|
| |
| |
| |
Het meisje van den toren.
Door J.F. Klein.
(Pseudon. voor Gisela von Arnim).
(Vervolg en slot.)
De kleine Kurt was heen geloopen, zonder Aerli iets er van te zeggen; zy was treurig daerover, dat alle menschen welke zy had leeren kennen, zoo slecht waren. De steenige landstraet was stil en eenzaem, het geheimzinnig geritsel der krekels was de eenigste toon, die men hoorde, en de oude wilgen staken hunne knollige stammen gelyk zwarte armen ten hemel. Eensklaps bemerkte Aerli dat zy zich bevond op den weg die naer de stad leidde; daer lag haer oude toren duidelyk in de verte voor haer ter zyde van den weg. - Aerli bleef staen: ja, zy wilde weêr naer boven om haren grootvader en den hemel van naderby te zien. Hoe schoon was de hemel van avond! Zekerlyk moest de maen juist opgaen op het oogenblik dat zy naer boven zoude komen. Zoo liep het kind verder tot aen het stedeken en trad door de poort; toen wilde het toch eerst weder naer vrouw Blaeuwrieder gaen, om haer te zeggen, dat het wedergekeerd was. - Tusschen de boomen, in den keukentuin hoorde Aerli iets fluisteren, het waren de stemmen van den peter en van vrouw Blaeuwrieder. ‘Ja, zeide hy zachtjens, de oude torenwachter is nu dood, en het geld staet in het kleine tonneken onder de schapraei en er ligt een brief aen het kind by, hy heeft het my eenige dagen voor zynen dood nog getoogd. Ja, ja, toen reeds was hy zekerlyk voornemens zich van den toren te storten; maer ik ben te benauwd, om alleen n[ae]r boven te gaen; wy moeten er te zamen heen gaen vóór dat de nieuwe torenwachter, die nog beneden woont, naer boven v[er]huist.’ - ‘Laet ons nog van avond gaen,’ zeî vrouw Blaeuwrieder. - ‘Och neen, liever morgen vroeg,’ sprak de peter angstvallig.
Aerli wist niet of zy lachen of weenen zoude. O, grootvader kan niet dood zyn, dacht zy, en liep weg, alsof het hoofd haer brandde, zy liep voort tot dat zy eindelyk aen den voet van den
| |
| |
toren stond. De deur was open. In eene kleine kamer beneden zat de nieuwe torenwachter; door de spleten der oude deur drong de schemer van zyn lampje. Zachtjes sloop Aerli de trappen op; zy had geene vrees in het duister, en stond, vóór dat zy het wist, boven op den laetsten trap; doch toen beefde zy en luisterde - geen gerucht, alles stom en stil - Zy opende de deur der gaendery: de wind waeide koel rond den toren; dan trad zy in de kamerkens: alle deuren waren open; alles stond anders als eertyds. Nu zag zy wel dat grootvader er niet meer was; slechts de groote grauwe kat zat, gelyk vroeger in de asch der haerdstede en snorde. Aerli begon bitter te weenen; doch toen dacht zy aen het tonneken dat onder de schapraei zoude staen: zy liep er heen, vond het en droeg het naer buiten op de borstwering, om bete[r] te kunnen zien; nu vond zy ook den brief, maer zy kon hem niet lezen. Zy keerde het tonneken om, en zie, daer lag al het geele goud op de borstwering, en vonkelde en flikkerde. Aerli wist niet wat zy er mede zoude kunnen doen, zy nam al spelende eene handvol en liet het in de diepte vallen. Al vallende vonkelden de stukken nog schooner, en dat beviel Aerli, welke nog meer naer beneden wierp, tot dat het laetste stuk er lag. Zoo wierp het kind in zyne onschuld al het geld van den gierigen heer peter, al de hoop van vrouw Blaeuwrieder in de stadsgracht; en wie weet, welke arme waudelaer het daer vond.
Aerli werd moede en zettede zich op het steenen bankje aen de andere zyde van den toren en drukte het hoofd aen de muer en de tranen liepen haer langs de kaken. De nevels klommen op uit de dalen en de wouden lagen daer in donkere rust. Nu verhief zich de vurige schyf der maen langzaem aen den hemel en tegelyk hoorde Aerli, dat dichtby iemand haren naem riep. Maer er was immers niemand naby, als de kat, die zat nevens het kind en zag het ernstig met hare grooté groene oogen aen. ‘Aerli, riep de kat nog eens; gy meent dat ik niet spreken koude? Ja wel, ik kan goed spreken, maer alleenlyk, zoo lang de maen de aerde beschynt. Ik ben u dikwyls nagevolgd, en wilde u aenspreken, maer ik vreesde altyd, dat gy my verraden zoudet. Ik begreep uwe liefde tot de maen. Ja, ja, de appel valt niet verre af van den boom.’ - O liefste kat, ‘bad Aerli, zeg my toch gauw, weet gy iets van groot- | |
| |
vader?’ - ‘Ja, die geschiedenis heeft haren draed, wacht een weinig, ik beginne van voren aen.’ antwoordde de wyze graeuwe kat. ‘Nu geef acht, ik zal u nu van uw vader en uwe moeder vertellen, maer zet u eerst gemakkelyk hier nevens my - zoo is het goed en nu legge ik my nevens u; gy kunt my onderwylen een weinig onder den hals krabben, dat heb ik geerne en dan geef ook acht op de maen en zie, hoe zy altyd hooger en hooger klimt en eindelyk boven den toren staet.
‘Uw grootvader had zonder twyfel uit haet tegen de wereld het ambt van torenwachter aengenomen; hy had wel veel bittere dingen beleefd, en daerom kwam hy hier woonen en met hem zyne dochter, uwe moeder, en ik, die toen nog een klein jong katje wa. Hy zeide altyd, dat uwe moeder in 't klooster moest gaen, wanneer hy stierf en schimpte zoo zeer op de mannen, dat uw moeder dikwyls er hartelyk over lachte tot dat hy ook begon te lachen. Hy kon er echter niet tegen aen, dat hare schoonheid en bevalligheid menigen jongen zot naer boven lokte, zoo o.a. den zoon des burgemeesters - ik meen, ik zie hem nog met zyne wit gepoeijerde paruik, den platten neus, den grooten mond met witte tanden en de gele pluimkens boven de lippen. Hy was, wat men zoo al eenen schoonen jongen noemt en had altyd blankgekuischte bottinekens en zyne hemelblauwe vest met sterrekenser op gloeide juist, als of zyn hart ze ontstoken had; dien kon de grootvader niet buiten de deur zetten, want die had te veel invloed en kon uwen grootvader zyne plaets doen verliezen. Ik weet nog, hoe de deugenieten alle dagen den torentrap opklauterden en schuchteren belden, wanneer zy meenden, dat uwe moeder de deur openen zoude, en nog veel schuchterer het hoofd door de halfopene deur staken, wanneer zy hare digte voetstapjes hoorden. Dan vertelden zy uwen grootvader allerhand nieuws uit de stad, maer zy lonkten daerby altyd zydelings naer de schoone Maria. Zy was ook waerlyk schoon! Niets geleek aen haer schoon wit aenzigt, hoe blonken hare oogen in zoo eene blaeuwe schemernacht. Er was een glans er in, die was zoo rein en zoo waer! Haer boezemdoek geleek altyd aen den verschgevallen sneeuw; zy had een allerliefst zondagsrokje van donkergroen fluweel!’ - Hop, sprong de kat van haer plaetsje en liep als een pyl langs de steenen borstwering.
| |
| |
‘Wat is er?’ vroeg Aerli angstig. ‘Och niets, antwoordde de kat. Ik zag er eene muis, en sedert gy ons verlaten hebt, ben ik weèr gewoon geworden muizen te vangen - natuerlyk, want ik had niets anders te eten, maer zy smaken my toch niet meer en het is ook al te bloedig. Maer hoor my verder. Gewoonlyk droeg uwe moeder een zwart keurslyf met kersroode linten, die vlogen zoo vrolyk rond haer, als hare zinnen, wanneer zy de boete tassen van de notbracine schapraei haelde en ze voor de heerkens stelde. Geen van die heerkens echter maekte indruk op haer, dat zag de grootvader wel en dat wist ik ook. Wanneer zy 's morgens in het torenkamerken zat, waer gy nog nooit geweest zyt, wyl grootvader het niet wilde hebben, en daer voor den spiegel stond, dan hoorde ik het wel. O hoe was dat kamerken zoo schoon geworden onder hare hand. Daer ziet men niet het minste stofdeeltje en de groene zydene stoeltjes lokten elkeen, neêr te zitten, zoo lief waren zy. Boven de deur was eene plank, waerop haer kerkboekje stond en het mandeken met den garenbol (hoe geerne speelde ik daermede!) en daernevens in een waterglas een schoon ruikertje, op die plank zette zy my elken morgen en lachte, wyl ik er niet af konde; daer zag ik dan, hoe de zon op hare gouden hairen speelde, hoe zy zelfs in het helle rond van den spiegel glimlachte, waeruit haer aenschyn haer tegenglanste; dan draeide zy zich naer my om, zag my aen en zeide: ‘Katje, weet gy wat? Ik bemin toch geen van hen, zy verstaen zich zelfs en de wereld niet’ - en zoo wist ik beter dan alle anderen, hoe het in het hart der schoone Maria van den toren uitzag. Zy had er 's avonds hare byzondere vreugde, zich in den maenschyn te zetten daer op de borstwering; maer de grootvader was daer geen vriend van en wel daerom, wyl hy vreesde dat de koele nachten haer ziekelyk maken zouden. Nu sloop zy heimelyk weg, wanneer hy sliep; dit deed zy ook eens 's
avonds, - oh, 't was als of haer iemand naer buiten had getrokken - toen zy naeuwelyks door haer deurken de witte slaepmuts van den grootvader van uit het bed zag blinken en hem hoorde ronken; de lamp brandde duister op het tafelken, zy sloop zachtjens langs het bed en ik liep haer achterna, toen ik naer buiten kwam, zat zy reeds op de steenen bank; 't was eene heerlyke nacht. Ik klom op het dak en zette my daer in een hoekje om haer niet te stooren en zy
| |
| |
fluisterde allerhand voor zich heen over de schoonheid der maen. Die stond juist boven den toren en - ik weet niet hoe het kwam - plotselings werd het helder rond my, stralen zonder getal kwamen van de maen op den toren toe en werden eindelyk tot eene zilveren ladder, die zonk tot aen Maria's voeten en - op die ladder stapte met ligten voet een jongeling naer beneden en die was zoo schoon! Zyn ryk gouden hair vloot rond zyn voorhoofd en zyne oogen waren als twee starren, en op Maria gericht, zyn gewaed schemerde van goud; en toen hy beneden was zette hy zich nevens uwe moeder. De gouden ladder verdween en de maen scheen gelyk vroeger op de donkere aerde en op den toren. De jongeling echter sprak niet - maer de nachtwind waeide my den geur der roozen toe, die hy op zyne borst droeg; uwe moeder durft hare oogen niet tot hem verheffen, zy blikte voor zich heen, haer hart klopte hevig; toen legde de jongeling haer de roozen in den schoot en sprak: Ik heb u reeds sedert lang bemind - wanneer in stille nachten de maen op u scheen, dan heb ik u aenschouwd. - Dan vertelde hy haer nog veel schoone dingen en zy fluisterden onder elkander als kinderen. Ik hoorde, hoezy vroeg, wie hy ware. ‘lk ben 's maenkonings zoon,’ zeide hy, en vertelde van het schoone maenland en hoe schoon het was; uwe moeder luisterde glimlachende en de tyd verliep gelyk op de vleugelen des winds. Toen zeide hy plotselings treurig. ‘Nu moet ik gaen,’ en hy trok eenen gouden ring van den vinger en vroeg of zy zyne bruid wilde zyn? - Toen zonken de maenstralen weêr rond den toren en de jongeling verdween; maer hoe dikwyls zag hy nog terug, eindelyk zag men slechts nog zynen witten mantel. Maria zocht haer bedde. 's Anderendaegs was zy als droomende, zy deed niets gelyk vroeger, de grootvader schudde met het hoofd en liet van toen af niemand meer binnen. Elke maend ten tyde der volle maen ging uwe moeder op de gaendery zitten, maer zy sloot de deur achter
zich toe en ik kon haer nooit navolgen. Eens 's avonds zat uw grootvader aen de haerdstede, uwe moeder zat nevens hem en vroeg hem, of hy wel toegeven wilde dat zy trouwde? - ‘Nooit, nooit! riep hy, en wen het vuer van den hemel regende, ik geef het niet toe.’ Toen hy echter sliep, ging zy in haer kanaerken en rok hare schoonste kleederen aen - waerom, dat wist ik niet -
| |
| |
ik sloop haer achterna en zy bemerkte my niet, want zy was altezeer bezig met zich zelve. Dan sprong zy naer buiten, ik volgde haer langzaem en zachtjens, maer toen ik op de gaendery kwam, zag ik niets meer dan haer kleed; zy zweefde ter zyde van den jongeling op de gouden ladder naer de maen. Toen de morgen naderde, keerde zy terug en zy zag er zoo lief en vriendelyk uit - maer welk een morgen was dit! - Ik hoorde hoe zy aen de deur tot uw vader zeide, dat zy reeds getrouwd waren, en zy toondehem eenen gouden ring en den trouwbrief, dien haer de maenpastoor gegeven had; - hy was op gouden blaedjes geschreven en lag in een gouden kastje: - maer uw grootvader schimpte haer toe dat zy eene heks ware, en zeide dat zy met den duivel getrouwd was en hem met lyf en ziel toebehoorde. Van toen af was ons leven treurig; grootvader sloot uw moeder in hare kamer op en hing gordynen voor hare vensters; zy was stil en gerust. Zy had wel kunnen vlugten, indien zy zulks gewild had, maer zy wilde grootvader niet bedroeven. Na eenigen tyd kwaemt gy op de wereld, - want zie, gy zyt de dochter van Maria en des maenkonings - en uw grootvader kon zyn heimelyke vreugd over uwe geboorte niet verbergen. Eens des avonds, gevoelde uw moeder zich niet wel, ik was alleen met haer in hare kameren lag ronkende op uwe wieg; toen zeide zy plotselings: ‘Ik voel dat ik sterven moet, ik kan de lucht der aerde niet meer inademen, zy is my te zwaer, ik moet naer boven.’ - Zy opende het venster, en zie, een jongeling stond er reeds voor; zy vlogen te samen naer de maen en gy lachttet over den helderen glans die de kamer verlichtte. De kat kreeg weêr eenen raptus, sprong op het dak en mauwde drymael naer de stad toe, doch zy keerde weldra terug en zeide: ‘ik heb myn oud liefje eens toegemauwd; och arme, zy loopt daer beneden over de daken; ik bemin haer sedert een jaer, en heb toch, u willende getrouw blyven, hier boven gewacht, kind!’ - ‘Och,
zeide Aerli, om Godswille, katje, vertel verder, leeft dan myn vader en myne moeder nog?’ - ‘Ja, antwoordde de kat, en uw grootvader leeft ook nog; dit is de hoofdzaek en de vreugde die ik u nu eerst mededeelen wilde: maer hoor my stillekens aen, kind, geef acht op myne woorden en wees niet zoo droomende. Na dat gy weg waert, werd uw grootvader ziek, legde zich in het
| |
| |
bed en sliep, want hy was buitengewoon zwak, de oude man. Weldra echter werd hy door iets opgewekt, en zag niet weinig verwonderd, dat zyne kamer, waerin toch niets dan een klein nachtlampje brande, geheel helder was. ‘O Heer, riep de oude, ik ben gestraft! het regent vuer!’ Maer die heldere glans kwam van de maen; uwe moeder stond in de kamer en vroeg: ‘Gaet ge meê, vader, naer het ryk waer niemand sterft?’ Toen legde hy zyn hoofd aen haren boezem en zeide: ‘Ja, en ik vergeef u alles,’ en zy omhelsde hem en beiden vlogen naer boven. - Hoppsprong de kat op de spits van den toren, waer de goude knop blonk, maer zy kwam oogenblikkelyk terug en bromde: ‘Domme knop! De maen gaet heden geweldig langzaem en het duert toch altelang eer zy boven den toren komt.’ - ‘O katje, riep Aerli. die van vreugde en wonderbare gedachten naeuwelyks nog spreken konde, is alles nog altyd zoo, als gy zegt? Zyn zy nog allen boven?’ -‘Eh, natuerlyk, zeî de kat. De menschen meenen wel, dat de torenwachter van den toren gesprongen is, wyl zy aen den voet des torens eenen dooden mensch vonden - maer zie, daer komt de maen!’ Aerli schouwde naer den hemel; de maen stond juist boven den toren. ‘Oh kom, en hael ook my!’ riep zy vol verlangen. Toen opende zich de maen, meer en meer stralen vielen op de gaendery, zy was geheel verblindt; nu voelde zy iets aen haren hals, zy wreef zich de oogen: het was een hemelschoone knaep en zyne oogen blonken, en zyne lippen rustteden op die van Aerli; de roozenkroon vol daeuw op zyn voorhoofd, koelde haer gloeijende voorhoofd. ‘Ik ben uw broeder, zeide de knaep. Kom met my, zusterken, moeder verwacht u,’ en hy omhelsde haer. Mauw! riep de kat jammerende. ‘Kom, katje!’ sprak Aerli, en de kat sprong op haren arm, enallen vlogen weg. Slechts de arme oude toren bleef eenzaem op de donkere
aerde staen.
In eenen kouden nacht zat een knaep nevens den weg en de velden waren bedekt met sneeuw; het was de kleine Kurt. De maen scheen zoo helder en de nacht was zoo koud dat hy bykans bevroos. Toen werd het helder rondom hem: ‘Kom by ons, waer eene eeuwige lente woont!’ riep eene stem die hy k end; het was Aerli's stem, en hy werd zachtjes naer boven gedragen. In denzelfden nacht werd ook eeu katje, van een dak in de stad,
| |
| |
waer het eenzaem ronddwaelde, weggenomen; het was de beminde van Aerli's kat, en ik geloof dat het ons katje was, dat zoo plotseyk verdwenen is.
(Uit het Hoogduitsch.)
X.
|
|
Auteursrechtvrij