Biekorf. Jaargang 72

De paardemolen van Spriet

Ach, konden wij hem nog maar een keer weerzien, de paardemolen van Spriet, vandage voor geld en morgen voor niet.

Neen, de rijke barakken van het kermisplein met hun cinema, hun kijkkasten en hun friet- en smoutebolpaleizen, ze trokken ons niet aan. Neen, hij stond ons niet de grote carrousel van Van Dyck met zijn orgel zo groot als een kerkretabel, geschilderd en verguld, met zijn hopeloos ingewikkelde muziek om het trommelvlies te doen scheuren en gebouwd met kolommen die rondkrulden gelijk kronkelende dikke terikken. Daarnaast beelden van vrouwen in korte kazak en korte broek die de maat sloegen en klopten met een hamertje op een klok terwijl ze de kop van links naar rechts draaiden; en danseressen die zich keerden op de grote teen van de rechter voet en met een roosje in de hand. Hoor de scherpe tonen van de muziek, luid en hard, onderstreept door platen en schijven, fluiten en trombal en roefeltrommel en alles wat uit zo een monsterorgel komt. Ik ontzeg ze geen verdienste maar... wat is dat in vergelijking met de molen van Spriet?

Ik kan het niet verhelpen maar ze zeggen mij niet veel de moderne paardemolens die electrisch draaien, voorzien van spiegels, gekleurde lichten, zwevende booglampen, gepinte wagentjes getrokken door roze zwijntjes, olifanten die stijgen en dalen met de tromp in de lucht, zonder eind of mate. Ze was niet kwalijk, de Russische slee die op en af gleed en van waaruit de jonge dochters ons met spottende glimlach bekeken, fier als een pauw.

Maar dat 'n kan allemaal niet raken aan de molen van Spriet.

De ouderwetse molen van Spriet, de oude paarden van Spriet; Spriet waarvan wij droomden toen wij kind waren, Spriet die aan de Pletseput stond, naast het hekken van de herberg 't Sprietje, tussen de barak van de dikke Bertha, de dikste vrouw ter wereld, een ongezien schouwspel voor arm en rijk, oud en jong, in 't bereik van ieders beurs.

Daarnaast het luxe-schietkraam waar ze naar de stenen pijpen mochten blazen dat ze kraakten en naar een bolletje dat danste op de waterstraal uit een spuitend fonteintje. Dat was voor de grote mensen en niet in het bereik van onze beurs, evenmin als de kijkkast met de

[p. 230]

beelden van de oorlog van de Boeren in Transvaal en van het innemen van Port-Arthur door de Japanees.

Wel mochten wij mee met vader naar de eerste cinema: de beefpackers van Chicago waar de zwijnen uit de renne liepen en van de vleesmolen rolden als worst, 't Hoekje om, langs de blinde muur van Van Iost, het schietkotje van Zuul Schiettekatte en zijn wijfje, Wiezeke, een schop hooge, bijgenaamd het kind van duizend frank, alias 't kind van 't drinkgeld, dat was bij ons, zo 't ge 't niet 'n mocht weten, een bastaardje. Daar schoten de grotere jongens met een echt geweer, naar de vlam van een oliepitje, en de prijs was een sigaar om buiten te roken.

Wij trokken in aldereerste plaats naar de molen van Spriet. Wat kon het ons schelen dat de paardjes in 't blauw geschilderd waren of in 't geel. Onze kinderlijke verbeelding gaf ze paardekleur. Of ze een oor af hadden of een poot af, of een uitgetrokken staart; onze verbeelding vulde alles aan en zette alles recht.

Zie die oude goede paardjes van hout of van karton.

Een poot af, goed, maar ze draafden als een met vier poten. Driepotig, weliswaar, maar fier en flink als geen. Borst vooruit en kop omhoog, zonder valse praal. Hun oogjes lachten ons toe. Je zult zeggen dat ze niet op- en neergingen, maar wij zaten des te vaster in de zadel.

Ah! die nobele, vriendelijke paardjes van Spriet!

Maar bovenal waren aan de molen twee grote voordelen verbonden: het steken van de ring om een ronde voor niet voor de gelukkige ringsteker, en vijf ronden voor niet om de molen te doen helpen draaien daarboven onder de kap van het tentezeil waar wij Gustaaf Geete gingen aflossen, als hij de orgel - een soort zeventien-trompettertje - aan 't spelen draaide. Want Sint-Maartenskermis, de eerste zondag van oktober, was de laatste kermis waar de vriendelijke landloper Geete verscheen vóór zijn winterverblijf in Hoogstraten of Merksplas.

De goede paardjes van Spriet... Wie zou ons hebben kunnen of willen wijsmaken dat onder hun blauwe of gele huid geen kinderherte klopte?

En in de ronde, rondom de molen stonden wij ons hert uit ons lijf te verlangen naar een rit, toen onze laatste cent verteerd was en wij vroegen of wij boven in de nok in't wiel mochten liggen om te helpen steken van zo zaan de belle klonk als sein voor de ringsteking. En na 't verleende werk, vijf ronden voor niet...

Wij konden allemaal lachen en onze zinnen verzetten en zingen:

Zwieren en zwaai-aaien,
Vlotten en draai-aaien,
Daar 'n is geen eene man,
Die zo zwieren en zwaaien kan!

Je lacht met mijn lof van de paardjes van Spriet?

Maar die paardjes 'n deden niet anders dan wij, toen wij later opschoten en begonnen te werken. Ze draaiden en liepen als velen onder ons, zonder rust noch duur, zonder einde en zonder doel.

Waar is de tijd van de molen van Spriet? Vandage voor geld en morgen voor niet...

G.P. Baert