Bunker Hill. Jaargang 6 (nrs. 19-22)

[p. 63]

Thomas Verbogt
Het leven in je leven

Soms denk je eraan: de stilte in het huis, vroeger. Je zit in de achterkamer en kijkt naar de tuin. De tuin ziet er altijd uit alsof het pas geregend heeft. Het namiddaglicht maakt alles wat er groeit nog groener. Je ziet jezelf, daar in de tuin, je praat met iemand, iemand vertelt je iets verbazingwekkends. Hoe oud ben je? Zes, zeven? De jongen aan wie in de tuin iets wordt verteld, is ouder, vijftien, misschien nog ouder.

Er voltrekt zich een leven in het leven dat je leidt. Dat is er aan de hand.

Ook daarvoor, toen je jonger was: je kon nog niet schrijven, maar je tekende een verhaal, in een kladblok, op ieder velletje een fragment van het verhaal. Je moest dat doen, je kon niet anders. Het leven was onvolledig. Die onvolledigheid moest jij volledig maken, anders verdween je in de onbekende ruimte die het onvolledige openliet, dan ging je zomaar voorbij. Als je moeder je 's avonds in bed welterusten kwam zeggen. vertelde je haar het verhaal dat je getekend had, het verhaal waarmee je niet kon ophouden, dat verteld móést worden, ja, je moest meedoen met dat verhaal.

Je moeder zei: ‘Later moet je het allemaal opschrijven. Volgend jaar ga je naar de grote school.’

‘Leer ik dan meteen schrijven?’

Je had haast, je snakte naar het vermogen te verwoorden.

Ik sla jaren en jaren over - de jaren van de gedichten over meisjes, de jaren van voor het eerst Kafka lezen, Borges, Nabokov, de mooiste jaren, de vreemde jaren daarna, van een studie die mislukte, van een huwelijk dat mislukte, de jaren zeventig - en ik zie je weer terug, nu als jonge debutant die trouwens niet eens zo heel jong meer is, maar nog geen dertig, en misschien ben je dan nog jong.

[p. 64]

Nog steeds ben ik trots op je. Ik pakte voor het eerst sinds erg lange tijd dat boek van toen en vraag me nu af: wat is er in dat boek overgebleven van het leven in je leven? Ik weet nog wat je dacht toen je die verhalen schreef. Je dacht: mijn manier van reageren op de werkelijkheid is die werkelijkheid weergeven. Gelukkig liet je dat standpunt gauw los, want dat is natuurlijk geen manier van doen: de werkelijkheid alleen maar weergeven. Dan gebeurt er veel te weinig.

Daarmee moet je niemand lastigvallen.

Ik merk dat ik moeilijk doe. Dat doe ik namens jou, de debutant die je toen was. Maar het is helemaal niets om moeilijk over te doen. Het enige wat je wilde was schrijven, het enige wat je gelukkig maakte was schrijven. Je had altijd zin in schrijven. Niet dat het allemaal goed was, maar dat maakte je niets uit. Het werd wel een keer goed. Schrijven was wat je leven tot een avontuur maakte.

Herinner je je dat forum nog? Jij was de jongste deelnemer. Een oudere collega, die al een behoorlijk oeuvre op zijn naam had staan, zei tegen het publiek dat er niets ergers dan schrijven was, dat je door te schrijven jezelf ‘in een hel had opgesloten’. Waarom hij dat zei, was niet helemaal duidelijk. Maar je was verbaasd, nee, verbijsterd. Toen durfde je het niet, maar nu zou je waarschijnlijk zeggen: ‘Maar dan gaat u toch iets anders doen.’

Je moest nog twee keer in de week lesgeven en hoewel je dat niet vervelend vond, was het toch tijdverlies. Je wist niet hoe je snel je weer thuis moest komen om op avontuur te gaan in het leven in je leven.

Het duurde nog twee jaar en toen hoefde je niets anders meer te doen dan schrijven. Je wist dat hóé het ook zou gaan in je leven, dít er in ieder geval was, dat je over alles wat het leven je niet gaf, in ieder geval kon schrijven, dat je het leven kon leiden dat in je leefde. Soms dacht je dat er niet meer geluk dan dit hoefde te zijn, terwijl je daar uiteraard toch naar bleef zoeken, want dat andere leven was er natuurlijk ook.

Ik weet niet van wie ik afscheid neem als ik een punt achter deze brief zet.

Ik zie je op een zolderkamer in de winter van 1969. Je bent zeventien geworden. Je bent naar de film geweest. Naar Doctor Zhivago! Je kijkt uit het raam over de stad. Het sneeuwt niet, maar jij vindt dat het sneeuwt. Je denkt na over de film. Doctor Zhivago is ook een schrijver en zijn geliefde heet Lara. Ergens in het laatste gedeelte drijft de Russische revolutie

[p. 65]

hen uit elkaar, maar ze zijn er zeker van dat ze elkaar terug zien. Dat gebeurt jaren later. Doctor Zhivago zit in de tram en ziet haar lopen. Hij stapt uit, rent haar achterna, hartaanval, dood. Lara ziet niet eens dat hij gevallen is. Op de zolderkamer weet je dat Lara (o, betoverende Julie Christie!) nooit verdwijnen zal, omdat Doctor Zhivago gedichten over haar geschreven heeft en Doctor Zhivago zal nooit verdwijnen, omdat hij die gedichten schreef. Het zijn romanpersonages, maar ze bestaan echt. Boris Pasternak gaf ze hun leven. Daarom bestaat Boris Pasternak ook nog steeds. Ik weet niet of je het precies zo dacht, maar wel ongeveer. Je kijkt nog steeds over de besneeuwde stad en je bent opgelucht, zo ongekend opgelucht.

Daarom neem ik geen afscheid van je, want ik wil het blijven zien: hoe je opgelucht bent omdat je alles wat je wilt, kunt bedenken, omdat er een wereld van jou is, een leven, alleen van jou.