De Broederhand. Jaargang 2

[p. 82]

Mengelingen.

_**_* Ook de kunstzinnige koning van Beijeren heeft onzen Conscience een huldebewys voor zyne talenten en zynen yver gegeven, door hem tot ridder der verdienstorde van den heiligen Michaël te benoemen.

_**_* Verscheidene hoogduitsche dagbladen bragten de narigt, dat de nestor der hoogduitsche dichters de hoogwaerdigste heer Ladislaw Pyrker, patriarch en aertsbisschop van Erlau, een der verdienstrykste en verlichtste prelaten onzer eeuw, een der grootste weldoeners der behoeftigen op den 26 van de maend Augustus, te Karlsbad in Bohemen in het 74 jaer zyns gezegenden en zegen verspreidenden levens overleden ware. Anderen daertegen verklaren die narigt als eene onwaerheid. Hoe geerne zouden wy dit laetste gelooven, hoe zeer wenschen wy, den nog geestig zoo jeugdigen en krachtig frisschen dichter der liederen der ‘Schnsucht nach den Alpen,’ den grootschen dichter der ‘Tunisios’ nog lang hierbeneden te welen!

_**_* Napoleon en Gretry. - Napoléon was geen vriend van Gretry. Telkens als hy met hem zamenkwam, deed hy altyd, als of hy den naem van den beroemden componist vergeten had; daerdoor wilde hy hem doen gevoelen, hoe weinig hy van hem hield. Na dat de keizer eens van eenen veldtogt teruggekeerd was, naderde hem in 't midden van eene deputatie ook Gretry, om hem geluk tot zyne nieuwe zegepralen te wenschen. Zoodra Napoleon hem bemerkte, trad hy op hem toc en herhaelde zyne oude vrage: ‘Hoe heetgy?’ - Toujours Grétry, Sire!’

_**_* De dichter Carpani vroeg eens zynen vriend, den grooten Haydn: ‘Maer hoe komt het toch, dat al uwe kerkmuzyk zoo lustig, ja dikwyls zoo humoristisch ligtveerdig is? - Haydn antwoordde: ‘Ik kan het niet anders maken; ik geef het, gelyk ik het heb. Wanneer ik aen God denke, dan is myn hart zoo vol van vreugde, dat my de noten gelyk een draed van de spoel loopen. En daer my God een vrolyk hart gaf, zoo zal hy het my ook vergeven, wanneer ik hem vrolyk diene.

_**_* Wy ontvangen het prospectus van een hoogstinteressant werk van den zaligen J. Kinker, dat den titel draegt: ‘Le Dualisme de la raison humaine.’ De uitgever er van is de protestantsebe geestelyke J. D. Cocheret de la Morinière, te Amsterdam, die ook reeds in zyn boekje: Een woord over wysbegeerte, wetenschap en godsgeleerdheid de algemeene aendacht op het genoemde werk Kinkers vestigde. Vooral belangwekkend zal het voor de vrienden van Kant zyn, gelyk reeds het korte uittreksel bewyst, dat de uitgever in het prospectus mededeelt en dat wy hier volgen laten:

‘En résumant done ce que nous venons de dire, nous pouvons affirmer hardiment, que la philosopbie critique, telle qu'elle devrait être d'après les principes fondamentaux de la philosopbie Kantienne, et telle qu'elle se serait montrée, si son auteur, au lieu de déserter de son propre drapeau, l'eût completée dans tous [s]es détails - est la seule, qui puisse se soutenir contre toutes les attaques des systémes antérieurs et postérieurs à la philosopbie transcendante de Kant; et que, quant aux derniers, qui sont le produit, soit des principes mal compris, soit des

[p. 83]

déviations et aberralions qu'on puisse reprocber au criticisme de Kant, ces nouveaux dogmatismes n'auraient plus des armes pour pouvoir le combattre avec quelque succès de leur acharnement.

Cetle philosophie aurait, en outre, gagné trois résultats intéressants; savoir:

1^o. Que ces deux ailes, dont l'une serait l'antithèse de l'autre, mais partant des mêmes lois de l'intelligence humaine, auraient dans leur divergence réciproque une marche analogique, en se déployant des deux côtes opposés de leur point de départ; comme deux fleuves, qui sortant d'une même source, se prolongent à droite et à gauche, mais en décrivant les mêmes courbures et les mêmes sinuosités.

2^o. Que cette philosophie n'en serait pas une toute nouvelle, mais une conséquence nécessaire de celle que le plus grand penseur du 18^e siècle nous a leguée, non pour qu'elle restât incomplète, mais pour devenir un jour, comme il s'exprime lui-même, d'une petite ruelle une grande et vaste route.

3^o. Que, d'après la continuation et le développement de la philosophie critique, le Dualisme trouverait sa solution dans la seule comparaison de l'aile thélique à l'aile antithétique, et des deux verités qui en résultent. Mais, ccmme il est impossible d'admettre deux vérités absolues, diamétralement opposées l'une à l'autre, nous trouverions, même dans leur contradiction apparente, la solution dans une seule vérité absolue. réunissant deux vérités relatives. - De sorte, que la philosophie critique, au lieu d'être affaiblie par son Dualisme, s'en serait fortifiée davantage.’

Het gansche werk zal twee boekdeelen, omtrent dertig vellen druks beslaen en den inschryveren twintig centen hollandsch par vel kosten. Men kan inteekenen by de voornaemste boekhandelaren.

_**_* Het getrouwe maldegem. - Met dezen eernaem staet Maldegem reeds sedert omtrent zes eeuwen, op de bladen onzer geschiedenis, heerlyk te pronken. Het was, zoo men weet, tydens de regering van Graef Wyt van Dampierre, dat het om zyne dapperheid en trouw aen het vaderland dezen eertitel verwierf. De graef van Vlaenderen, met Engeland ten nadeel van den koning van Frankryk verbonden, was hierom met dezen vorst sinds eenige jaren in groote vyandlykheden vervallen. Graef Wyt werd als ontrouwe vassael aen de fransche kroon verklaerd, en Philips de Schoone verbeurde zyn graefschap. De koning trok aen het hoofd van een magtig leger te velde, en bedreigde Vlaenderen met eene volkomene overrompeling; doch een wapenstilstand werd tusschen de vorsten bemiddeld. Men stelde hunne geschillen in de handen van paus Bonifacius VIII ter beslissing over. (1297)

Het volgende jaer sprak de paus zyn vonnis uit; en dit den franschen vorst volkomelyk onvoordeelig. Deze ver van zich naer de uitspraek te gedragen, verzekerde zich des keizers onzydighouding, verbond zich heimelyk met den koning van Engeland, die den vlaemschen prins verliet, en verklaerde dat hy met het eindigen des verdrags, met driekoningendag van 1300, de overwinning van Vlaenderen zou afgemaekt hebben.

Middelerwyl liep het verbond ten einde. Van beider kanten bad men zich tot den oorlog voorbereid. De koning van Frankryk zond zyn broeder, Karel van

[p. 84]

Valois, met eene aenzienelyke magt naer Vlaenderen af, welke gansch het platte land verwoeste. Graef Wyt van zyne bondgenoten en het grootste deel van den adel verlaten, had slechts Ypre, Gent en Damme aen de magt der franschen kunnen ontrukken. De Bruggelingen met hun prins in oneenigheid, hadden zich by de franschen vervoegd en legden eene groote verwoesting in het Brugsche vry aen. Het was dan dat Philips heer van Maldegem zyne verkleefdheid aen vaderland en vorst betoonde. Hy riep zyne va-salen te wapen; omtrent duizend mannen kwamen er te been, welke by op de fransche roofbenden africhtte. Den 17 January 1300¹ verstoutte hy zich tegen den vyand te trekken en bood hem eenen dapperen tegenstand⁽²⁾. Doch de vyand had de overhand en zyne bende werd byna geheel uitgemoord. Zyne burcht en heerlykheid werden uitgeplonderd en tot asschen verteerd. Zyne vermetelheid kostede hem zelfs de vryheid. Maer eer en roem voldeed de edelmoedige Philips; en die beruchte eertitel van getrouwe Maldegem, zyn nageslacht tot erinnering der daed opgedragen vergold des ridders duerbare aengekleefdheid.

Eecloo.

J.N.

_**_* ‘Wie niets zegt is het eens met ons,’ zulks geldt overal als regel, maer zou het op huidigen dage wel waer zyn? Er zyn zoo vele dingen waerover men iets te zeggen hadde, en toch zegt men niets, omdat men - niets zeggen durft.-

_**_* Wanneer touwen en riemen korter worden, komt weldra regen, welligt zelfs een onweèr, dat is een oude boerenregel. Op vele plaetsen worden thans de regeringsteugels korter ingehaeld; touwen, riemen en banden moeten spannen. Daer zal zeker weldra regen komen, dan gaen de banden van zelven open, en waer ze rot zyn, nu daer breken ze.

_**_* ‘Men kan de koe naer de bron leiden, maer ze niet tot zuipen dwingen,’ zegt een ander boerenspreukje. Ik denk dat het andersins ook nog al zoo is. Men kan aen de menschen het ware, goede en vrye toonen, opdat zy hetzelve voor hun welzyn genieten, maer dwingen kan men niet, dat zy het in zich opnemen.

_**_* Een goede handel. Daer was een boerken in de stad in eene herberg. Vele der aenwezige gasten, plaegden en fopten het boerken, dat eindelyk zeide:

- ‘Ik maek toch een' goeden handel met u!

- “Hoe dat?” vroegen allen.

- ‘Gy houdt my voor éénen zot, en ik houde u voor een dozyn zotten.’ -

N.B. De vier laetste _**_* zyn in Auerbach's Gevatters mann.

1 1300 (n. s.) 1299 (o. s.)

(2) Kronyk van Vlaenderen.