Bunker Hill. Jaargang 7 (nrs. 23-28)

[p. 77]

Bob van der Burg
Zeepaardjes en kerstbomen

Charlene woont met haar moeder in een flat in een buitenwijk van Amsterdam. Ze is elf, het is bijna twee jaar geleden dat ze haar vader voor het laatst heeft gezien. Waar ze nu wonen vindt Charlene beter dan Brussel, beter ook dan waar ze daarvoor woonden, al weet ze dat niet zeker, omdat het zo lang geleden is.

Dit heeft ze van het oude huis achter haar ogen: zeepaardjes en kerstbomen, om en om, beige en groen, daarboven de poten van de stoelen, daarbuiten de pilaren van de tafel en daar weer boven, waar ze net niet bij kon, suiker en chocola. Op een ochtend had haar moeder gezegd dat ze gingen. Haar vader was er niet. ‘We moeten gaan’, had haar moeder gezegd, toen waren ze gegaan, haar moeder met een grote tas, Charlene met haar eigen kleine koffer. Naar Brussel, waar oom Charley woonde.

In Brussel kende ze niemand. Ze ging naar een school waar Frans werd gesproken, ze wist niet wat de kinderen zeiden of wat de juffrouw zei. Ze wandelde in het ochtendgloren door smalle straten met hoge huizen, bleef tussen de middag op school en ging door dezelfde straten terug als het bijna donker was. Van haar moeder kreeg ze vijf franc mee voor snoep.

Haar oom en tante bewoonden een klein appartement in een oud gebouw in het centrum van de stad, met een lift die in een ijzeren kooi op en neer ging en een hoog trappenhuis met donkerbruine muren, waar het niet prettig rook. Charlene at met haar oom en tante die tegen elkaar Frans spraken. In bed probeerde ze wakker te blijven tot haar moeder thuis was.

Ze dacht nog vaak aan Thomas en Ivo, die op de begane grond woonden en een vader hadden die een baard droeg en les gaf op een lyceum. Hun appartement was niet groter dan dat van oom Charley, maar had een tuin. Op zondagen ging ze bij Thomas en Ivo eten en daarna spelen in de tuin.

[p. 78]

Er was geen moeder. Als haar moeder de vader van de jongens zou trouwen, konden ze samen een gezin vormen. Ze was verliefd op Thomas, die ze Tom noemde, maar wist niet of dat nog wel kon, als hij haar broer wou worden.

Toen had haar moeder besloten terug te gaan naar Nederland. ‘We gaan terug’, had ze gezegd; toen waren ze vertrokken, haar moeder met dezelfde tas, Charlene met een nieuwe koffer, die haar moeder voor haar tiende verjaardag had gekocht. Alles bij elkaar hadden ze een klein jaar in Brussel gewoond.

In Amsterdam waren ze bij haar oma ingetrokken, een paar maanden later hadden ze een eigen flat gekregen, aan de rand van de stad, bij weilanden en water, waar het stil was, behalve als de wind uit het westen woei en de vliegtuigen laag over vlogen voor de landing op Schiphol. Ze hadden nu een goed leven, soms nam haar moeder Charlene op schoot en zei dat ze nu een goed leven hadden. Charlene dacht dan aan het huis waar ze vroeger hadden gewoond.

In hun nieuwe flat is het stiller. Gelukkig heeft haar moeder veel vrienden. Sommige vrienden vindt Charlene aardig, andere vindt ze vervelend. De vriend die vanavond komt eten heet Frits, Charlene kent hem al lang, het is een oude vriend van haar ouders. Ze doet haar huiswerk zoals elke zondagmiddag en vraagt zich af wat voor snoepgoed Frits voor haar mee zal brengen.

Ze hoort haar moeder zingen in bad. Ze komt tevoorschijn in een strak zittende jurk, met opstaande kraag en draagt schoenen met hoge hakken.

‘Hoe zie ik eruit,’ vraagt ze. Charlene vindt haar mooi, vooral als ze deze jurk draagt en het haar heeft opgestoken.

‘Je ruikt lekker,’ zegt ze als haar moeder zich voor haar ronddraait, ‘ga je met Frits trouwen?’

‘Nee, meisje,’ zegt haar moeder, ‘Frits is een vriend.’

‘Waarom ga je niet met Frits trouwen,’ zegt Charlene, ‘vind je hem niet aardig?’

‘Frits is heel aardig,’ zegt haar moeder, ‘maar je kunt niet met alle aardige mannen trouwen.’

‘Met wie ga je dan trouwen.’

‘Ik ben met je vader getrouwd,’ zegt haar moeder.

‘Jullie zijn toch gescheiden?’

Dan klinkt de bel in de gang. Haar moeder doet open. Charlene dringt

[p. 79]

zich tussen Frits en haar moeder en duwt haar neus tegen de gladde stof die om haar moeders benen spant. Frits geeft Charlene een zak engelse drop en buigt zich voor een kus. Ze reikt Frits haar wang. Frits geeft haar moeder een kus. Haar moeder geeft Frits een kus op de mond. Dan gaan ze naar de woonkamer. Charlene kijkt naar buiten. De donkere lucht mengt zich met het grijs van de flats en werpt een schaduw over de stoep en de auto's die langs de stoep staan geparkeerd.

‘Welke is van jou,’ zegt ze tegen Frits.

‘Verderop,’ zegt Frits, ‘er was geen plaats voor de deur.’

Er spelen geen kinderen meer buiten. Straks begint het voetbal op tv. Als Charlene haar neus tegen het raam drukt, kan ze net het plein zien waar de bushalte is en de frietkraam. Er staan kaarsen op tafel, zoals met kerstmis, het is september.

‘Ik wil geen soep,’ zegt Charlene.

‘Je moet een klein beetje,’ zegt haar moeder.

Op tafel staat een kom sla, straks komen de gebakken aardappelen en de kip, haar moeder maakt meestal kip met gebakken aardappelen als er een vriend komt eten. Frits en haar moeder drinken wijn, Charlene heeft appelsap. Ze ziet dat Frits naar haar moeder lacht, ze weet niet waarover het gaat. Haar moeder lacht terug, neemt een slok van haar wijn, legt haar handen naast haar bord, pakt haar vork en mes en plaatst ze even met de punten tegen elkaar, lacht weer. Opnieuw gaat de bel.

‘Ik ga,’ zegt Charlene. Ze opent de voordeur en doet die direct weer dicht. Ze komt terug in de woonkamer. ‘Het is papa,’ zegt ze. Haar moeder kijkt naar Frits, dan naar Charlene. ‘Ik ga,’ zegt haar moeder.

Haar vader komt achter haar moeder aan de woonkamer binnen. Hij bukt zich om Charlene te kussen. Hij heeft een lang, smal gezicht, met groeven en minder haar dan vroeger, dat ook grijzer is geworden. Het is haar vader, ook al ruikt hij naar een vreemde.

‘Dag Frits,’ zegt haar vader.

‘Dag Jim,’ zegt Frits.

De mannen blijven staan, haar moeder loopt naar de keuken en komt terug met een bord en een bestek. Charlene neemt een schep van haar soep. Haar moeder komt met de kip en de aardappelen. Ze begint te eten, daarna begint Frits, dan haar vader.

Na een paar minuten, terwijl zijn bord nog half vol is, staat Frits op. ‘Ik denk dat ik ga,’ zegt hij.

[p. 80]

Niemand geeft antwoord. Haar moeder staat op. Frits knikt naar haar vader, buigt zich naar Charlene en geeft haar een kus op haar achterhoofd, dan gaat hij de kamer uit, gevolgd door haar moeder. Charlene hoort de deur.

‘Dat is lang geleden,’ zegt haar vader. Charlene zegt niets, ze herinnert zich haar vader anders, minder rustig.

‘Wat ben je groot geworden,’ zegt hij. Dan komt haar moeder terug. Ze eten zwijgend van de kip, de aardappelen en de sla.

‘Heb je je huiswerk gedaan,’ vraagt haar moeder.

‘Wat heb je,’ zegt haar vader.

‘Een gebed uit mijn hoofd,’ zegt Charlene.

‘Ik wist niet dat Charlene op een christelijke school zat,’ zegt haar vader.

‘Die is hier vlakbij,’ zegt haar moeder. Vanuit de woonkamer van de buren klinkt gejuich.

‘Je kunt het nu wel opzeggen,’ zegt haar moeder. Charlene gaat staan en houdt zich met één hand vast aan de rand van de tafel.

‘Onze vader die in de hemelen zijt,’ zegt ze. ‘Even naar mijn kamer.’ Ze komt terug met het boekje waarin de tekst staat. Na alzo op de aarde moet ze even kijken. Ze voelt de blikken van haar vader en moeder, ze kijkt hen niet aan. Als ze klaar is, klapt haar moeder in haar handen.

‘Wat knap,’ zegt haar vader.

Charlene voelt dat ze een rood hoofd krijgt en gaat snel naar haar eigen kamer. Ze blijft daar tot haar moeder komt.

‘Kleed je maar uit en geef papa een kus.’

‘Blijft papa hier?’

‘Nee meisje,’ zegt haar moeder, ‘dat denk ik niet.’

Charlene gaat in pyjama terug naar de woonkamer en kust de man die nu nog ouder lijkt dan toen hij hun huis binnenkwam. Hij zit met de handen gevouwen tussen zijn benen, zijn lange gestalte voorover gebogen in de stoel waar meestal haar moeder zit en zijn hoofd gaat langzaam op en neer, alsof hij ook een of ander gebed zit op te zeggen. Haar moeder komt uit de keuken en neemt haar mee.

‘Nu lief gaan slapen,’ zegt haar moeder en trekt de deken over haar heen. Ze laat de deur op een kier. Charlene hoort in het donker de stemmen van haar vader en moeder vanuit de woonkamer en probeert de muziek te horen die in haar oren zit verstopt, tonen van een trompet waarmee

[p. 81]

ze vroeger in slaap viel. Ze valt niet in slaap. Een kuch, gemurmel van water. Ze probeert nog een keer of ze het hele gebed uit haar hoofd kent. Dan klinkt het geluid dat ze niet wil horen. Haar moeder komt zachtjes om de hoek van de deur.

‘Mama,’ zegt Charlene, ‘is papa weg?’

‘Papa is weg,’ zegt haar moeder, die bij haar op bed is komen zitten.

‘Papa is ziek,’ zegt haar moeder, ‘het is beter zo, ga nu maar slapen.’

Charlene heeft haar ogen gesloten en blijft zo liggen tot haar moeder weg is. Dan klinkt in haar hoofd een geluid als van iemand die hard met zijn vuist op tafel slaat en vliegen de tafel en de stoelen door de kamer, de poten knappen als luciferhoutjes, de zeepaardjes en kerstbomen dansen op en neer achter haar ogen.

[p. 82]

TROUBLE IN THE DESIGN MUSEUM