Bzzlletin. Jaargang 5

[p. 14]

De hanen kraaien Norman Levine
Vertaling James Brockway

Tot mijn achttiende bracht ik mijn vakantiedagen door in ons zomerhuisje aan de oevers van de Richelieu, ten zuiden van Montreal en tien kilometer ten noorden van de grens met de Verenigde Staten. Drie kilometer verder ligt het Frans-Canadese dorp Ile aux Noix. Tegenover het dorp ligt een eiland in de rivier, met een vervallen fort en een gracht met ondiep water. De oppervlakte is met waterlelies en een dun groen schuim bedekt. Gedurende de laatste oorlog werd het fort gebruikt als interneringskamp voor vreemdelingen.

Ik vermoed dat de rivier druk bevaren werd totdat tijdens de jaren van het drankverbod een weg werd aangelegd. Maar, hoewel de vaargeul nog steeds af en toe wordt uitgebaggerd en de rode en zwarte bakens die deze geul aangeven soms opgeschilderd worden, heb ik maar weinig rivierboten voorbij zien varen.

Het enige verkeer bestaat nu uit kleine gehuurde bootjes met sportvissers. Want langs de oevers is het dichtbegroeid met wier - soms zo dicht dat ik niet verder kon, daar de kiel en schroef verward raakten.

Het landschap is niet boeiend om naar te kijken. Zelfs van het water af gezien. Het is vlak, met een paar alleenstaande bomen en wat hekken van boerderijen. De boeren hebben maar kleine stukken grond. Het zijn allen Frans-Canadezen. Ze verbouwen tarwe, koren, aardappels. Sommigen hebben kippen en varkens. De twee hotels langs de rivierkant sluiten 's winters. Ze zijn er voor de Amerikaanse zakenlui, die 's zomers en in de herfst hierheen komen om kaart te spelen, te drinken en te vissen. Want dit deel van de Richelieu heeft het beste viswater dat ik ken. Ik ben voor anker gegaan bij het rode baken, tegenover het Grand Hotel, voor snoekbaars; ik heb langs de oevers naar snoek gevist; ving 's nachts karper met een lantaarn en spietste ze dan als ze aan de oppervlakte kwamen, een paar meter van de oever. Er zit daar ook mooie zwarte en gewone baars.

Toen ik de plek voor het eerst leerde kennen, was hij nog niet ontdekt door de toeristen, hoewel de voortekens er al waren - een groep huisjes op palen langs de oever, dichter bij Montreal. En elke volgende lente wanneer ik erheen ging, was deze groep groter geworden en spreidde zich naar het zuiden uit, naar de grens.

Tot de komst van de paalwoningen woonden de weinige mensen langs de rivieroever in waardige oude landhuisjes. Dat van mijn ouders was gebouwd door een priester - zo werd in het dorp gezegd - die uit Rimouski was gekomen, als rentenier, na een prijs in een loterij te hebben gewonnen. Het was van hout gebouwd: dondergroen met witte biezen en, er rond omheen, een brede veranda. De hoofdweg was een halve kilometer verder. Tussen de hoofdweg en het landhuisje lagen kale zachtglooiende velden. En tussen het buitenhuisje en de rivier was een verhoogd pad van ruwe planken.

In het voorjaar kwam het water tot aan de treden van de veranda, zodat ik de roeiboot, de kano of de jol uit het schuitehuis kon halen en ze een paar meter naar beneden duwen, om ze te water te laten, 's Zomers moest ik de boten door de modder duwen. Tegen de tijd, dat ik diep water had bereikt waren de zijkanten en de zolen van mijn voeten met modder en bloedzuigers bedekt.

Drie kilometer stroomafwaarts van het huisje, naar de grens toe, had de rivier een kleine hap uit het land genomen en een baai gevormd. Langs de oevers van deze baai staat een rij prachtige iepen. Wanneer ik hier in de buurt ging vissen of zeilen, kon ik steeds de plompe massa van een groot huis zien, dat bijna geheel achter de bomen schuil ging. Het was het grootste huis, niet alleen langs de rivier maar ook, denk ik, tussen Montreal en Montpelier. Soms ving ik een glimp op van ruw grijze steen, grote ramen, glanzend zwart houtwerk. Ik wist, net zoals iedereen hier in de omgeving, dat het huis aan de Dobells behoorde.

Soms denk ik dat families, net als elk mens op zichzelf, een hoogtepunt in hun bestaan hebben. Vele generaties moeten opgeofferd worden in het opwaarts klimmen, om voor één andere die stralende periode aan de top mogelijk te maken. Waarna er weer andere zijn om de weg naar beneden te gaan. Naar wat ik gelezen heb en wat mijn ouders mij verteld hebben, zou ik zo zeggen dat de Dobells op hun hoogtepunt waren in het begin van de jaren twintig. Arthur Dobell, die het huis nu bezat, was de vijfde generatie. Hij was er zelden. Meestal zag je zijn foto in zijn huis op de Bermuda's, in Palm Beach of ergens aan de Riviera.

Mijn eerste ontmoeting met hem was bij toeval. Het was een hete middag in augustus. Ik had de zeilboot met het middenzwaard naar buiten gebracht - een geschenk van mijn vader voor mijn zestiende verjaardag - en ik combineerde zeilen op de rivier met vissen naar snoek. Ik liet het snoer vieren, bond het aan mijn grote teen en voelde de aangename trilling van het slepen van de angel door het water. Niet ver van het eiland voelde ik dat ik beet had. Toen zag ik de vis langszij drijven. Hij leek op een soort zeewier waarop de zon scheen. Ik had een draai-angel met drie punten. Een van de haken zat aan de binnenkant van zijn kaak en kwam door het vlees weer naar buiten. Ik kon het blauwe eind van de angel duidelijk zien. Ik haalde hem naar binnen en sloeg hem dood. Ik wist niet hoeveel hij woog. Maar wanneer ik hem op hield, dan kwam hij van de bodem van de boot tot aan mijn heup. Toen kwam de storm. Ik moest verscheidene keren overstag gaan om enige vaart te houden op de terugweg. Toen de regen begon, besloot ik te schuilen in de baai tegenover het huis van de Dobells.

Hij moet mij hebben gadegeslagen, want hij kwam naar buiten rennen. Hielp mij vastmaken, de mast onttuigen, en bracht mij naar binnen, waar ik mijn ouders opbelde. Daarna stonden wij bij de grote ramen en keken naar de bliksem over de rivier en naar de regen. Het zag er niet naar uit dat het zou opklaren, zodat hij voorstelde dat ik er zou overnachten.

Ik had van kleren verwisseld en had een van zijn dure kamerjassen aangetrokken, die aan de binnenkant een zijden Miami-Florida etiket met zijn naam erop droeg. En zat voor de open haard. Hij had de houtblokken aangestoken en spoedig laaiden zij op. Het was de indrukwekkendste haard die ik ooit gezien had. Een cementen kap en zijkanten kwamen uit de muur naar voren en staken uit in de kamer.

‘Mijn overgrootvader bouwde hem van kiezelstenen in de baai,’ zei hij rustig. Duizenden

[p. 15]

kleine blauwachtig groene stenen waren in de cement gedrukt.

De butler kwam met warme chocola. Ik zat daar op te drogen en keek de kamer rond. Naar de zware gordijnen; de grote olieverfschilderijen van de overleden Dobells aan de wand; de koppen van opgezette dieren, alle met dezelfde droevige bruine ogen.

‘Hoe zwaar woog de vis?’

‘Weet ik niet. Maar het is de grootste snoek die ik ooit gevangen heb. Wilt u hem hebben?’

‘Nee, dank je.’ En hij glimlachte, een verlegen, begrijpende glimlach.

Ik was teleurgesteld toen ik hem voor het eerst zag. Hij leek veel kleiner dan op zijn foto's, ongeveer een meter zeventig, en was tenger gebouwd. En hij zag er doodgewoon uit. Toch bespeurde ik een merkwaardige innerlijke zekerheid in hem. Hoewel ik wist dat hij ver in de in de dertig was, leek hij verbazend jong. Geld, dacht ik, had hem goed gehouden, zoals ook dit huis.

‘Houd je van muziek?’

‘Ik kan trompet blazen,’ zei ik, ‘maar niet goed.’

Hij liep naar de grammofoon bij de muur, lichtte het deksel op totdat het in zijn scharnieren vaststond, haalde een inklapbare stalen zwengel naar voren, wond hem verscheidene keren op en zette toen een plaat op.

‘Ga je naar de universiteit?’

In the morning
In the evening
Ain't we got fun?

‘Nee, volgend jaar pas.’
‘Wat ga je studeren?’
‘Medicijnen.’

The rent's unpaid, dear,
We haven't a sou.
But life was made, dear,
For me and for you.

‘Is dat niet Sir Nicholas Dobell?’

Ik wees naar het op een na laatste schilderij aan de muur. Het was zo maar een vraag - het Kipling gezicht, de zwakke ogen die door een bril keken, het hoge witte boord waren mij van foto's bekend. Nicholas Dobell was, samen met Charlie Conacher en Sweeney Shriner, een van mijn helden geweest, toen ik schooljongen was. Ik wist dat hij lector was geweest in de chirurgie aan de universiteit van McGill en daarna professor in Cambridge. Ook dat hij ger dderd was net voor zijn dood.

De plaat hield op.

‘Als je afgestudeerd bent,’ zei hij, ‘dan hoop ik dat je gaat reizen en iets van de wereld gaat zien. Ik geloof niet dat deze knapen het deden. Niet voordat het te laat was. Na je dertigste is het niet meer hetzelfde. Je begint de dingen anders te bekijken. En alles begint minder belangrijk te lijken...’

En opnieuw had ik dat merkwaardige gevoel van tederheid, die van hem uitstraalde en daaraan gepaard, het gevoel dat het onpersoonlijk was. Het was van het soort, dat men gewend is van een dokter te krijgen.

Tijdens de rest van die zomer was ik dikwijls in dit huis.

Ik ging in zijn jacht mee, de rivier op en neer zeilen. Soms zwommen wij naar het witte vlot dat in het midden van de baai verankerd was, en lagen daar en werden bruin. En soms bleef ik bij hem eten als de butler de maaltijd naar een van de rieten tafels bracht onder de grote gestreepte strandparasols, die als paddestoelen in de grasperken waren gestoken. Hij leerde mij verscheidene nieuwe gerechten kennen. Hij leerde mij hoe ik een redelijk goede omelet moest bakken. Hij leerde mij het weinige dat ik van wijnen afweet. Er was altijd een grammofoon in de buurt, een draagbare op het jacht en ook in het huis, die hij mee naar buiten nam naar de grasvelden, waar hij de ene plaat na de andere speelde - het waren uitsluitend platen uit de jaren twintig. Het was in zijn bibliotheek dat ik voor het eerst Hemingway, Fitzgerald en Faulkner tegenkwam. Hij leerde mij rijden in zijn Plymouth coupé met de witte banden en we vlogen over de hoofdweg, flitsend langs de kale velden, de trage rivier, terwijl de wegwijzers aangaven hoever het nog was naar Morgans. Op weekends nam hij mij mee naar Montreal of Ottawa - en kocht een cadeautje voor mij, meestal een boek, en dan door naar een van zijn geliefde restaurants of naar een buitenhotel bij de oever van het meer. Met hem dineren was altijd een gebeurtenis.

Ik vermoed dat ieder een tijd in zijn leven kent, die hem het dierbaarst blijft. Die zomer was de mijne. Het was een van die periodes, waarvan ik mij nu realiseer hoe sterk ik beïnvloed werd. Wat ik soms vergeet, was hoe gemakkelijk het was dit, zonder veel nadenken, te beleven. Hoewel ik mij soms moest afvragen - vooral tegen de avondschemering, wanneer ik hem op de grasvelden zag tegen het grote huis, een eenzame figuur, kijkend hoe de zon onderging boven de rivier achter de bomen - waarom een mens die zo beminnelijk was en die zoveel geld bezat, geen bezoekers had. Ik had het vermoeden dat hij Ile aux Noix alleen maar als een soort van schuilplaats gebruikte. Dat hij elders een totaal ander mens was. In ieder geval klopte het beeld van een onverantwoordelijke playboy, dat de kranten en de roddelaars van hem gaven, niet met wat ik van hem wist.

De volgende zomer was hij er niet. In juni ontving ik een briefkaart uit Antibes. Een maand later een uit St. Tropez. In de herfst ging ik naar McGill en begon mijn voorstudies in de medicijnen. Toen brak de oorlog uit. Ik nam dienst bij de Canadese luchtmacht en ging naar het buitenland. En ik vernam niets meer van Dobell. Toen de oorlog voorbij was, ging ik terug naar McGill, haalde mijn graad en nam toen zes maanden vakantie. Ik heb toen die delen van Europa en Afrika bezocht, waar Dobell mij van had verteld.

Ik had de bedoeling mijn praktijk in het oosten van Canada te beginnen - maar het pakte anders uit. En na een paar korte oponthouden in Noord Ontario, kwam ik in Vancouver terecht, wat heel prettig was. In tien jaar tijds heb ik een tamelijk succesvolle praktijk opgebouwd, ben getrouwd, heb een zoon en een dochter, vrienden en voldoende middelen om die dingen te doen, die ik wilde doen. Toen gebeurde er verleden zomer iets merkwaardigs.

Ik kreeg heimwee naar het oosten van het land. Op vierendertig-jarige leeftijd, met mijn jeugd definitief voorbij en de middelbare leeftijd onverbiddelijk naderende, ontdekte ik dat ik meer en meer dacht aan mijn kinderjaren en naar de vriendschappen van toen. En hoewel ik zeer hechte vrienden aan de westkust heb, voelde ik dat ik terug wilde gaan naar de plaatsen en de mensen met wie ik mijn jeugdjaren, de jaren

[p. 16]

van vorming, had doorgebracht. Het leek alsof ik een punt had bereikt, vanwaar ik een terugblik wilde werpen en een oordeel vormen over een periode van mijn leven, om hierdoor beter vooruit te kunnen gaan. Ik was mij van een merkwaardig tekort aan voltooiing bewust. De stuwkracht van de jeugd was bezig weg te ebben, zonder een nieuw enthousiasme op te wekken. En hoewel ik belang stel in de medische wetenschap, kan ik niet zeggen dat deze mij helemaal in haar greep heeft.

Dus vloog ik terug. Bracht eerst drie dagen in Montreal door. Montreal stelde me weer op mijn gemak. Er was niet al te veel veranderd. Niet in de buurt van de Sherbrookstraat, die ik kende, of lopend langs de St. Catherinestraat...

Het water druppelde nog steeds uit de waterspuwers van de Christ Church Kathedraal, en 's middags om twaalf uur speelde het carillon van de St. James zijn simpele deuntjes. De man, die op de hoek bij de universiteit, onder de draaiende klok van de Bank van Montreal The Star en The Gazette zat te verkopen, leek zelfs nog meer op Ernest Hemingway. Op Phillips Square pikten de duiven doorweekte kruimels brood en in de plassen weerspiegelde zich scherp Birks en Morgans, het standbeeld van Eduard VII en de taxi's aan weerskanten; er stond ook een Jehova's Getuige met een nummer van Awake in zijn hand. 's Avonds de vrolijke neon-reclames van de restaurants, de bioscopen, de comestibleszaken, de grijze bussen. En erboven de drie zwaaiende zoeklichten doelloos de lage wolken aftastend. Terwijl aan het einde van elke zijstraat het zwarte silhouet van de Mount Royal opdoemde, met het verlichte gedrongen kruis op de top.

...Behalve dan dat het een ander mens was, die dit nu zag. En hoewel ik telkens weer tegen bekenden aanliep en tegen stukjes en beetjes van mijn verleden, was er de onvermijdelijke teleurstelling. Plotseling wilde ik teruggaan naar Ile aux Noix.

Kort nadat mijn moeder stierf, had mijn vader het buitenhuisje verkocht en was naar Victoria, bij mij in de buurt, verhuisd. Eigenlijk was er alleen maar Dobell overgebleven. Ik stuurde hem op goed geluk een telegram, hopend dat hij er zou zijn. Toen ik die avond terugkwam in het Mount Royal-hotel, lag er een antwoord voor me: Laat mij weten wanneer je aankomt chauffeur zal je van trein afhalen - Arthur.

De chauffeur, die op mij wachtte bij het St. Johns+station, was nieuw en had niets van een bediende over zich. Hoewel hij de donkere uniform met dubbele sluiting en een chauffeurspet droeg, leek dat aan zijn lichaam op een vermomming. Hij was dik, kort, en had enigszins O-benen. Zijn gezicht, hoewel glad geschoren, was donker. Hij zag eruit als een goed gevoede boer. Wij praatten onder de rit. Ik zei dat hij nieuw voor mij was. ‘Iets meer dan een jaar - u had goede reis - u bent moe tegen eind van dag -’

Zijn Engels was vol schoolboek-zinnetjes en hij zei uit zichzelf dat hij een Hongaar was. Buiten: een paar lichten van boerderijen en lichten bij de rivier; plassen in de velden, door de maan verlicht. Ik vroeg naar Dobell. Hij hield een slag om de arm. ‘Hij is opgebleven om u te zien.’

Hij zat op mij te wachten in de kamer met de olieverfschilderijen en de koppen van opgezette dieren aan de wand. Ik was erop voorbereid de gewone tekenen van ouderdom te zullen zien, maar niet iemand die een ander wezen leek te zijn.

Hij was magerder geworden, wat hem kleiner deed lijken. Zijn gezicht was lang en smal, en zonder enige uitdrukking. Hij stond op om mij tegemoet te komen, en zijn benen, in de knieën gebogen, sleepten over de vloer. Zijn handen hingen dicht bij zijn borst als een paar levenloze klauwen en zij beefden. De linkerhand meer dan de andere. Toen we elkaars handen vasthielden, was er geen kracht in de zijne.

Hij zei, ‘Prettig je te zien.’

Maar er was geen enkele emotie op zijn gezicht te lezen. Alle levenskracht scheen uit hem te zijn weggezogen. Ik moet wel gepraat hebben, om mijn verwarring te verbergen. Maar hij viel mij in de rede.

‘Ik kan me indenken, dat dit een schok voor je is.’

De linkerhand begon sterker dan de rechter te beven en deze kwam te hulp om de andere te kalmeren.

Hij sprak nog rustig, maar zijn stem was grof en minder duidelijk. En terwijl ik naar hem keek, vroeg ik mij af of de hersens nog werkten in de man zelf of alleen maar gevangen werden gehouden in dit karkas van een lichaam. Als dokter had ik, zodra ik binnenkwam, al geconstateerd dat Dobell de ziekte van Parkinson had.

Bij de avondmaaltijd fungeerde de chauffeur tevens als butler; maar Dobell raakte het eten nauwelijks aan.

‘Vertel mij hoe het jou is gegaan. Ik las in de krant dat je gepromoveerd bent.’

Ik vertelde hem van het westen, van mijn huwelijk, mijn gezin, van mijn vliegen tijdens de oorlog. Hij luisterde wel, maar er waren vele stiltes. En die stiltes hadden iets naars.

De keukenmeid was tevens dienstbode. Ook zij was nieuw. Een duits meisje, dat schuchter engels sprak. In de twintig, knap, met opvallende jukbeenderen en hoge borstjes.

Ik wachtte erop, dat hij van zijn leven zou vertellen. Maar dat deed hij niet. Terwijl ik sprak vergaten de bevende handen elkaar te steunen en ze kropen op naar zijn borst. Toen zag hij dat en bracht ze weer naar beneden.

De kamer was niet veranderd. Behalve dat zijn portret gevoegd was bij de andere aan de muur. Het was geschilderd zoals ik hem mij herinnerde.

Hij scheen gauw uitgeput en we gingen vroeg naar bed. Ik had dezelfde kamer als die eerste keer. Er stonden gedroogde wilgenkatjes in een klein koperen siervaasje op de toilettafel en een portret van hemzelf, zoals hij er vroeger uitzag, op zijn jacht, met mij ernaast. In een hoek stonden verscheidene draagbare grammofoons en stapels oude platen.

Ik weet niet hoe laat het was toen ik wakker werd. Mijn licht brandde nog en de wind woei het gordijn van het raam. Ik hoorde een haan kraaien. Ik keek naar het raam - het was donker buiten - en ik zag mijn gezicht in het glas. Ik wachtte, toen hoorde ik weer kraaien. Alleen, in plaats dat het van buiten kwam, leek het geluid van ergens binnenshuis te komen.

Ik trok mijn kamerjas aan en ging de kamer uit. Een klein lichtje brandde in de hal en ik kon van het bordes recht naar beneden kijken. De kamer was donker, behalve een lichtstreep van de keukendeur, die open stond. Toen zag ik de chauffeur uit de schaduw van een hoek te voorschijn komen, op blote voeten en in lang winter-ondergoed. Hij schuifelde voor de keukenmeid, eveneens wanordelijk gekleed, met loshangend haar, die heimelijke gebaartjes maakte alsof

[p. 17]

[p. 18]

zij trachtte te ontsnappen, terwijl de chauffeur haar bleef volgen. Hij ging door met haar te besluipen, zijn benen slepend en zijn handen levenloos omhoog houdend voor zijn borst, in een wrede parodie van Dobell. Toen, opeens, sprong hij op, armen en benen uitgestrekt, en kraaide als een haan.

Ten slotte had hij haar in een hoek gedreven, deed dat zielige geschuifel nogmaals na, daarop een krachtig hanengekraai, en haar als een beer tegen zich aandrukkend, tilde hij haar van de vloer. Zij sloeg onmiddellijk haar armen om zijn nek en knelde haar benen om zijn billen. Toen droeg hij haar door de keukendeur. Ik keerde terug naar mijn kamer, ging weer naar bed en hoorde hoe de klok in de hal twee sloeg.

De volgende ochtend werd ik wakker door een haan, die niet ver van mijn raam kraaide. Het was een echte, deze keer; het klonk astmatisch. Toen werd het beantwoord door een andere haan, een eindje verder. Ik kleedde me aan en liep naar buiten.

De morgen had een frisse geur. De lucht was koel. Voor het huis was het gazon, dat zich naar de iepen en de baai uitstrekte, mooi onderhouden - de slakken bewogen langzaam als stukjes rubber over het geschoren gras - maar daar waar ik mij dergelijke gazons opzij en achter het huis herinnerde, liepen nu kippen.

Ik sloeg de vogels gade, die kwamen aanrennen - de koppen naar voren, met klapperende vleugels, soms loskomend van de grond - toen de chauffeur emmers met voedsel naar hun kleine ruwhouten hokken bracht, terwijl de hanen nog op de daken van de hokken stonden, hun nekken fier uitstrekten en kraaiden.

Uit de keuken kwam een lekkere koffiegeur en de keukenmeid groette mij schuw, en vroeg of ik drie of vier eieren bij mijn ontbijtspek wilde hebben. Toen kwam de chauffeur terug.

‘Hoe vindt u mijn hennen? Ik vraag Mister Dobell of ik ze mag hebben. Hij zeg tegen mij oké. Achter. Wij beginnen achter, maar ze zullen gauw meer ruimte nodig hebben. Nou hebben wij de zijkanten ook.’

De keukenmeid zei iets in het Duits tegen de chauffeur.

‘Zoudt u ritje willen maken, mijnheer? Mister Dobell nooit wakker voor twaalf uur.’

Ik stelde voor om langs de rivier te rijden tot waar het zomerhuisje stond.

Er waren paalwoningen aan beide kanten ervan, allemaal verlaten. De oude weg was niet meer onderhouden en de auto klauterde, kantelde en zwaaide opzij als hij in en uit de grote kuilen sprong. Ik liep het grindpad af. Met de paalwoningen vergeleken zag het huisje van mijn ouders er haveloos uit. Twee planken ontbraken aan het verhoogde pad. Het gras had voortgewoekerd. De vlaggemast stond niet meer op het grasveld bij de esdoorn. Ik keek om me heen en de gelukkige tijd, die ik hier had gehad, kwam eventjes, droevig, terug. Ik gluurde door een van de ramen. Voorzover er nog meubelen stonden, waren die met witte lakens bedekt.

De chauffeur keek naar mij.

‘Ik heb hier gewoond,’ zei ik.

‘Eens, tijd geleden?’

‘Ja.’

‘U komt terug nu?’

‘Nee, dat zou niet gaan, denk ik, zelfs als ik het wou.’

We reden zwijgend terug. Voorbij de kale velden. Een paar paarden liepen te grazen. Een meisje stond op een hooiwagen. De wind woei haar rok boven haar hoofd. Ze wuifde in onze richting. Ik wuifde terug.

Terug naar het huis, en een kip kakelde toen zij voor de auto rende. Dobell zat in een grote stoel in de vlakke stenen portiek en keek uit op de iepen en de rivier. Hij was ingepakt in een zwarte winterjas, zijn handen in een mof. Ik kon de chauffeur en de keukenmeid in de keuken duits horen spreken. Ze hadden de radio aan staan en een meisje met schorre stem zong over ‘Ware liefde’.

De kippen werden zogenaamd achter de gazen afscheidingen gehouden, maar sommige waren door de openingen of over de bovenkant gekomen en waren tot het gazon aan de voorkant en de toegangen tot de rivier doorgedrongen. Ik zag hoe een honingbruine haan een paar kippen opzij drong en hoe hij, toen deze weer rustig in de aarde begonnen te pikken, zenuwachtig zijn nek strekte, en kraaide. Er kwam onmiddellijk antwoord van de andere kant van het huis. En toen kraaide er nog een andere verder weg, nog voordat de eerste had geantwoord.

Dobell zat bewegingloos.

Een eend waadde in de ondiepe plassen. En over de rivier werd een zwerm zwaluwen zichtbaar, zo donker als potloodslijpsel, terwijl in de moerassen rode vlekken langzaam voorbij dreven, om dan als zwarte stippels neer te strijken in het riet.

Af en toe spraken wij, maar het bleef aan de oppervlakte. Wij hielden onze gedachten voor ons. We hadden elkaar niets te zeggen. Er was voor geen van ons beiden iets in elkaar te ontdekken. Ik wist dat ik gauw weg zou gaan. En ik wist ook dat ik niet terug zou komen, tenzij als toerist.

NORMAN LEVINE is een Canadees; zoon van Poolsjoodse immigranten die nu jarenlang in Engeland woont, in het verafgelegen St. Ives, in het graafschap Cornwall. Levine was vliegenier, maar wijdde zich nu verloop van tijd geheel aan het schrijven. Hij raakte bekend door zijn boek ‘Canada Made Me’ (1958), waarin men kritische reisimpressies vindt van een reis door Canada die hij maakte na enkele jaren in Engeland te hebben gewoond. Het is vooral in het schrijven van korte verhalen dat deze auteur uitmunt. Men zou zelfs kunnen zeggen, dat Levine een eigen genre op dit gebied heeft geschapen: een lakoniek verhaal, bijna een reportage, dat in zijn gebrek aan commentaar of gefilosofeer en door zijn eenvoud en onderkoelde stijl op de oppervlakte lijkt te blijven, maar die eigenlijk heel diep in mensenlevens en situaties doordringt. De auteur heeft eens gezegd, dat een slecht schrijver zich altijd laat kennen door de woorden die hij niet schrapt. Bij Levine is echter geen woord teveel: men moet zelfs tussen de regels lezen. ‘Ik ben gefascineerd’ heeft hij eens gezegd, ‘door mensen die zich op de een of andere manier in het nauw gedreven voelen of zijn’. Wij vinden talloze van dergelijke figuren in Levine's andere verhalen, verhalen die in Canada over de radio door de CBS worden uitgezonden, en die in de afgelopen jaren in tijdschriften als Vogue, Harper's Bazaar, Encounter, The Cornhill en Argosy zijn werk o.a. door Heinrich Böll vertaald. De vertaling van het verhaal dat hier is afgedrukt is van de hand van Jo van den Boogert en James Brockway.