De boekzaal van Europe. Deel 9

[p. *11]

Aan den Lezer.

IN de Voorrede van de laatst uitgegeve Boekzaal van September en October hebben wy den Lezer belooft een Alphabetische Naamtol te zullen geven van alle de boeken van 't begin tot nu toe in dezelve gemeld; die wy ook gereed tot de Drukpers hebben: dog dewijl de stoffe ons zoo overvloedig is toegekomen, en zoodanig een Naamrol eenige bladen zoude hebben beslagen, zijn wy te raede geworden het Drukken van dezelve nog wat te staken en tot nader gelegentheid te bewaren. Indien de bescheide Lezer eenige stukjes van de Boekzaal van nooden mogt bebben, word hy verzogt zig tijdelijk daar van te voorzien, dewijl in 't korte geen enkele Boekzalen meer verkogt zullen worden. De Complete, te weten van Julius 1692 tot December 1700 incluis, uitmakende 51 stukjes of 17 deelen, zijn nog te bekomen voor vijf en twintig guldens. Meerder hebben wy de Lezer voor deze maal niet te berigten; dan dat wy, om de volgende bladzijden te vullen, goed gevonden hebben hem iets van d'Uiterste Wille des laatst overleden Konings van Spanje, en 't gene daar op tot nog toe is voorgevallen, mede te deelen; En wagt onderwijlen onze naaste Boekzaal van January en February die preciselijk den eersten Maart zal verzonden worden.

[p. *12]

Testament van Carel de 2 Koning van Spanjen &c. t'Amsterdam by Pieter Sceperus in 4. 1700.

De zeer gewigtige zaak van' Rijk van Spanje en d' onderhoorige Gewesten, waar op thans de Vorsten van Europe staroogen, heeft Sr. P. Sceperus bewogen alle de onderhandelingen dien aangaande door den druk gemeen te maken. Wy hebben hier eerst het tractaat in de Boekzaal van Julius en Augustus 1700 reeds gemeld tussen Engeland, Vrankrijk, en dezen Staat aangaande de verdeeling van 't Spaansche rijk, indien die Koning zonder Wettige erfgenamen mogt komen te sterven, waar in de tweede zoon van de Keizer, en den Hartog van Anjou word aangewezen, wat yder van deze Jonge Vorsten en hunne nakomelingen in eigendom zoude bezitten, mits dat zy zoo voor zig zelven als hunne navolgers op de plegtigste en kragtigste wijze doenlijk zouden moeten afstand doen van alle verdere regten en aantal, die zy op de zelve nalatenschap zouden mogen hebben. Wanneer dit alles door de Spaansche Gezanten en bedienden in 't Noorden den Koning berigtwierd, nam de zelve nevens zijne Raden het zoo euvel en als een zoo groote krenking van zijn oppermogendheid en Koninglijke voorregten op, dat hy rondomme brieven aan zijne Gezanten by uitheemsche Vorsten liet afvaardigen, om over zoodanigen hoon in 't openbaar te klagen, en overal zijn misnoegen, daar het van eenige vrugt mogt zijn, te betuigen.

Hier opvolgt de Memorie van de Heer Markgraaf van Canales aan de Heeren Regenten van Engeland, de wêlke zoo veel gerugts heeft gemaakt, en waar op hy dat Rijk zoo schielijk heeft moeten verlaten. Wy zullen van den in-

[p. *13]

houde niets molden, maar alles aan 't oordeel van de Lezers bevolen laten. Don Fr. Bernardo de Quiros heeft insgelijks aan dezen Staat een Memorie ingelevert, die de Ho: Mo: Heeren Staten Generaal meest dezelve zaken te gemoet voert, dog in zagter en bedaarder woorden, toonende mede hoe de Spaanschen liever alles wilden opzetten, dan een verdeeling van hun rijken te dulden. Na dit volgt het Testament des Konings van Spanje. 't Zelve is zeer omstandig, en behelst zeer kragtiglijk alles, daar een Koning zoo voor als na zijn dood zorg voor kan dragen; zoo voor zijn eigen ziel als die zijner voorouders; voor zijn lijk en begravenis, voor zijn Gemalin, bediende, schulden, roerende en onroerende goederen; die hy niet verstaat dat van de Kroon vervremd zullen worden. Daar en boven schrijft hy voor een gansche bestelling der regering, zoo lang zijn erfgenaam afwezend of minderjarig zal zijn; verklarende hem op zijn veertiende jaar meerderjarig volgens de Wetten van 't Rijk. Hy wyst verder aan wat personen het Rijk geduurende zijn minderjarigheid zullen bestieren; waar en wanneer zy zullen vergaderen, en hoe zitten; waar de Koningin haar plaats zal hebben, hoe zy alle by overstemminge tot besluit van zaken zullen moeten komen: Met een woord hy doet alles wat men kan verwagten van een wijs en voorzigtig Koning, om zijn rijk na zijn overlijden buiten verwarringe te houden, en zijne onderdanen na vermogen van hunne lasten te verligten. De Lezer zal agter 't zelve vinden een register van de Articulen waar in hy alles, wat het zelve behelst, in den eersten opslag zal konnen zien. Dus maakt hy alle zijne Staten, die hy met de naam uitdrukt aan zijn zoon, en, die niet

[p. *14]

zijnde, aan zijn dogter, volgens de wetten van Spanje: Dog zonder kinderen komende te sterven aan de Hartogen van Anjou, of Berri; of d' Aartshartog van Oostenrijk, en na deze aan de Hartog van Savoyen; hen onder andere aanbevelende de welstand van de Roomsche Kerk, en de handhaving van de Inquisitie, als zijn Rijk in dezen tijd ten hoogsten noodig. Maar hoewel de Koningin by Testament, boven haar Bruidschat wederom, nog waren gemaakt 400000 dukaten jaarlijks tot haar onderhoud, nevens het gebied en 't onderhoorig land van zoodanig een stad in Spanje als zy tot haar verblijfplaats zoude willen kiezen, of een Gouvernement in Italie, mits dat haar bequame Raadsheeren zouden worden toegevoegd; komt de Koning nog by Codicille, 't welk nog vele andere zaken behelst, en geeft haar ook het gebied van de Spaansche Nederlanden. By een nader Codicil noemt hy de Grooten of Grandes van Spanje en den Raadsheer van staat, die het Testament zullen bekend maken. Eindelijk volgt de Memorie, door den afgezant van Vrankrijk aan haar Ho: Mog. de Heeren Staten Generaal overgegeven en de reden, waarom de Koning zijn Meester Raadzaamst gevonden heeft het Testament des Konings van Spanje tot voordeel van den Hartog van Anjou aan te nemen; toonende dat dit de eenigste weg is, om Europe, 't welk anders in een onvermijdelijken zwaren oorlog stond gewikkeld te worden, in rust en vrede te behouden; met verzoek, dat dezen Staat zijn Konings Zoons-Zoon als Koning van Spanje geliefden te begroeten, waar by nog een brief van de Koning zelf gevoegd is.

Fistula dulce canit Volucrem dum decipit Auceps. Vale.