Biekorf. Jaargang 92

[p. 441]

De taalrijkdom van ordonnancien

Vlieghen, gaugieren, bruloft hauden...

Het nr. 18/1158 van de Brugse Stadsbibliotheek: Ordonnancien, statuten, edicten en placcaten ghepubliceert in de landen van herwaerts-over byzonder in Vlaenderen..., Gent, Jan van den Steene, 1559, blijkt opnieuw één van de handboeken te zijn van het Brugse stadhuis: emptus in usum et impensis civitatis brugensis et requiescit in camera senatus, gekocht ten gebruike en op kosten van de stad, en berust in de schepenkamer.

De ordonnanties slaan op elk deel van het openbare leven. Zo in 1526 het plakkaat tegen Luther, blz. 107; begin blz. 145 (1546) lijsten van verboden boeken, 149-151 speciaal de Duutsche boucken met o.m. Een zuver Tractaetken ghenaemt Tijdcortijnghe der pelgrimagen des menschen levens, dat men Broeder Jan Glapion toe schrijft...: Le Passe-temps du Pélerin de vie humaine, 1522 (zie Biekorf 1979, blz. 367-368).

Uit 1544 dateren de 90 punten van reglement t.a.v. de Tapytserie te Lovain, Bruxelles, Anvers, Bruges, Audenarde, Allost, Enguien, Byns, Ast, Lille, Tournay et autres francs lieux. Hierbij was toevallig Gent vergeten dat een apart vonnis krijgt in 1553 (blz. 625-628) op vraag van Oudenaarde, dat zegt dat anders alle werkgezellen naar Gent zullen trekken. Boeiend in dit laatste is de bepaling

vlieghen

op de blz. 626. Er wordt geklaagd dat om het ambacht te Gent te leren men lettel cnapen ghecrighen can (emmers constenaers) dan vremde, diemen costumierlicken vlieghen denomineert.

Ook het stockeren van wijnen brengt in 1546 dan klachten met zich over de kapiteins die het onmogelijk maken de wijn op zijn sterkte en volume te bepalen:

gaugieren ende meten

De wijnen die zij ter zee overbrijnghen in haere schepen, te hauden legghene zo langhe ende ter tijd toe dat zij die vercocht hebben: makende alzo van haere schepen kelders ende packhusen, alzo datt niet moghelic en es die voors. wijnen daer inne te gaugieren nochte te meten (blz. 658).

In de algemene armoedesituatie van de jaren 30 der 16de eeuw is onderstaande tekst wellicht meer normaal dan voorgaande jaren; hij bevat bovendien de introductie van Vives' armenzorg in de Nederlanden (blz. 757-761).

bruloft hauden, 1531

Dat de ghene die binnen onzen voorseyden landen ende heerlicheden van haerwaerts-overe bruloft zullen hauden: en zullen tot den zelven niet moghen bidden dan haer naeste vrienden ende maghen over beyden zijden ende dat in den ghetaele van twintich persoonen ten alder hooghsten, ende dat die feeste van der voorseyder bruloft en zal maer mueghen

[p. 442]

dueren dan den principaelen dagh ende des anderen daeghs tot naer den noene (vergelijk Biekorf 1991, blz. 318-319).

Op dezelfde manier wordt ook opt doopsel ende kerstenheyt bidden om eenigh present ofte profijt strafbaar gesteld.

A. Dewitte