Bijdragen en mededeelingen. Gelre, Vereeniging tot Beoefening van Geldersche Geschiedenis, Oudheidkunde en Recht. Deel 44

[p. 61]

Doesburg in de jaren 1672-1674.

Bij den inval der Fransche troepen in ons land in 1672 had men de vesting Doesburg gerekend onder die, welke geruimen tijd tegenstand zouden kunnen bieden. Dat dit niet is geschied en de stad zich reeds na een beleg van enkele dagen heeft overgegeven, is niet het minst geweten aan de ongeschikte leiding van de bevelhebbers.

Bij verschillende schrijvers zijn het beleg en de overgave van Doesburg breedvoerig verhaald. In de aanteekeningen, die hieronder zijn afgedrukt, en die in oorsprong afkomstig zijn van Johannes Hoppers, klerk van den stadssecretaris en burgemeester Adam Huygen, is het hieraan gewijde gedeelte dan ook niet het belangrijkste¹⁾. Van meer gewicht schijnt mij het vervolg, waarin a.h.w. van dag tot dag wordt verhaald, hoe de Franschen de verdedigingswerken der vesting hebben geslecht, een arbeid, waarvoor de boeren tot ver uit den omtrek waren opgecommandeerd.

Op 1 Juni nieuwe stijl of 22 Mei naar den ouden viel in 1673 de H. Sacramentsdag. Het is algemeen bekend, hoe in verschillende plaatsen onder Fransch bewind dien dag processiën ter eere van het H. Sacrament langs de straten zijn getrokken.

In Februari 1674 kwam met Engeland en in Mei van hetzelfde jaar met Keulen en Munster vrede tot stand, als gevolg waarvan de Fransche troepen de meeste vestingen in Nederland ontruimden. Aan de oorlogsellende, waarvan de stad tegen het slot misschien nog meer te lijden heeft gehad dan in den aanvang²⁾, was hiermede voor Doesburg een einde gekomen.

Anno 1672, den 6/16 Juny heeft zig het leger der Franschen eerst vertoond op den Braamberg by de Dremter kerk, ende zo voorts Doesburg omsingeld ende belegerd.

Den 8/18 Juny begonden zy zig te begraven, met opwerpinge van loopgravens en borstweeringen.

1) Deze aanteekeningen komen voor in een exemplaar van de door Huygen samengestelde en in 1753 door Vonck uitgegeven Beschrijving der stad Doesburg, thans in het bezit van den heer N. de Wolf, architect ter plaatse, die het geschrift welwillend voor publicatie beschikbaar heeft gesteld.

2) De hierbij afgebeelde Brief uit Doesburg geeft eene beschrijving van deze toestanden te Zutphen, maar elders in de Graafschap zal het niet veel beter zijn geweest.

[p. 62]

Tusschen den 9. en 10. Jun. ouden stijls hebben zy op die stad heftig ende sterk gecanonneerd, met musquetten gestadig geflanqueerd, ook met de loopgravens tot byna op de Funcebreen geävanceerd.

Den 11/21 Juny wierd er 's avonds geparlementeerd.

Den 12/22 Juny zijn de Franschen 's morgens vroeg in de stad gemarcheerd.

Anno 1673 den 4/14 February, die boeren wijd ende zijt rondom opgebodet zijnde, hebben die Franschen die stad Doesburg begonnen te demolieren.

Den 5/15 Mey 's nademiddags omtrent vier uuren eerstelijk den Rooden Tooren doen springen.

Den 8/18 May op Hemelvaartsdag, 's avonds laat, die Reduyt voor de Ooy-poort voor de eerste maal doen springen, edog met weinig operatie.

Den 18/28 Mey op Pinxterdag 's avonds omtrent agt uuren die Binnen-Ooypoort doen springen.

Den 13/23 May 's avonds ongeveer agt uuren die Mey-poort doen springen.

Den 14/24 May 's nademiddags die bovengemelde Reduyt voor de Ooypoort ten tweeden maele (het geene er nog was staande gebleven) doen springen.

Denzelven dito ook begonnen om eene doorsnydinge te willen doen door den dijk agter de Watermole, te weeten tusschen de Ooy- en Veer-poorten, tegenover de bresse, alias Zuylens Verdriet, dog by voorkominge verbleven.

Den 15/25 May laat aan den avond die voornoemde Binnen-Ooy-poorte (alzo de geheele kap derzelver poorte van 't eerste springen was staande gebleven) wederom voor de tweede maal doen springen.

Den 16/26 May 's avonds een gedeelte van de Koey-poort, te weeten het gewulfsel van die poort, ofte den onder-doorgang derzelver, om na buiten uit na de brug te gaan, doen springen.

Den 19/29 May zijn de boeren van het demolieren deezer stad ontslagen ende uitgescheiden; hebbende hetzelve geduurd 15 weeken, min eenen dag.

Den 21/31 May is den Kruyt-toren by de Salt- of Veerpoorte gesprongen.

Den 22. May of 1. Juny is alhier binnen Doesburg eene openbaare processie ofte omdragt gehouden, en op alle Kruys-straaten een Heiligen-huys gesteld, met alle groenigheid ende vercierselen bekleed.

[p. 63]

LEIDEN, BIBLIOTHECA THYSIANA No. 4015.

[p. 64]

Denzelven 22. May 's avonds de Salt- of Veerpoort doen springen.

Anno 1674 den 2. May¹⁾ N.S. zijn de Franschen ofte het regiment te paerde van Monsr. Calvo, door de genadige verlossinge van den Almogenden God, 's morgens uit Doesburg vertrokken, nadat even 18 weeken daarin gelegen hadden, en van de burgery met kost en drank waren onderhouden; daarenboven uitgeperst de zwaarste, onlydelyke ende uiterste uitputtinge van schattingen ende nog dagelijks andere aparte geëischte ende door dwank gegeevene penningen; ook van de eerste beginzelen af, behalven het guarnisoen, alle avonden besondere doortochten voor eene nacht gebilletteerd wierden; ende dezelve met kost en drank, na haaren eisch ende wille, haar de burgery moesten opschaffen.

Denzelven dito na den middag heeft Doms. Versteeghe eene dank-predikatie gedaan voor de genadige verlossing aan ons beweezen.

A.J.v.d.V.

1) Lees: Juni.