Biekorf. Jaargang 101

[p. 168]

Tolspel?

In het Belle-godshuis te Ieper bevinden zich de koperen omlijsting van de grafsteen en de koperen fundatieplaat van Pieter Lansaem (+1489) en van zijn echtgenote Lizebette Pauwelins (+1487), afkomstig uit de kapel van het vroegere O.-L.-Vrouwe-hospitaal op de Grote Markt⁽¹⁾. Beide stukken zijn waarschijnlijk Brugs werk. Tussen de slingerende tekstband staan 16 tafereeltjes die scenes uit het mensenleven uitbeelden, vanaf de geboorte tot aan het overlijden. Op één van de taferelen staat een jongetje dat met zijn opgeheven rechterhand een zweepje vasthoudt. Het zweepje telt verscheidene (drie?) koordjes of riempjes. Traditioneel wordt de voorstelling ‘het tolspel’ genoemd⁽²⁾. Maar kan men met dergelijk zweepje wel een tol behoorlijk laten draaien? In onze kindertijd deden wij de top van de tol draaien met een zweep met één koord. En waar is op de vloer de tol gebleven?

Luc Devliegher

(1) Zie R. VAN BELLE, De levenstijden van de mens. De grafplaat van Pieter Lansaem en Lizebette Pauwelins, in O. MUS, P. TRIO en R. VAN BELLE, Pieter Lansaem. Bijdrage tot de studie van de jaargetijde-stichtingen te Ieper in de late middeleeuwen, Ieper, 1993

(2) Bij W.F. CREENY, A book of fac-similis of monumental brasses on the continent of Europe (1884), luidt het op p. 46: ‘A lad whipping a top’.