Braga: dichterlijke mengelingen. 1843

[p. 70]

Proeve van Neger-Engelsche poezy.

(Ingezonden uit Suriname).

Njoe-Jaari-Singi voe Cesaari. 1843.

‘Soema de jompo janna so?

Mi bribi na Cesaari;

Pooti, a no man voe go,

Moffina fa a haari!

Wan soro no hati toe soema, loekkoe fa a mangrie,
Daggoe habi foeloe masra a slibi nanga hangrie.’

Tangie Masra! Tangie Missie!

Ti dée mi de njan jaari;

San joe gi mi, joe sa kissie

Dobbroe na tra jaari!

Wan sreng sa tron toe sreng, effi Masra Gado prissie,
Da sanie joe lassie na vaja, joe sa venni na inni assissie.

Da ouloe jaari go agéen,

Da njoe wan deé na doro;

Effi a tjari son, ef' a tjari a réen

Gaddo sabie; o soema moro!

A fitti mi voe takki joe houdi, na alla mi klanti mi go,
Bonjo no de soekkoe daggoe, daggoe de soekkoe bonjo.

Effi a tjari wi geluk effi no,

Datti wi sa venni na bakka;

Mi no de baari jette: HO!

Soema baai poess - poessi na sakka?

O, njoe jaari bissi mi? voe monni na inni sweeti mi ron
Respekki voe switti braffoe mi njan soewa ton-ton,

Tokkoe té wan sippi kon

Fa mi de wakka wakka;

Nanga briefie mi de ron

Na alla soema bakka;

Shjah! na troe san bijblie takki, na troe san Domine leesie,
Wi njan wi switti - moffo nanga sweeti voe wi veesie.

Na bakkra-kondre wan njoe sanie

Bakkraa ben prakkiseeri;

Mi mamma dissie meeki mi!

Wan toori joe moesso jeeri!

Sippi na inni winti lijki vriegri dé go vlij
Bakkraa de go haari den, en gi den teitij.

Derappée sippi na wi tappo de vlij

Lampoe sondro olie de bron;

Sjeesi sondro haasi de rij,

Na tappoe iesri paasi den ron;

Ai ba! kondre draai, poess-poessi jan slaa,
Adjoosi vlagra-tikki, boda kabaa!

Ma, awassi wi no de konniman,

Wi no habi trobbie;

Wie Koning nanga wi Gramman,

Wie Kondre wi lobbie;

Wi no leeti vaja nanga gaasi, wie no sabie boekkoe,
Wi de wrokko na Pranaasi na datti gi den koekkoe!

Mi wensi geluk na ibrie wan,

Na inni da jaari dissie;

Alla oeman sa venni man,

Den jonkman sa venni missie;

Joe sa maala soekkroe ibrie dée, koffii sa repi na bon,
Katoen-pranaasi sa meeki so tée, a no sa kissi woron.

Ma, mi teeki Gaddo beggi joe,

No forgitti Cesaari!

Awassi mi pooti, tokkoe na troe,

Mi habi mi libbi voe tjaari;

Mi no habi foeloe voe wensi, mi no habi foeloe vo fredde,
Mi no habi noffo foe libbie, ma mi habi toe moessie vo dedde.

[p. 71]

Nieuwjaarslied van Cesar.⁺⁽¹⁾

Wie hinkt zoo humplend op en neêr?

't Is Cesar, zou ik meenen.

Wat schreeuwt die arme duivel weêr!

Hij waggelt op zijn teenen.

Eén zeer doet geen twéé menschen pijn.⁽²⁾ De bloed schijnt van honger te gapen.
Een hond die veel meesters bedient, die moet wel met honger gaan slapen.

Verpligt, Mijnheer! Verpligt, Mevrouw!

Het nieuwjaarsfeest moog' leven!

Wat me ook uw goedheid geven woû,

't Wordt dubbeld U hergeven:

Een schellingsken⁽³⁾ wordt er U twee, al brachten 't U wolken en winden,
En wat gij verliest in het vuur, dat zult gij in d' aschpot hervinden.

Het nieuwe jaar met vluggen voet

Is voor de deur getreden:

Of 't regen brengt of zonnegloed,

Wie weet dat hier beneden?

Mijn plicht jaagt mij wenschend en wel naar al mijn begunstigers henen:
Het been zoekt de hondjens niet op, maar de hondekens zoeken de beenen.

Zal 't goed of slecht gaan op ons pad?

't Moet eerst ten eind geloopen.

'k Hoera zoo gaauw niet, om de kat

Mij in den zak te koopen.

Wat is toch het nieuwe jaar mij? Ik zweet om wat monney te winnen,
En sla om den lekkeren braf de zure tomtom wel naar binnen.⁽⁴⁾

Hoe ik bij de aankomst van een schip

Toch links en rechts moet loopen,

Om ieder, springende als een kip,

Het briefjen te doen koopen!⁽⁵⁾

't Is waar wat de bijbel ons zegt, en wat ons de dominees leeren:
Gij zult met het zweet uws gezichts uw vleesch en uw haring verteeren.⁽⁶⁾

Die blanken in het Blankenland⁽⁷⁾

Zijn dan toch wondre heeren!

Ze zijn, 't gaat boven elks verstand,

Aan 't nieuwheên praktizeeren.

Daar gaan de fregatten te lucht, en laten de winden maar knorren.
Dan halen de blanken hen in, en doen ze weêr schieten als torren.

Daar vliegen schepen hemelwaart;

Geen pit brandt in de lampen;

Daar ziet men wagens zonder paard

Langs ijzren lijnen dampen.⁽⁸⁾

Ja, man! 't gaat er alles hot her: de kat eet de slâ met de kroten...⁽⁹⁾
Mijn vlaggestok, 'k zeg u adé: de bron van mijn brood is vervloten.⁽¹⁰⁾

Maar zijn we al zulke pieten niet,

Daar 's vrede in onze woning;

Voor Gramman⁽¹¹⁾ klinkt ons vreugdelied,

Wij minnen Land en Koning.

Wij maken geen lichtjens met gaz, we zijn ook niet ver in de boeken;
Maar op de plantaadjes is werk, en dat geeft ons meel voor de koeken.

Geluk en heil en zegen dan!

Dat wenscht ik vroeg en spade,

'k Gun alle maagdekens een man,

En allen mans een gade.

Maalt suiker zoo veel je maar kunt; de koffijboon rijpe aan de boomen,
En zelfs niet één vlokjen katoen worde u door de wormen ontnomen.

Maar och, ik bid, heb medelij,

Wil Cesar niet vergeten!

Al ben ik arm, 't geldt ook voor mij:

Wie leven wil, moet eten!

Ik heb niet veel hoop om te winnen, ik heb niet veel vrees om te derven:
Ik heb niet genoeg om te leven, maar toch nog te veel om te sterven.

+ Wij geven dit stukjen alleen, om ons talloos tal vertalers en navolgers, uit den brand te helpen, die, met hongerige magen, zich nu bijna al het gras voor de voeten zien weggemaaid. De Neger-Engelsche Litteratuur is een rijke mijn, die nog niet ontgonnen is. Aan 't werk dus! Sapienti sat

(1) Cesar is een neger van omtrent 30 jaren; stom, en, ten gevolge daarvan, akelige geluiden uitschreeuwende, om zijn blijdschap, verwondering of droefheid uit te drukken, alles zeer goed verstaande wat men hem zegt. Hij leeft in een huisjen aan de rivierzijde, van waar hij de seinen kan bespeuren, welke er bij de aankomst van een schip gemaakt worden. Zoodra hij zoodanig sein verneemt, loopt hij bij ieder ingezeten rond, om die tijding te melden, en ontfangt gewoonlijk daarvoor een kleine belooning. Ik had vergeten te zeggen, dat hij met het rechterbeen sterk trekt, op de toonen loopt, en alzoo ook slecht te been is.

(2) Wij zeggen: ieder voelt bet beste waar hem de schoen wringt.

(3) Oud-Surinaamsche benaming voor 8 Centen.

(4) De tonton of tomtom wordt altijd in den braf gegeten. De eerste is een meel van met kracht fijn gestampte bananen, waarvan een groote bal gemaakt wordt, gelijk aan een bal ge hakt. De braf is een Surinaamsche soep, waarin verscheiden Inlandsche planten of vruchten, en vooral zout vleesch, kip, ook wel gelijkelijk visch.

(5) Het sein briefjen, waarop met nummers staat uitgedrukt wat soort van schip geseind is, hoe het heet, en van waar het komt.

(6) Woordelijk: wij eten onzen zoeten mond met het zweet enz. De zoete mond is bij de Negers zoutvleesch en haring.

(7) Europa in het bijzonder.

(8) Hier heeft het oorspronkelijke nog den uitroep: Mijn moeder, die mij gebaard heeft! waarmede de negers gewoon zijn hunne verwondering uit te drukken.

(9) Een neger-spreekwoord, 't welk beteekent dat alles sens dessus dessous is.

(10) Naast het huisjen van Cesar staat een lange stok, waaraan hij de hollandsche vlag heischt, als er een schip geseind is. Hij wil dus zeggen dat, indien de schepen door de lucht komen, zij reeds aan de stad zouden zijn, voor er sein kon gemaakt worden, waardoor zijn beroep nutteloos worden en zijn broodwinning vervallen zoû.

(11) De Gramman is de Gouverneur.