|
| |
Daniel O'Rourke.
Ge zult misschien wel hebben hooren spreken van de vermaerde avonturen van Daniel O'Rourke; maer ik geloof niet, dat er veel zyn, die weten, dat de oorzaek van al zyne gevaren, zoowel boven als beneden, niets anders was, dan dat hy onder de muren van Phoka's toren geslapen had. Ik heb den man heel goed gekend; hy woonde aen den voet van Hungry Hill, op de regter hand, als ge den weg naer Bantry volgt. Hy was al een oud man, wanneer hy my de geschiedenis verhaelde; zyn hair was grys en zyn neus rood. Hel was den 25 juny 1813, dat ik ze hem, met zyne eigen lippen, hoorde vertellen; hy zat zyne pyp te rooken onder eenen ouden populier, en het was zulk een schoone avond, als ge maer kost wenschen. Ik was op weg om de kelders in Dursey Eiland te gaen zien, en ik had den morgen te Glengariff doorgebragt.
| |
| |
‘Ze hebben my dikwyls gevraegd om het te vertellen, mynheer,’ zei hy, ‘zoo dat het vandaeg de eerste keer niet en is. Myn meester 's zoon, zietde' t, was terug gekomen uit vreemde landen in Frankryk en Spanje, gelyk jonge heeren nog al plagten te doen, eer dat er nog iemand van Buonaparte of iets anders had hooren spreken, en daer wierdeen diné gegeven aen al het volk van hef land, hoog en laeg, ryk en arm. Die oude heeren, dat waren toch mannen! zonder dat ge het kwalyk neemt. Ze goeiden iemand zoo wel wat zottigheden naer den kop, en gaven hem nu en dan wel eens wat van de zweep, maer op den duer hadden wy er toch niets meê verloren; - en ze waren zoo inschikkelyk en zoo beleefd, en hielden zulke feesten in huis, en ieder een was welkom; - en dan, er was geene verdrukking voor de pacht, en weinig agenten; en er was byna geen pachter op het heel goed, die de vrygevigheid van den heer niet dikwyls in het jaer genoot; - nu is het wat anders; maer dat doet er niet toe, en ik zou beter doen, dat ik myne historie maer vertelde.
Wel, wy hadden alles van het beste, en te veel was niet genoeg; en we aten en dronken en dansten, en als teeken der waerheid, de jonge heer danste met Peggy Barry, uit Bohereen - en een lief koppeltje als het was! maer nu zyn ze by den Heer. Om het kort te maken, ik wierd, gelyk men zeggen zou, zoo een beetje zat, want ik heb nooit geweten, op wat manier ik van daer weg geraekte; maer dat ik weg ging, dat is zeker. Wel, dacht ik zoo in myn eigen, ik zal maer eens eventjes binnen gaen by Molly Cronohan, de tooverheks, om een woordeken met haer te spreken over onze jonge koe, die betooverd was; en juist wanneer ik op de steenen trapte die over Ballyasheenough's wadde lagen, en naer de starren op keek, terwyl ik een kruisken maekte, - want het was O.L. Vrouwen dag, - stapte ik mis, en pardaf! ik viel in het water. Heilige deugd! dacht ik, nu ben ik zeker verdronken! Ik begost te zwemmen, te zwemmen, te zwemmen om myn leven te redden, tot dat ik eindelyk aen land kwam, ik weel niet hoe, en er is geen stuksken zoo groot als dat, van myn heel lyf, dat kan zeggen, op welk verloren eiland ik aenkwam.
Ik zwierf en doolde om en om, zonder te weten waer ik aen 't zwerven en dolen was, lot dat ik eindelyk in een groot moeras
| |
| |
gemekte. De maen scheen zoo helder als de dag of als de schoon oogen van uw capries, mynheer, (excuseert dat ik van haer spreek), en ik keek oost en west, en noord en zuid, en aen alle kanten, maer ik zag niets dan de moeras. - Ik heb nooit kunnen uitvinden, hoe ik er in was gemekt, en myn hert wierd zoo koud als ys van schrik; want ik was zeker dat daer myn graf zou geweest zyn. Zoo dat ik ging neêrzitten op eenen steen, die by geluk digt by my was, en ik begost in myn hair te krabben en te huilen, - toen de maen eensklaps zwart wierd, en ik keek op en zag iets, dat scheen naer beneden te komen tusschen de maen en my, en ik kost niet zeggen, wat het was. Het kwam naer omlaeg met een sprong en begost me vlak in myn gezigt te bezien; en wat zou het geweest zyn? Niets anders dan een arend, en zoo een schoone als er ooit eenen in het koninkryk Kerry rondgevlogen heeft. Hy bezag me dan vlak in myn gezigt, en hy zei tegen my: ‘Daniel O'Rourke,’ zei hy zoo, ‘hoe is het er meê?’ - ‘Stillekens aen,’ zei ik zoo, ‘ge zyt bedankt, mynheer; en hoe is het met u?’ - Maer ik kost maer niet begrypen, hoe dat een arend zoo goed had leeren klappen, als een christen mensch. ‘Wat doet ge hier Dan?’ - zei hy zoo. - ‘Niet met alle, mynheer,’ zei ik zoo, ‘maer ik wou dat ik weêr gelukkig te huis was.’ - ‘Is het uit het eiland, dat ge zoudt willen zyn, Dan? - zei hy zoo.- ‘Ja, mynheer, dat zou ik,’ --- zei ik zoo. Ik stond op en vertelde hem, hoe ik een druppel te veel had gedronken en in 't water viel; hoe ik naer het eiland gezwommen was, en hoe ik in de moeras geraekt was en niet wist hoe er weêr uit te geraken. ‘Daniel,’ zei hy zoo, na dat hy er een oogenblik op gepeinsd had, ‘'t is heel onbetamelyk, op een O.L. Vrouwen dag, u zat te drinken; maer ge zyt toch een heel sober man, die
alle zondagen mis hoort en nooit steenen naer my of de mynen werpt, en die ons ook nooit achterna schreeuwt, als wy in de velden komen, - zoo dat ik het zal wagen,’ zei hy zoo; ‘springt dan maer op mynen rug, en houdt u goed vast, dat ge er niet af en valt, en ik zal met u uit het moeras vliegen.’ - ‘Ik ben verveerd,’ zei ik zoo, ‘dat uw heerschap de zot met me houdt; want wie heeft van zyn leven hooren spreken van iemand die te peerd op eenen arend reed?’ - ‘Zoo waer als ik een eerlyk man ben,’ zei hy zoo, en hy
| |
| |
legde zyne regter klauw op zyn hert, ‘ik ben in ernst; zoo dat ge nu myn aenbod kunt aennemen, of in het moeras van honger sterven, - daer en boven, ik zie dat de steen daer ge op staet bezig is met zinken.’
En als hy dat zegde, dan en loog hy niet; want ik voelde den steen, van oogenblik tot oogenblik, onder my zakken. Er bleef my geenen keus over. ‘Wel,’ dacht ik zoo in myn eigen, ‘die niet en waegt en heeft niet, en ik en kan nu tog niet anders.’ - Ik zei dan tot hem: - ‘Ik dank u vriendelyk voor hetgene ge voor my doen wilt, en ik zal van uwe beleefdheid gebruik maken.’ - Zoo dat ik op zynen rug klom, en ik hield hem zoo vast als ik kost by zynen hals, en op vloog hy omhoog gelyk een leeuwerk. Ik had in het geheel geen erg, dat hy me ging een part bakken. Op - op - op - God weet hoe hoog, dat hy naer omhoog vloog. - ‘Maer, mynheer’ - zei ik zoo tegen hem, want ik dacht dat hy den weg niet goed en wist, en ik was heel beleefd, want hy had me in zyne magt, - ‘mynheer,’ - zei ik dan zoo, - ‘neem het niet kwaêlyk, dat ik uwe heerschap, met alle soort van respect voor uwe hoogheid, doe opmerken, dat, als ge zoo goed zoudt willen zyn, een klein klein klein beetje naer om laeg te vliegen, ge zyt nu percies boven myn hutteken, dan zoude me daer kunnen laten afstappen, en ik zou uwe heerschap hartelyk bedanken! - ‘Hola! Dan,’ - zei hy, - ‘denkt ge dat ik zot ben? Ziet daer eens in dat veld, ziet ge daer geen twee mannen met een geweêr? Het zou geen kinderspel zyn, jongen, als ik zoo eens dood geschoten wierd, en dat uit geen ander reden, dan om eenen bezopen schobejak plezier te doen, dien ik van eenen kouden steen in het midden van een moeras heb opgeraept.’ - ‘Vervloekt!’ - zei ik zoo in myn eigen zelven, maer ik en zei het niet luid op, want wat zou het me geholpen hebben? Wel, mynheer, hy bleef vliegen en vliegen en vliegen, en altyd hooger en hooger; en als ik hem verzocht, wat omleeg te gaen, dat was percies of dat ik een liêken zong. Maer waer gaet ge toch om de liefde Gods, naer toe?’ - zei ik tegen hem.
- Houdt u genepen, Dan,’ - zei hy,’ - moeit u met uwe eigen zaken en laet ieder een betyën in het gene dat hem aengaet! - ‘Maer me dunkt dat my dat aengaet,’ zei ik zoo. - ‘Zyt stil, Dan,’
| |
| |
- zei hy; zoo dat ik zweeg. Eindelyk, waer denktde, dat we uit kwamen? Nievers anders dan op de maen zelve! Ge kunt dat niet van hier zien, maer er is, of ten minsten er was in mynen tyd, een soort van eenen haek aen den kant van de maen, zie zoo zie, (hier teekende Dan een figuer met zynen stok op den grond, en het trok op eene  die op haren rug ligt). - ‘Daa,’ - zei de arend, - ‘ik ben moede van zoo lang te vliegen; ik dacht niet, dat het zoo ver was.’ - ‘Maer, mynheer,’ - zei ik zoo, - ‘wie in de wereld heeft u verzocht, zoo ver te vliegen? Was ik het? Heb ik u niet gebeden en gesmeekt, van over een half uer, dat ge niet verder zoudt gaen?’ - ‘Praten helpt hier toch niet, Dan,’ - zei hy, - ‘ik ben moede genoeg, zoo dat ge moet afstappen en op de maen zitten, tot dat ik uitgerust ben.’ - ‘Ik! op de maen zitten? op dat klein rond dingsken daer? Wel, daer bleef ik geenen minuet op, en ik zou er afrollen en dood zyn, en verbryzeld, en myn lyf zou in zoo veel klein stukskens zyn, dat ik me in geen heel jaer zou kunnen by een rapen. Ge zyt' nen bedrieger, dat zytde!’ - ‘In 't geheel niet, Dan,’ - zei hy, - ‘ge kunt u aen dien haek vast houden, die daer aen den kant van de maen uitsteekt, en dan is er geen gevaer.’ - ‘Ik doe het toch niet,’ - zei ik zoo. - ‘Neen, misschien!’ - zei hy heel koeltjes weg. - ‘Wel, als ge niet wilt, manneken, dan schud ik u af en ik geef u een slag met mynen vleugel, dat ge op den grond zult vallen en uw gebeente nog kleiner zal zyn, dan de dauwdroppen die 's morgens op de koolblaren liggen.’ - ‘Wel, wel!’ - zei ik, - ‘dan ben ik al wel geleverd, dat ik ooit met uws gelyken ben gekomen!’ - en ik goeide hem eenen vloek of zes naer zynen
kop, in het Iersch, uit vrees dat hy zou weten wat ik zei; ik stapte af van zynen rug, met een zwaer gemoed, ik hield my aen den haek vast, en ging op de maen zitten; en een koude stoel was het, dat kan ik u verzekeren.
‘Als hy me daer goed had neêrgeplakt, wendde hy zich tot my, en zegde: ‘Dag, Daniel O'Rourke,’ zei hy zoo, ‘ik geloof, dat ik u dezen keer eens goed gefopt heb. Voorleden jaer hebt gy mynen nest geroofd,’ (en dat was waer, maer hoe hy daer achter is gekomen, zou ik niet kunnen zeggen,) ‘en om u daervoor te
| |
| |
bedanken, moogt gy uwe hielen nu wat verkoelen, met op de maen rond te draeijen, gelyk een weérhaen.’
Is het zoo, dat ge met my handelt en me hier laet, gy leelyke onnaluerlyk beest, dat ge daer zyt?’ zei ik zoo. ‘Ik wou dat ge ik weet niet wat wierd, met uwen krommen neus, en uw gebroed ook, gy schobbejak!’ Maer alles wat ik zei, was percies of dat ik een deuntje floot; hy spreidde zyne groote zwarte vleugels uit, schoot in eenen lach, en vloog weg gelyk een bliksem. Ik riep hem na, dat hy zou terugkomen; maer ik zou tot het lesten oordeel toe kunnen geschreeuwd hebben, zonder dat hy er een beetje acht zou hadde opgegeven. Weg was hy, en nooit heb ik hem weêr gezien, van dien dag af, tot op dezen oogenblik toe.
‘Ge kunt wel denken, dat ik in eenen zeer mistroostigen toestand was, en ik bleef brullen uit louter verdriet, toen er eensklaps, juist in het midden van de maen, eene deur open ging, en een geschar maekte, als of ze in geen maend was open geweest. Ik geloof dat ze er nooit aen gedacht hadden, de hengsels te smeren. En wie zou er uit die deur komen? Niemand anders dan de man in de maen in eigen persoon. Ik herkende hem seffens, want hy had zyn struik by hem.
‘Goeden dag, Daniel O'Rourke,’ zei hy zoo, ‘hoe gaet het?’ - ‘Stillekens aen,’ zei ik zoo, ‘ge zy bedankt; en hoe is het met uwe heerschap?’ - ‘Wat komt gy hier doen, Dan?’ zei hy zoo. Ik vertelde hem dan, hoe dat ik een beetje te veel in het glas gekeken had, hoe ik op een verlaten eiland geworpen werd, hoe die dief van een arend my beloofd had er met my uit te vliegen, en hoe hy met my naer de maen gevlogen was.
‘Dan,’ --- zei de man in de maen zoo, terwyl hy een snuifken nam, --- ‘ge moogt hier niet blyven.’ --- ‘Waerlyk, mynheer,’ zei ik zoo, ‘het is heel en gansch tegen wil en dank, dat ik hier ben; maer hoe zal ik weg geraken?’ --- ‘Dat zyn uwe zaken,’ zei hy, ‘de myne zyn, u te zeggen, dat ge hier niet kunt blyven; zoo maekt dat ge weg komt, op minder dan eenen niet met alle.’ --- ‘Ik doe hier immers geen kwaed?’ zei ik zoo, ‘ik houd my maer een beetje vast aen dezen haek, opdat ik niet zou vallen.’ --- ‘Dat is percies hetgene gy niet
| |
| |
moogt doen, Dan,’ zei hy zoo. --- ‘Maer, mynheer’, zei ik, ‘mag ik u vragen hoe gesterken gy in uwe familie zyt, dat ge aen eenen armen reiziger nog geen logisl wilt geven? Ik geloof, dat ge niet dikwyls last hebt met vreemdelingen die u komen bezoeken, want het is een heel end wegs.’ --- ‘Ik woon hier maer alleen, Dan’, zei hy zoo, ‘maer ge zoudt beter doen, den haek maer los te laten.’ --- ‘Op myn woord en met uwe permissie,’ zei ik zoo, ‘ik zal hem niet los laten, en hoe meer dat ge me verzoekt, hoe harder wil ik hem vast houden; dat zal ik.’ --- ‘Ge zoudt beter doen, hem los te laten, Dan,’ zei hy op een nieuw. - ‘Wel dan, myn klein manneken,’ zei ik zoo, en ik bezag hem van onder tot boven, ‘ik heb maer twee woorden te zeggen: ik ga niet weg, maer gy kunt weg gaen als ge wilt.’ --- ‘We zullen eens zien hoe dit zal zyn,’ zei hy; en hy ging naer binnen en hy sloeg de deur met zoo veel geweld toe (want ge kost zien dat hy kwaed was) dat ik dacht, dat ik met maen en alles ging naer beneden komen.
‘Wel dan, ik maekte my gereed, om eens met hem te proberen, wie er de sterkste was; toen hy terug kwam met een groot kapmes in zyne hand, en zonder een woord te spreken, gaf hy twee hakken op den haek waer ik my aen vast hield, en pardaf! hy brak in twee. --- ‘Goeden dag, Dan,’ zei het boosaerdig schobbejaksken, toen hy my zag vallen, met een stuk van den haek in myne hand: ‘ge zyt bedankt voor uw bezoek; ik wensch u goed weêr op uw reis, Dan.’ --- Ik had den tyd niet hem te antwoorden, want ik tuimelde en rolde naer omleeg dat het een plezier was om na te zien. --- ‘God helpe my!’ zei ik; ‘maer dat is nu een schoone toestand voor een ordentelyk man, en dat zoo laet in den avond! Ik ben er deerlyk aen!’ Het woord was nog niet heel en gansch uit mynen mond, of brrrrr! wat zou er dicht by me komen gevlogen? Niets anders dan eene troep wilde ganzen. Het moeten er zeker geweest zyn uit myne geburen, want hoe zouden ze me anders gekend hebben? Een oude gans, van het mannelyk geslacht, die hun generael was, keerde zynen kop om, en riep my toe: ‘Zyt gy dat, Dap?’ --- ‘Ja ik,’ zei ik, zonder ver- | |
| |
schrikt te zyn van hetgene hy zegde; want ik was nu aen alle soorten van duivelaryen gewend, en dan, ik kende hem van ouds. --- ‘Goeden dag,’ zei hy zoo, ‘Daniel O'Rourke, hoe staet het dezen morgen met uwe gezondheid?’ --- ‘Heel goed, mynheer, ge zyt vriendelyk bedankt,’ zei ik zoo, naer mynen aessem hygende, want ik was hem byna altemael kwyt; ‘ik hoop dat uwe heerschap ook gezond is.’ --- ‘Me dunkt dat ge aen 't vallen zyt, Dan,’ zei hy zoo. --- ‘Dat moogt ge wel zeggen mynheer,’ zei ik zoo. - ‘En waer gaet gy met zoo veel spoed naer toe?’ zei hy zoo. Ik vertelde hem dan, hoe ik een druppel te veel genomen had, hoe ik op het
eiland gekomen was, hoe ik van mynen weg in het moeras geraekte, hoe die dief van een arend met my naer de maen vloog, en hoe de man in de maen my weggejaegd had. ‘Dan,’ zei hy zoo, ‘ik zal u redden: steek uwe hand uit en vat my by myn been, ik zal met u naer huis vliegen.’ --- ‘Zoet is uwe hand in eene kruik met honing, myn liefste,’ zei ik; maer ik dacht toch in myn eigen: ‘Ik en betrouw u niet sterk, vogel!’ Maer wat was er te doen? Ik vatte dan de oude gans by het been, en weg vlogen wy, en de andere ganzen achter ons, zoo hard als we maer kosten.
‘We vlogen, en vlogen, en vlogen, tot dat we regt boven den grooten Oceaen kwamen. ‘Och! my lord,’ zei ik zoo tegen de gans, want ik dacht dat hei't beste was, het dier wat op te winden en er heel beleefd tegen te zyn; ‘och! my lord, vlieg aen land, als het u belieft.’ --- ‘Dat is onmogelyk, Dan,’ zei hy zoo, ‘want ge ziet, dat we naer Arabië vliegen.’ --- ‘Naer Arabië!’ zei ik zoo, ‘dat is zeker eene plaets in vreemde landen, verre van hier? Och! mynheer de gans, dan ben ik een beklagensweerdig man.’ ‘St! gy gek!’ zei hy zoo, ‘houd uw gezigt; ik zeg u, dat Arabië een aerdig plaetsken is, en dat het zoo sterk op uw dorp trekt, als het eene ei op het andere; het eenigste verschil is, dat er wat meer zand ligt.’
‘Gelyk wy zoo aen 't spreken waren, kwam er een schip in 't zigt, en het liep zoo schoon voor den wind! --- ’ Och! mynheer, zei ik zoo, ‘laet my op dit schip neder, als het u belieft?’ Wy zyn er niet juist over, ‘zei hy. ---’ Ja wel ‘, zei ik. --- ‘Neen wel,’ zei hy; ‘als ik u liet vallen, dan
| |
| |
zoudt ge vlak in de zee plonsen.’ --- ‘Dat zou ik niet,’ zei ik zoo; ‘ik weet het wel beter, want het is vlak onder ons, zoo laet me nu maer in eens vallen.’
‘Wel, als ge moet, dan moet ge,’ zei hy zoo. ‘Daer, doet uw goesting;’ en hy opende zynen poot, en de beest had gelyk, ik plonste neêr tot op den bodem van de zee. Ik dacht dat ik voor eeuwig verloren was, toen er een walvisch tot my kwam opgewandeld, achter zyne ooren krabbende na zynen slaep; hy bezag me vlak in myn gezigt, en zonder een woord te spreken, ligtte hy zynen steert op, en bespatte my van onder tot boven met koud zout water, tot dat er geen plaksken droog was op myn heel lyf; en ik hoorde iemand zeggen - 't was eene stem die ik goed kende, - ‘sta op, gy zatte beest, dat ge daer zyt;’ en en daermeê wierd ik wakker, en daer stond Judit, myn wyf, voor my, met eenen tob vol water, dien ze onbermhartig over myn lyf goot. De Heer moge hare lieve ziel hebben! Zy was een goede vrouw, maer ze kost niet lyden, dat ik wat diep in het glas zag, en ze liet me dikwyls voelen hoe zwaer hare hand woog.
‘Sta op,’ zei ze op een nieuw; ‘en was er in heel de parochie, niet ééne plaets die u kost dienen om op te liggen, dan de oude muren van Carrigaphooka? Een ongemakkelyke rust hebt ge gehad, daer ben ik zeker van.’ - En dat was waer; want ik was van myne zinnen geplaegd geworden, door arenden, en mannen in de maen, en vliegende ganzen, en walvisschen, die my door moerassen, en hoog in de maen, en diep op den bodem van de groene zee dreven. Al was ik nog tien keeren zoo zat als ik toen was, ik zou toch niet meer op de zelfde plaets gaen liggen, dat beloof ik u.’
(Fairy Legends.)
L.V.
|
|
Auteursrechtvrij