woede dat ik hem betrap. Later zal hij me verwijten dat ik hem controleer. Nu maakt hij er het beste van: er wordt een stoel gehaald, en ik moet aanschuiven en meeëten.

‘Maar ik ben natuurlijk ontzettend blij dat ik hem met zijn financiën en zijn correspondentie kan helpen’ zei Marina.

Ik bel Erik op kantoor, hij is er niet. Het meisje aan de telefoon wil me niet zeggen waar hij is. En als ik vraag of ik dan zijn secretaresse even spreken mag, giechelt ze. Later vertelt iemand me dat ze altijd tussen de middag naar haar flat gaan. Iedereen weet het, ze heeft overal rondverteld dat ze het vriendinnetje van de baas mag zijn. Ik haat haar, ik haat hem. Ik spuug in zijn eten en op zijn kussen, ik veeg mijn achterwerk af met zijn washandje. Ik bedenk hoe hij zou kunnen sterven: ik doe een extra klont boter in zijn eten, ik draai het wekkertje met de kant waar het radium uitstraalt 's nachts naar zijn gezicht.

‘En sinds de baby er is heb ik geen boek meer gelezen, ik word nog helemaal dom zo, leuk voor Erik’, zei Marina, die hem trouwens de hand boven het hoofd houdt net als vroeger.

‘Wat kook je?’ Hij komt de keuken in, een uur voordat ik hem had verwacht. Ik was van plan een vrij ingewikkelde casserole te bereiden met veel verschillende ingrediënten die ook nog op diverse tijden moesten worden toegevoegd: een hele serie handelingen dient nu perfect getimed achter elkaar te worden verricht, zonder afleiding, en zonder kritisch toezicht. Erik leidt me af, Erik ziet kritisch toe. Het zoutvaatje valt uit mijn handen op het aanrecht. De fles rode pepersaus schiet uit. Ik mors meel naast de weeglepel, begin met een doekje te redderen terwijl ik weet dat ik het beter even kan laten liggen. Ik voel niet alleen dat hij kijkt, ik weet ook precies hoe hij naar me kijkt. En hij zegt het, hij kan het weer niet voor zich houden: ‘wat ben je toch onhandig’. Zodat ik van kwaad tot erger raak, zodat ik vijf keer naar het kookboek terug moet om dezelfde regel te lezen - zodat de keuken vaag wordt voor mijn ogen en mijn handen trillen gaan. En als hij, de zesde keer dat ik in het kookboek kijk, zegt hoe dom ik in zijn ogen ben, ‘kun je dat niet eens onthouden’ - dan laat ik een bord met ontvelde en in vieren verdeelde tomaten uit mijn handen vallen over de voorkant van mijn jurk en op de vloer, en ik begin te huilen

[p. 20]

‘Neenee’, zei Marina, ‘ik heb er geen last van, maar Erik vindt spataderen zo lelijk.’ Mooi zo, dacht ik, nu is zij aan de beurt, want tien jaar lang had ik naar dit moment verlangd. ‘En hoe lang hebben we wel niet op Rikje gewacht?’ vroeg Marina. ‘Tien jaar min één, dat is dus negen.’ zei ik prompt. ‘Ja, negen jaar, maar weet je, ik heb soms het gevoel dat Erik zich nauwelijks voor zijn zoon interesseert.’ ‘Onee, daar vergis je je in’, zei ik. ‘Erik is juist erg trots op de baby. Laatst op Cindy's verjaardag liet hij nog alsmaar foto's rondgaan’ - als een boer van zijn prijskoe, dacht ik nog. ‘Maar hij speelt niet met hem, hij toont zo weinig interesse.’ ‘O, je bedoelt voor het kind zèlf!’ zei ik sarkastisch, maar toch was mijn rancune niet tegen haar gericht maar tegen Erik: moederdier, noemde hij me altijd schamper. Oja, dacht ik, oja Marina, ik weet het, ik herken het, ik weet hoe het is.

Cindy is zes, het is de eerste keer dat ze alleen met de trein gaat en ik loop zenuwachtig rond en onderdruk mijn moederangst: elk afscheid bezorgt mij de gedachte aan haar dood. We hebben samen een plaatsje uitgezocht en daar zit ze nu ze wuift alvast uit het raampje af en toe, want niet als de mensen kijken: ze is al groot, ze gaat immers helemaal alleen naar haar vader en zijn tweede vrouw? Ze is vol plannen, vol enthousiasme, ze zal er dit gaan doen en dat, er is een hond en een speeltuin vlakbij en Marina heeft beloofd met haar naar het strand te gaan. Maar ze is mijn dochter, en ik wil niet dat ze gaat. Ik verdraag de gedachte niet. Hoe kan men, bij voorbeeld, van mij verwachten dat ik Cindy alleen laat met Marina? In één huis? Maar het zal gebeuren: Erik heeft geen vakantie, overdag zijn ze met'r tweetjes. Marina heeft geen hoge dunk van me hoe kan ze ook als ze Eriks verhalen gelooft - Marina veracht me. En Cindy vindt ze zielig. Samen zullen ze hun best doen mijn dochter te bederven - niet dat dat kan, daar maak ik me heus geen zorgen over - maar ze zullen haar verwennen en cadeautjes geven en laten merken dat ze zielig is, en dat is slecht voor haar. Ik ben bang. De deuren van de trein gaan dicht. Cindy's gezicht voor het raampje betrekt heel even, het is of ik een stomp in mijn maag krijg maar ik lach haar toe, ‘tot over tien dagen’ beweeg ik mijn mond en ze begrijpt me, ze knikt ‘jaja’, we zwaaien allebei, ze lacht - en Cindy's hoofd verschuift onherroepelijk naar links en verdwijnt voor andere, vreemde hoofden als de trein gaat rijden. Ik loop naar het lege huis om al die dingen te gaan doen waar ik nu eindelijk tijd voor heb.

We telefoneren al meer dan een uur, en nog steeds is ze loyaal - want wat zou ze mij vertellen hoe het is om met Erik getrouwd te zijn? En doe alsof ik niet hoor wat ik hoor, dat haar verhalen rusten op een bodem van klachten. Ik zou het laten merken als ze een vriendin van me was, maar Marina is geen vriendin van mij. Ik denk dat ze mij gebruikt om alles eens tegen te zeggen, omdat zij weet dat ik weet wat zij nu pas merkt; en juist omdat we geen vriendinnen zijn hoeven we dat tegen elkaar niet allemaal uit te spreken. Het is ook wel goed zo. Marina moet zich maar zelf van haar illusies bevrijden, langzaam: zo heb ik het ook gedaan. Ik ben trouwens de laatste van wie zij iets zou annemen, hoe zou ze ook kunnen. Erik is er een meester in je mening te beïnvloeden, Marina moet altijd hebben geloofd wat hij haar over mij vertelde. Het arme kind, ze is geen gansje, misschien is ze niet eens echt slecht, ze zit vast. En ik weet toch hoe dat is om vast te zitten, god, of ik dat weet. Want ik herinner me heel goed hoe moeilijk het was toen ik Erik verliet, hoewel ik hem haatte om mijn kapotte illusies: het moeilijkste was het om mijzelf los te maken van de manier waarop hij mij had vastgezet. Waarom ging hij met haar naar bed (wat deden ze, waaraan dachten ze, kwam ze klaar?) als het niet was om mij, wat was er met me? Ik weet nu wat er met me was: ik accepteerde zijn visie op mij als de juiste, ik liet hem niet alleen mijn leven definiëren maar zelfs mijn persoonlijkheid - en alle onvrede, alle gevoelens van hier klopt iets niet er zit iets scheef, stelden hem nog meer in het gelijk: ik deugde niet. En ik ben opgelucht, omdat je beter vrij kunt zijn en kwetsbaar dan gekwetst worden en met Erik getrouwd. Ik ben opgelucht omdat ik voor de fouten die ik maak niet met schuldgevoel tegenover hem meer hoef te boeten: dat ik verantwoordelijk ben voor mijn eigen fouten betekent dat ik me kan veroorloven nu ook eerlijk te zijn tegenover degene die van zijn tekortkomingen te lijden heeft, tegenover Cindy. Ik ben opgelucht, omdat ik niet meer medeplichtig ben aan zijn vervalsing van de werkelijkheid. Zoals Marina medeplichtig moet zijn, die, hoor zelfs loyaal is nu ze over de ruzie tussen Erik en haar beste vriendin vertelt: want Marina had geen melk, en de dokter zei dat het van vermoeidheid zou kunnen komen, en Els was komen logeren om te helpen, en ze hadden te ver gewandeld, Els en zij, en ze was moe, en ze was gaan huilen, en toen had Erik Els weggestuurd, naar huis - en oja, zeg ik, ik weet het precies, maar wat wil ze dan ook, die Marina, hoe wil ze nou dat Erik weet wat liefde is, of het verschil tussen bezorgdheid en betutteling? Ik zeg haar niet alles, want ze zou het niet horen. Maar wat ik haar al niet zou kunnen vertellen: over de ruzie tussen Erik en mijn moeder, bij voorbeeld. Of dat Erik al mijn boeken heeft gehouden, want had hij ze soms niet allemaal betaald? En ik zie in een bizarre flits, in een fantastisch visioen, een volgend telefoongesprek, tien jaar na nu, waarin wij elkaar deze dingen vertellen, en zonder bitterheid. En dus betrap ik mezelf op de hoop dat Marina ooit de kans krijgt die zij mij gegeven heeft; om los te raken van Erik. O, ik weet best dat ze met me praat terwijl ze me minacht maar dat kan me niet schelen, ik weet dat ze medelijden met me heeft maar dat is wederzijds. Want er zijn grote verschillen tussen ons: ik hoef haar niet te bewijzen wat ik waard ben zonder Erik, terwijl zij is wat Erik haar laat

[p. 21]

zijn. Ik ben gelukkig. Daarom doe ik het, daarom bied ik het haar aan. Ook al weet ik dat ze het niet zal begrijpen, dat ze het als het zoveelste teken van zwakte zal zien. En ik doe het omwille van het overeenkomstige tussen ons. Ik zeg haar: ‘Moet je luisteren, Marina, ik heb een idee. Waarom vraag je Cindy niet een tijdje te logeren? Die is dol op babies, Cindy, ze zal het heerlijk vinden om je te helpen, ik weet het zeker. En het kan nu zo mooi, ze heeft nog een hele week vakantie.’ En ik hoor aan haar opluchting dat ik haar een plezier doe. Nou en? Zelfs als het waar is wat ik heus wel vermoed, zelfs als ze me heeft opgebeld met de bedoeling om juist dit te vragen, zelfs als ze me nu stiekem uitlacht omdat ze denkt dat zij gewonnen heeft, die arme Marina: toch kan ik wel dansen van vreugde, omdat ze zich vergist.

Hannes Meinkema