Boekzaal der geleerde wereld. Jaargang 1715

Algemeen letternieuws.

Italien.

ROme. Men maekt hier de uitgifte gereet van de Leerredenen van den Kardinael Cassini, voor deezen Priester der Pausselyke Kapelle. Zyne welspreekentheit, verstant en gemaetigde iever, heeft hem de agting van een der vermaerdste Predikers van zynen tyt doen verkrygen. Men zal geen minder vermaek hebben in

[p. 250]

het leezen van zyne deftige Redenvoeringen als men betuigde te gevoelen in die te gaen hooren.

Bolonien.

De eerwaerde Vader Ant. Orlandi gaf in het jaer 1704, onder den naem van het Alphabeth der Schilders, het leeven van 4000 Schilders, Plaetsnyders, en Bouwkonstenaeren, in het ligt. Het gemeen heeft het zelve met zeer veel geneegenheit ontfangen. Deeze Schryver heeft opden zelven trant de Levensgevallen van de vermaertste Schryvers van Bolonien te saemengestelt, welk boek onlangs uitquam.

By N. le Clerc is alhier gedrukt, Resutation d'un Ecrit, intitulé: Projet du Mandement de M. l'Evêque de Mirepoix, au sujet de la Constitution Unigenitus. Dat is: Wederlegginge van het ontwerp van een Bevelschrift van den Bisschop de Mirepoix, ter oorzaeke van de berugte Constitutie. De Schryver spreekt in deezen brief met veel levendigheit en zonder schroom. Hy zeit, dat hy, bespeurende op wat wyze de Bisschop van Mirepoix zich over de Constitutie verklaert, de nieuwsgierigheit hadde om te zien, op wat wyze Luther zich over de Bulle van Leo den X. verklaerde, en by ongeluk bespeurde hy (zoo hy zeit) dat ze byna dezelve uitdrukkingen gebruiken. Het is een boekje in 8. groot 192 bladzyden Wy voegen hier by, dat het bovengenoemde Bevelschrift, reedts in het Nederduitsch vertaelt, en onder die geene berustende is, die den Brief aen den Kardinael Fabroni uit het Fransch heeft overgezet. Zynde waerlyk een Stukje, dat het verschil, onder de Roomsche Kerkbaezen hedensdaegs woedende, zeer naeukeurigh voorstelt.

By E. Ganeari wordt uitgegeeven, Reflexions Critiques sur le Medicine, par Mr. le François,

[p. 251]

Tom. II Dat is: Het tweede Deel der oordeelkundige Aenmerkingen over de Geneeskunde, door den Heer le François. in 12, 394 bladzyden. De Schryver spreekt hier in van de oordeel-uitingen die men over de Geneeskunde doet, en hy toont niet den eersten opslagh, dat de voornaemste hoedanigheden van eenen Geneesmeester, weerenschap, oordeel en vroomheit zyn. Hy wyst in het breede de onweetenheit en stoutheit der Quakzalvers aen, die zoo nadeeligh zyn aen het gemeene-best, ja hy zeit, dat het weinigh onderscheit, dat men tusschen de goede en quaede Geneesmeesters maekt, een der voornaemste wanorders veroorzaekt die men in de Geneeskunde bespeurt, om dat de Geneesheeren die geerne gebruikt willen weezen, minder tragten de nodige hoedanigheden te verkrygen, dan die van den meesten smaek van het gemeen zyn. De kennisse der waere Geneeskunde, en de netheit van oordeel, zyn van weinigh dienst om daer in wel te slagen; en de vroomheit is daer ontrent ten hinderpael. Vervolgens rechtvaerdight de Schryver de Geneesheeren van veele verwytingen die men hun doet, waervan de voornaemste de onweetenheit, doodslagh en ongodsdienstigheit is. Hy arbeit ook aen een ontwerp wegens de hervorming van de Geneeskunde, het geene hy in deeze zyne Voorrede belooft.

Padua.

De vermaerde Bernard Rammazini sturf alhier den vyfden van Slagtmaent, in den ouderdom van 81 jaeren, aen een Beroertheit. Men ziet door dit voorbeelt, gelyk ook door dat van Frans Cionaczi, Niklaes Beregani, Jos. Velette, Alex. Marchetti, en verscheide andere Geleerden van Italie, die na hun 80ste jaer gestor-

[p. 252]

ven zyn, dat de letter-oeffeninge, wanneer ze maer wel is geregelt, aen de gezontheit niet schadelyk is. De Heer Rammazini heeft zich geduurigh over de Geneeskunde benaerstight, en de Werken, die hy over deeze stoffe heeft nagelaeten, zyn van de Geleerden zeer wel bekent en geaght. De Heer Marchetti sturf den zesden van Herfstmaend 1714, en alzoo drie maenden voor den Heere Rammazzini, in het oude Kasteel van Pantormo, de plaetze zyner geboorte, meede 81 jaeren out zynde.

Vrankryk.

Parys. Men geeft alhier in het ligt, Eloge de Mr. le Clerc, Chevalier Romain, Dessinateur & Graveur ordinaire du Cabinet du Roi; avec le Catalogue de ses Ouvrages & des Reflexions sur quelques uns des principaux. Par Mr. l'Abbé de Vallemont à Paris. 1715. in 12. Dat is: Lofreden van den Heere le Clerc, Roomsch Ridder, Tekenaer en Plaetsnyder van het Kabinet des Konings, met de Naemlyst van zyne Werken, en eenige Aenmerkingen op de voornaemste. groot 223 bladzyden.

In dit Werk toont de Heer Vallemont eene groote geneegenheit voor deezen zynen vrind. Men ziet hier dat de Heer le Clerk in den ouderdom van aght jaeren reets proeven van zyne bequaemheit in zyne Konst gaf, namentlyk een naekt kint, dat ter neder leght en op zyn rugh, met de handen op de borst, slaept. Wy zyn voorneemens, zoo drae dit werk ons ter hant koomt, van alles een wytloopigh verslagh te doen. De Heer Clerc sturf den 27 van Wynmaent 1714, in den ouderdom van 77 jaeren.

Men arbeit hier ook aen eenen nieuwen Druk der History van Vrankryk, door Vader Daniel. Men zeght dat de verzamelinge van Geschriften, door Rymer, hem ten deele gaende

[p. 253]

gemaekt heeft om dit groote werk te onderneemen.

De ziekte van den Heer Fleury deet al voor zyne Kerkelyke Geschiedenissen vreezen. Het XVIII Deel verwaghten wy nu in het korte.

Hier is ook gedrukt: Traité de la preuve par témoins, en matiere Civile, par Mr. Danti, Avocat au Parlement. Dat is: Verhandeling van het hewys door getuigen, in niet-doodschuldige misdaeden. in 4. 699 bladzyden. De Schryver vergenoegt zich niet, met alleen naeukeurigh by een te verzamelen, alles wat over deeze stoffe in de Fransche Ordonnantien en Schryveren gevonden wordt; maer brengt met eenen ook by, wat de wetten van Portugael, het Koningkryk Napels, het Milanees, enz. over deeze stoffen voorschryven.

De twist onder de Geleerden wegens den Voorrang der Oude of Hedendaeghse Schryveren, is hier heviger als ooit. Behalven 't werk van Mevrouw Dacier, Des Causes de la Corruption du Gout; de twee antwoorden van den Heere de la Motte, en 't boek genaamt Homere Venge, is daar ontrent nieuwelings uitgekoomen: Dissertation Critique sur l'Iliade d' Homere. Dat is: Oordeelkundige Verhandeling over den Ilias van Homerus, door den Heer Abt Terrason. Homerus en zyne Voorstanders, worden in dit werk vinnig, en met redenen die van klem zyn, aangetast. Men vindt het in 't algemeen zeer wel geschreeven. sommigen echter berispen 'er in, dat de Abt Terrason zich meest van dezelve redenen bedient, die de Heer la Motte in de Voorrede van zyn' Ilias, reeds tegen Homerus gezegt heeft; doch zulks, antwoordt men, kost niet anders zyn; want de fouten die Homerus begaen heeft, zyn zo lomp, dat niemant ze o-

[p. 254]

ver het hoofd zien kan; Ja schoon men den Ilias aen 20. verscheidene Berispers, die, zonder door vooroordeel ingenomen te weezen, naar de reden te werk gingen, overgaf, zouden ze zekerlyk ontrent de misslagen met malkander eens zyn. Ook heeft de Abt zelve, om verscheide redenen, de voorrede van den Heer de la Motte niet willen leezen voor dat zyne verhandeling afgemaekt was. De geleerde Heer Boivin daar tegens heeft tot voorstand van Homerus uitgegeeven: l'Apologie d'Homere ou Bouclier d'Achille. Voor aan het werk is de beschryving van het schild van Achilles in kooper gesneden. De maaker, zonder al te hevig uit te vaeren of Homerus voor onfeilbaer te achten, toont daar in verscheidene groote misslagen, door den Heer de la Motte en andere tegenstreevers van Homerus begaen.

Homere mis en arbitrage is een kleen doch zeer verstandig werkje van den beroem den Jesuit Busier.

Verder zyn uitgekoomen: I. Agnoiae Amplissimae Magnificentissimaeque Oligomatheim seu Ignorantiae illiteratorum, Reginae Panegyricus. Dat is: Lofrede der groote en magtige Agnoia, koningin der Oligomaeten, of van de unweetendheid der ongeletterden. Dit werk is in twee deelen, en in het Latyn, met de fransche vertaeling daar tegens over, gedrukt. In het eerste stelt de maeker ons op eene aengenaeme wys voor oogen, dat de onweetendheid aen niemant schadelyk is. In het tweede toont hy, dat ze nut en loflyk is voor die onder haere geboden leeven. Dit werk is naer den smaek van Erasmus Lof der Zotheid geschreeven, en voorzien met verscheidene Natuur- en Zedekundige redenen die het waerschynlykheid byzetten. In alle geval is het pryslyk

[p. 255]

om zyne zuiverheid van styl en gedachten en om de byzonderheld der uitvinding.

Lettres Choisies of uitgezochte Brieven van den Heer Flechier, Bisschop van Nimes. in 12. 2. deelen. Dit is eene nieuwe en vermeerderde uitgaef der Brieven van den Heer Flechier, over 4 Jaeren eerst te Parys, en naderhand in 's Gravenhage by J. Van Duren gedrukt.

De Abt du Iany, bekent door verscheidene fraaie Fransche Gedichten, heeft doen drukken eene verzaemeling van Christelyke zedekundige, en Heldendichten, waer voor gevoegt is eene Voorrede, vervult met geleerde en oordeelkundige Aenmerkingen over de Poezy in het algemeen, en de 3. soorten van Gedichten, die in dit werk vervat zyn, in het byzonder.

De geleerde Bernard de Montfaucon werkt met iever aen eene nieuwe uitgaef van S. Chrisostomus. De aftrek, dien de drukkers der Grieksche oudvaders, door hem in het licht gegeeven, gehad hebben, maakt, dat men dit werk met ongedult verwacht.

Ook staet in het kort uit te koomen eene Fransche Vertaling van alle de Redenvoeringen van Cicero, door den Heer Robigny. Men verzekert, dat ze zeer goed is, dewyl de vertaaler alle de bequaemheid en het oordeel heeft, het geen tot zulk eene Onderneeming vereischt wordt.

Het tweede deel van het Journal du voyage, de l'Ambassadeur de Perse, daar men in het letternieus der maand Augustus van gesprooken heeft, wordt tegenwoordig gedrukt. Het verblyf van dien Gezant te Parys tot zyn vertrek toe, nevens zyne Mingevallen, en die van zyn gevolg aldaar, zullen in dit tweede stuk verhandelt zyn.

[p. 256]

Bordeaux.

De Hartogh de la Force, voorstander van de Koningklyke Akademie der fraeie Letteren, weetenschappen en konsten, stelt aen alle Geleerden van Europe een prys voor, dien hy alle jaeren zal vernieuwen, namentlyk een gouden gedenkpenning, die ten minsten 300 Fransche guldens waerdigh is; voor die geenen die het waerschynelykste saemenstel van het Ys zal doen, en de wyze van deszelfs voornaemste verschynselen het alleraenneemlykste zal betoogen. Den eersten of tweeden dagh van Mai 1716 zal deeze prys uitgedeelt worden. De Verhandelingen zal men in het Latyn of Fransch moogen opmaeken, en moeten voor den eersten Maert gezonden worden, het zy aen de Heeren der Akademie, of deszelfs Drukker, den Heer Brun, mits dat zy het briefloon alvoorens betaelen.

Engelant.

Londen. Het Itinerarium van den Heer Delant, bevattende verscheide naeukeurige verhandelingen over de Oudheden van Engelant, is hier kortelings uitgekoomen, doch niet te koop geweest, dewyl alle de Exemplaeren, voor de uitgaef, by inschryvinge al verkocht waeren.

De Ridder King, die de zorgh gehadt heeft over de nieuwe uitgaef van alle de Werken van den Heer Lokke, zal in het korte uitgeeven, Eene Verhandeling over de gevoelens die men in de drie eerste eeuwen gehadt heeft, noopende de stoffe van Controversien tusschen de Catholyken en Protestanten. De Heer King is reets bekent door zyne Historie van het Symbolum der Apostelen, die ook in het Latyn vertaelt is.

De Heer Nelson, die den 16 van Loumaent alhier overleet, arbeidde aen een nieuwen Druk van de Kerkelyke Geschiedenissen. Men verze-

[p. 257]

kert dat hy een groot Werk heeft nagelaeten, dat wel haest gedrukt zal zyn; als ook dat een van zyne vrienden voorgenoomen heeft zyn leeven te beschryven.

De Heer Brosserby heeft het leeven van Dodwel uitgegeeven, met een kort begryp van zyne Werken, zoo gedrukte als ongedrukte.

De Heer Taylor heeft uitgegeeven, Methodus Incrementorum directa & inversa. in 4. 118 bladzyden. Dit Werk is in twee deelen verdeelt.

De Heer Thorisby geeft een nieuwe beschryving van de stat Leeds in het light.

Men heeft eenen nieuwen Druk van Salustius, met de Aentekeningen van Krispyn, uitgegeeven. in 8.

Men maekt ook een vierden druk van de History van Engelant, in twee stukken in 8, gemeen, die vermeerdert is, The History, &c. Dat is: History van Engelant, getrouwelyk uit gewettigde Papieren, goetgekeurde Hantschriften en de vermaertste Historien van dit Koningkryk, zoo Kerkelyke als Wereltlyke, in allerlei slagh van taelen, getrokken; met de Afbeeldsels van alle de Koningen en Koninginnen van Engelant, van het geslagte der Normannen tot den tegenwoordigen tyt toe. De vierde druk, met naerstigheit verbetert, veel vermeerdert, en tot de doot van Koninginne Anna toe, vervolgt.

Men verneemt van Kambridge, dat de Heer Chrisby een nieuwen Druk van den onbetwistbaren text van Justyn Martyr gereet maekt, waervan hy het ontwerp reets heeft uitgegeeven. 1. Zal hy den Griekschen text, zoo als die in den naeukeurigen druk van Robert Stephanus is, uitgeeven, en denzelven met twee hantschriften, die in Vrankryk zyn, vergelyken. 2. De Latynsche

[p. 258]

Vertaelinge van Langus in meer dan 200 plaetsen verbetert, zal de text volgen, en met de noodige Aentekeningen verzelt gaen, om de misslagen te verbeteren en de stoffe op te helderen. Behalven zyne eigene Aentekeningen, zal hy ook de beste uit R. en H. Stephanus, Langus, Perionius, Bollius, Sylburg, Scaliger, Halloix, Casaubonus, Salmasius, Cotelier, Valesius, Grabe, en anderen, uitkippen.

Oxfort.

Het derde en vierde Deel der oude Schryvers, die over de Cosmografie gehandelt hebben, is hier eindelyk uitgekoomen. Behalven de Grieksche Schryvers, daer in het derde van gewaegt wordt, vint men 'er ook eene beschryving in van Arabie, in het Arabisch gemaekt, waerby eene Latynsche Vertaeling gevoeght is. In het vierde Deel vint men de beroemde Cosmografie van Dionisius, bygenaemt Periegetes, met de Grieksche Aentekeningen van Eustathius. Dit Werk, door den geleerden Heere Hudson, in 1698 ondernoomen, is in deezen nieuwen druk veel volmaekter als het tot noch toe geweest is. Men heeft 'er niet alleen bygevoeght verscheide Grieksche Aentekeningen die nooit gedrukt geweest waeren, maer ook een groot getal Geografische Kaerten. Noch vint men 'er in de Veerzen van Priscianus en Arrenus, over de zelve stof.

De Heer Keil, Professer in de Astronomie, in deeze Akademie, heeft doen drukken eene derde uitgaef van zyne Introductio ad Physicam. Sedert de doot van den Heer Waller, werkt hy ook aen de Transactiones Philosophicae, waervan reedts een deeltje is in het licht gegeeven.

Switserlant.

Bazel. De Heer Theodorus Swinger, Hoogleeraer, heeft onlangs twee Werken voltooit,

[p. 259]

die men dit jaer zal drukken. Het eerste heeft ten tytel, Descriptio nova Materiae Medicae; en het andere, Syllabus Materiae Medicinalis. Deeze Schryver is reets door zyn Theatrum praxeos Medicinae, Theatrum Botanicum, en verscheide Verhandelingen over de Geneeskonst, waervan hy een verzaemeling heeft uitgegeeven, bekent. Onlangs heeft hy 'er een, onder den naem van Plantae Nasturcinae, uitgegeeven. De Heer Johan Rudolf Zwinger zyn Zoon heeft ook voltooit, Compendium Institutionum Medicinae secundum fundamenta Mechanices. Men hoopt dat het ook voor het einde van dit jaer in het light zal koomen. Men verzekert dat dit boek voor de Oeffenaers der Geneeskonst van veel nuttigheit zal zyn.

De Heer Lukas Wolleb arbeit met veel naerstigheit aen een nieuwe Pinax Plantarum, volgens de leerwyze van Tournefort. Het zal van veel meer belang zyn dan die van Baubinus, en naeukeuriger dan die van de Ray, die over die zelve stoffe gearbeit heeft. De Heer Zwinger zal 'er Aenmerkingen over de bekendste deugt der kruiden byvoegen. Men gelooft dat dit Werk drie of vier stukken in Folio zal nitmaeken.

Geneve.

De Historie van den Heer Bayle en van zyne Werken, onlangs in Folio, voor des vermaerden mans Oordeelkundigh Woordenboek, en ook afzonderlyk in een klein stukje in 12, gedrukt, is door den Abt du Revest, en niet door den Heer de la Monnoye, gelyk veele meenden, geschreeven.

Duitslant.

Hal. Rengerius, Boekverkooper in deeze stat, heeft het vervolg van het boek gedrukt, dat ten tytel draeght, Collectio Librorum rariorum. Dit

[p. 260]

Werk had reets vyf jaeren stil gestaen. De Heer Groschuft was de eerste die daer aen arbeidde, en maekte het eerste en tweede Deel in het jaer 1709, en het derde in het jaer 1710, gemeen. Deeze Schryver kort daer aen tot Leipsig overlydende, bleef het vervolg agter. Nu geeft men het vierde Deel in het light, dat de volgende werkjes in het geheel bevat. Historie van de Grieksche taele door Burton, Voorreden van de Florentynsche Pandekten door Taurellius; Oordeel van Chifflet over de fabel van Pausinne Iohanna. Men vint daer in ook een uittreksel van het boek, genaemt Claviculae Salomonis. De Heer F. Tryllitsch, zeer in de Grieksche taele ervaeren, heeft aen den Verzamelaer een Brief, over het zelve Boek, onder de naem van Agellius Tranquillus, geschreeven. Men heeft de zelve aen het einde gevoegt. De Uitgeever heeft voor den Lezer verscheide geleerde en nutte Aenmerkingen daen bygevoegt.

De Heer Goclike heeft reets uitgegeeven de History van de Ontleedkunst, en de History van de oude Heelkonst. Aen de History van de Hedensdaegsche arheit hy tegenwoordigh, namentlyk aen de History van het leeven en de ontdekkingen van de Heelkonstenaers der voorgaende en loopende eenwe. Zy zal van de History der Kruitmenging en Kruitkunde gevolght worden.

Jena.

Men heeft hier reets uitgegeeven, Oordeelkundige waerneemingen over de oude Schryvers, door den Heer Richter. Men vint hier in zeer gelukkige verbeteringen van den text van Sulpitius Severus, Tibullus, Phaedrus, Florus, Silius, Eliaen, Kallimachus, Menander, Philemon, van de Philosophemenes, van Didymus Alexandriner aen Origenes toegeeigent. Men bevint dat de Heer

[p. 261]

Richter bondigh oordeelt, en het gewoone gebrek van de Vitters (Critiquen) vermyt, die alles in de boeken gewoon zyn te veranderen Het waere te wenschen dat hy, met deeze stoffe te schryven, volhardde, waerin hy zoo uitneement slaegt.

Frankfort.

Men heeft een tweede druk uitgegeeven van de oude en hedensdaegsche Geneeskunde, van den Heer Valentini. Dit werk is een volkoomen Samenstel van de Geneeskonst, by wyze van eene uitlegginge over uitgekipte texten van Hippokrates. De Schryver heeft in zyne uitleggingen de nieuwe ontdekkingen en Saemenstellingen ingelast, hy vergelykt de zelve met de oude gevoelens, en toont in de vergelykingen veel bequaemheit en oordeel.

Helmstat.

De Heer Herman van der Hart, befaemt door zyn groot verstant, vaornaementlyk in de Oostersche taelen, waerin hy Hoogleeraer is, zal haest een Latynsch werk uitgeeven, dat hy aen de Joodsche Leeraeren opdraegt, genaemt Paraenesis ad Iudaeos Doctores. Hy besteet al zyn geleertheit om hen te onderrigten, en tot de omhelzing van de Christen Godtsdienst, welkers waerheit hy betooght, te beweegen. Hy zal dan ook een Glossarium Syriaco-Graecum uitgeeven, dat men verzekert van zeer veel nut te zullen zyn.

Het is reets eenige jaeren geleeden, dat deeze zelve geleerde man ons met zyn Concilium Constantiense beschonk, behelzende de echte Geschriften die dit vermaerde Concily betreffen, waervan de Heer l'Enfant zich bedient heeft, wanneer hy aen de History arbeidde die hy heeft uitgegeeven. Gelyk deeze twee wer-

[p. 262]

ken in het algemeen goetgekeurt zyn, hebben deeze geleerde Schryvers beslooren, het Concily van Bazel, elk op zyne wyze, ook in het light te geeven. Hy heeft byna alle de Hantschriften, die in grooten getale zyn, daer toe verzamelt en zal die doen drukken, zoo drae men het zelve wil bekostigen. Het waere te wenschen dat iemant dit ten eersten ondernam. Men weet dat het geene in het Concili van Bazel voorviel, de nieuwsgierigheit van het gemeen waerdigh is.

De Heer l'Enfant arbeit, van zyne zyde, aen de History die hy belooft heeft. Hy zal niets verzuimen om de zelve naeukeurigh te maeken. Men heeft hem verscheide Hantschriften van Bazel, uit de Boekzael van Wolfenbuttel, en verscheide andere plaetsen, beschikt. Hy zoude groote voordeelen konnen trekken uit de papieren die in handen van den Heer van der Hart zyn, indien deeze zyn Concilium Basiliense uitgaf, of dat hy de zelve konde missen. Men heeft de Redenvoeringe, de Officio Prorectoris Academici, die deeze Geleerde deet, wanneer hy de bedieninge, die hy noch heeft, begon te bekleeden, gedrukt. Men heeft by deeze Redenvoeringe verscheide Veerzen gevoegt die tot zyn lof gemaekt wierden.

De Heer Hoogleeraer Schunidius arbeit, om in een Stuk de Letter- en Geschiedkundige Verhandelingen van Doctor Bosius, voormaels Hoogleeraer te Jena, by een te voegen.

Leipsig.

Fredrik Gleditsch en zyn Zoon, hebben een kortbondigh Woordeboek der Geleerden in 8. gemeen gemaekt. Men vint daer in het kort alle de Aenmerkingen van Koning, Witte, Freber, en verscheide andere, die aen diergelyke

[p. 263]

werken gearbeit hebben. Men heeft hier ook op zyn plaets ingelast het geene Adami, Wood, enz. het voornaemste hiervan gezegt hebben; zoo dat dit werk meer dan 2000 Artykelen bevat. De Schryvers, waervan men zich bedient heeft, zyn niet dan met kleine letteren aengeweezen, om de plaets te bespaeren. Men vint hunne naemen aen het einde van het werk. De Heer Raet Menke, tegenwoordigh Rector Magnificus van deeze Hooge Schoole, heeft veel toegebraght om dit fraeie boek in het light te brengen, en heeft 'er een zeer leerzaeme Voorreden, ter onderregtinge van den Leezer, bygevoegt. Zulk een Geleerde, als de Heer Menke, is zeer bequaem om een groot werk, als dit, te volmaeken.

De zelve Boekverkoopers hebben, geduurende de Paasch-misse, een boek in 8. uitgegeeven, genaemt Amaranthis nutbaeres galantes und curieuses fravenzimmers Lexicon. Dat is: Nut Woordenboek der Vrouwen, enz. waerin men een vervolg van kerkelyke en wereltlyke Vrouwen vint; haere Bedieningen, Waerdigheden, Ampten, Voorregten, plegtigheden van haere Bruiloften, Begraevenissen, Erffenissen, de namen en daeden der Godessen, Heldinnen, geleerde Vrouwen; enz. Behalven dit alles is 'er eene Verhandelinge, zeer bequaem om te leeren maeken allerlei slagh van Taerten en Pasteyen. Alles is op eene zeer goede order, en volgens het AB geschikt.

Zy hebben ook onder de persse, een Wiskonstigh Woordenboek, door den Heere Christiaen Wolf, Raet van zyne Pruissische Majesteit, en Hoogleeraer in de Wiskonst te Hal. Zy drukken het Woordenboek der Heldinnen. Ook belooven zy het Woordenboek der Welspreekent-

[p. 264]

heit, en der Brieven door Menantes, als ook een Regtsgeleerd, Huishoudelyk en Outheitskundigh, uit te geeven, die alle in het Hoogduitsch zullen zyn.

De Heer Eerenfriet Tittman, Raet en Geneesmeester des Konings, heeft een zeer geagte Verhandelinge over de mineraele wateren, by het dorp Gasern, in het Nabuurschap van de stat Meissein ontdekt, uitgegeven. Men heeft dit te Dresden in 8. gedrukt, en is deeze ontdekkinge aen den Heere Scheider, voor deezen Hoogleeraer in de Scheikonst in deeze hooge Sehoole, schuldigh.

De Heer Teuber, Raet van den Koning van Pruissen, zal een klein boek laeten drukken, met deezen tytel: Pia Orthodoxa & concors harmonia Satisfactionis Christi & Sanctimoniae Christiadum. Waerin hy met veel iever de waerheit tegen de Sociniaenen, en de nieuwsgezinden in het gemeen, beschermt. Men gelooft nochtans te zien, dat hy een zeker persoon in het byzonder aentast, hoewel hy niet goetvint hem te noemen.

Men drukt het Aenhangsel op het groot Historisch Woordenboek van Moreri, overgezet en vermeerdert door den Heer Buddens. Men zal veele voornaeme Geslagten en Geleerden in Duitslant in dit nieuwe aenhangsel geplaetst vinden. De Heer Fabricius doet ook een woordenboek drukken van Ioodsche, Grieksche, Romeinsche eh Christensche Outheden. Men zal ook wel haest in het Hoogduitsch uitgeeven, een Letterkundigh Woordenboek, waerin men zal vinden den Historischen lof, en de afschetzinge van alle, die in het gemeenebest der Geletterden hebben uitgemunt.

De Heer Pancratius Volffius heeft eene Na-

[p. 265]

tuurkunde, onder den naem van de Hypokratische Natuurkunde in 8., uitgeeven. Men meende dat men daer in de gevoelens van deezen Filosoof zoude zien. Doch de Schryver heeft den tytel van zyn werk niet opgevolght. Hy mengt de Meetkonstige en Scheikundige beginselen door malkander, spreekt veel van het acidum en alkali, en laet Hippocrates in zyn weezen, aen wie deeze taele onbekent was.

De Heer Olearius heeft een Hoogduitsch boek uitgegeeven, waerin hy betoogt, dat Jesus de Messias is. Hy arbeit aen een geleerde uitlegginge over Genesis.

Breemen.

De Heer Theodorus Hasaeus maekt de Jaerboeken van alle de Hervormde Kerken gereet Men verzekert, dat hy voorgenoomen heeft de Inleidinge tot de Kerkelyke Geschiedenissen, door Sagittarius, te vervolgen en te vermeerderen. Zyn Broeder Jakobus Hasaeus is onlangs tot Hoogleeraer van de Zedekunde in deeze stat, in plaetze van Iohannes Everhardus Schwelinglius, aengestelt. Hy bekleet ook met een de bedieninge van Hoogleeraer in de Geschiedenissen, waervan de Heer Boodt is afgestapt.

De Heer Foppius, Onderbestierder van dit Collegie, heeft in twee Verhandelingen die van Christoffel Wolf, Hoogleeraer te Hamburg, genaemt de Atheismi falso suspectis, wederleit. De Heer Foppius beschuldight de vermaertste Heidensche Wyzen daerin van Godverzaekery. Hy zal deeze stoffe, in aght andere Verhandelingen, in den gront bearbeiden, waeraen hy beezigh is.

Berlyn.

Men verkoopt hier tegenwoordig de fraaie Biblioteek van den onlangs overleeden Heer

[p. 266]

Charles Ancillon, Opperrechter der Fransche Gereformeerden in de landen des konings van Pruissen, lid der Koningklyke Societeit van deeze Stat, en bekent door verscheidene keurlyke werken in het Fransch geschreeven, naemelyk: Het leeven van Soliman den tweden, Turks Keizer; Gedenkschriften over de Levens en werken van verscheiden Geleerden. die in de voorledene Eeuw geleeft hebben; verhandeling over de Gesnedenen; over het gebruik van den eersten grondsteen aen de Kerken en Gebouwen te leggen; een werkje over de onwederroepelykheid van het Edict van Nantes; Redenvoering aen zyne Majesteit Frederik, den eersten Koning van Pruyssen, over zyne verheffing tot de koninklyke Mogentheid, enz.

Nederlanden.

's Gravenhage. T. Iohnson doet drukken de Fransche Tooneelspelen van de Heer du Freny de la Riviere, bekent door verscheidene fraeye werken. Hy zal vooreerst uitgeven L'Esprit de Contradiction, en La Coqueste de village, twee Blyspelen die met algemeene toejuyching zo te Parys als hier vertoont zyn.

Christiaen van Lom, P. Gosse, en A. Alberts, boekverkoopers, hebben in 2 deelen in 8. met fraeye plaeten gedrukt: Histoire de Pierre de Montmaur, Professeur en langue Grecque, &c. Dat is, Historie van Pieter Montmaur, Professor in de Grieksche taal te Parys; door den Heer de Sallengre. Montmaur, (gelyk men in de Dictionaire Historique, & Critique van den Hr. Baile, tom: 2. pag. 1050. zien kan) is in de voorledene eeuw te Parys een voornaem tafelbezem geweest. die door zyn quaedspreekend-

[p. 267]

heid, en vinnige scherzingen, met veel verstand gepaart, zich den haat van alle de Geleerden van dien tyd op den hals haalde, waer door hy van alle kanten met Schotschriften bestormt wierdt. De Heer de Sallengre heeft te Parys alle die schriften en Gedichten met groote moeite en naeukeurigheyd byeen verzamelt, en 'er het leeven van Montmaur bygevoegt, nevens eene Voorrede, waer in verscheydene byzonderheden, raakende de geschriften tegens Montmaur, en de makers daer van, vervat zyn.

's Gravenhage. By Hendrik du Sauzet, zyn nieuwlings uitgegeeven:

1. Memoires de Literature in 8. Tome premier. Dit werk bestaet ten meesten deele in uyttrekselen van goede en raere boeken of schriften, die niet meer te bekomen, of nooit gedrukt zyn. De Maeker meent alle jaeren drie of vier diergelyke deeltjes in het licht te geven.

2. Reflections sur la Critique, par M. de La Mothe de l'Academie Françoise, pars 1 & 2. Dit is het eerste en twede deel van des Heeren de La Mothes antwoort aen Mevrouwe Dacier, wegens hun geschil over Homeer. Naer het oordeel der Kenneren is dit werkje sierlyk en met verstant geschreven. Het derde deel word verwagt.

By den gemelden Boekverkooper staen noch in het korte uit te koomen:

1. Lexicon Philosophicum in 4. Dit werk, waer in niet dan het recht Ciceroniaensch Latyn gebruikt wordt, is den Uitgever door eenen geleerden Man uit Parys toegezonden.

2. Commentaires sur les Epitres d'Ovide, par M. de Meziriac, 2 vol: in gr: 8. 70 bladen. By den nieuwen druk van dit berucht werk over de Brieven van Ovidius, zyn verscheidene raere en

[p. 268]

nooit gedrukte schriften gevoegt, en uit des Maekers naegelatene papieren getrokken.

3. Les Poësies Françoises de M. L'Abbé Regnier des Marais, Secretaire perpetuel de l'Academie Françoise &c. 2. vol. in 8. Deeze druk der Fransche Poëzye, die, gelyk alle de andere boeken, hier boven gemelt, heel fierlyk en op fraei papier is aengeleit, zal met verscheidene stukken en gedichten voorzien zyn, die men in de Parysche uitgave niet vindt:

4. Les Oeuvres de Sarrazin, 2 vol. in 8. By de uitgave deezer Werken zullen ook zyn des Maekers nagelatene schriften, nooit hier te lande gedrukt.

5. Traité de la Gloire par M. de Sacy, de l'Academie Françoise, in 12. Hier by zal gevoegt zyn de Verhandeling van den Roem, uit het Latyn van den Heer du Rondel in het Fransch vertaelt.

6. Oeuvres de M. l'Abbé de Viliers, 2. vol. in 8. door den Maeker zelven zyn deeze Werken nagezien, verbetert en vermeerdert.

NB. Dit onderstaende is vergeeten in het nieuws van Italie.

Napels.

Hier is onlangs in den ouderdom van agtenzestigh jaeren overleeden Vader Nicole Partenio Giannetasio, een geleert Jesuit, en beroemt door Wiskundige en Historische boeken, en de eenigste Latynsche Poëet, voor zoo veel ons bekent is, van Italie.