Inleiding bij selektie uit
Rozen & Motoren
Hans Verhagen
Rozen & Motoren, de eerste grote bundel van Hans Verhagen, werd bij het verschijnen eind 1963 beschouwd als het ‘eerste komplete antwoord in boekvorm op de Vijftigers’. Verhagen was toen lid van de Gard Sivik-groep (Gard Sivik was een avantgardistisch tijdschrift), waaruit later De Nieuwe Stijl voortkwam (bij de Bezige Bij verschenen magazine o.l.v. Armando, Sleutelaar, Vaandrager, Verhagen en beeldende kunstenaars uit de Zerosektor). In ‘Een Sleutel voor Hans Verhagen’ schreef de Vlaamse essayist Willy Roggeman n.a.v. tijdschriftpublikaties van de 7 cyclussen uit Rozen & Motoren: ‘Het was meteen duidelijk dat in zijn persoon de vernieuwer was gevonden, de homo lyricus die los van vijftigersmentaliteit en vrij van routine of epigonistische nieuwe realisaties zou brengen’. Rein Bloem noemde de cyclus ‘Genocide’ in Vrij Nederland ‘één van de opmerkelijkste poëtische daden van na de oorlog’ - maar dat was duidelijk vòòr in 1967 Cocon verscheen (bij Rap), gevolgd door Sterren Cirkels Bellen ('68) en Duizenden Zonsondergangen ('71; beide bij de Bezige Bij).
Sindsdien leek Verhagen, die in '67 en '68 met Wim van der Linden en Wim T. Schippers met het programma Hoepla de Nederlandse TV had opengebroken, vooral werkzaam in de visuele K., voor de vpro-TV: Het Gat van Nederland (dramatische items), aangrijpende interviews (voor het 31/2 uur durende programma ‘Vastberaden, maar soepel en met mate - herinneringen aan Nederland in de jaren '38-'48’) en films als ‘Trap naar Zee - Verslag van een Verdwijning’ (over zijn geboorteplek, in Vlissingen), ‘Heilige Plaatsen’, ‘Hol van de Leeuw’ (over de fam. Mussolini voor Machiavelli), ‘De Goudmijn’ en (voor CRM) ‘Gouden Jaren’. Deze jaren heeft Verhagen evenwel om de nieuwe gedichten te maken, die komend voorjaar bij Boelen zullen verschijnen, cyclussen als ‘Van m'n Hoofd’ en ‘Schamele Lakens’, waaruit hij tijdens het literaire koffieconcert op 12-12 in het BZZTôH Teater zal voorlezen. Voor de handschrift-poster stond hij één gedicht ervan af; van publikatie in dit BZZLLETIN kon helaas geen sprake zijn.
Van de nood een deugd maken was in dit geval eenvoudig: de 2 drukken Rozen & Motoren zijn reeds lang geleden uitverkocht (‘die bundel is écht nergens meer te vinden’, verzuchtte de TV-regisseur Hans Keller in een geschreven portret van zijn collega Verhagen in Vrije Geluiden, onlangs) en de herdruk zal vanwege Verhagens verdere plannen nog wel een paar jaar op zich laten wachten. Vandaar dus dat we de schrijver vroegen een keuze te maken uit die eerste bundel, die de jaren '58 tot '63 bestrijkt. Verhagen deed dit, naar zijn zeggen, tamelijk willekeurig. Het kan daarom misschien geen kwaad erop te wijzen dat elk van de hier gepubliceerde gedichten onderdeel is van een cyclus.
Uit: Hans Verhagen & zn. (1963)
Deze mensen gaan hun bewegingen niet na noch
de beweegreden van hun bewegingen
En daarmee is alles gezegd
Uit Genocide (1962)
Eerste strategische lessen: elke toekomst draagt zijr uniform,
elke levenshouding heeft zijn haarinplant, elke etc.
Zo draag je, maar niet heus, de verantwoordelijkheid voor je werkelijkheid
Auteursrechtelijk beschermd