Biekorf. Jaargang 72

[p. 168]

Taalaantekeningen
Vervolg van blz. 113

Gamande (gaan-mand, klemt. ga-): loopkorf; elders (Roeselare) gabank, naargelang van de constructie. Donk, 1890.

- Het hypermoderne kinderautootje heet skelter of gocart, Engels woord dat niet méér als loopkorf betekent!

Gat. 'k Ben hier nooit effen gat: effen met het werk. Egem, 1967.

Geld. Geld! daarmee koop je krieken, de schoonste van de markt. Klerken, 1920.

- Mooie ritmische uitbouw, volgens het schema: - ! - o o o - o, o - o o o -.

Genie (ge met e van faire, klemt. op -ie): last, tegenslag (gêne?). Egem, 1967.

Gemakkelijk. Ge gaat gemakkelijk zijn als je geen zeer hebt: loop naar de mane! Pittem, 1967.

Gescherrig (Scherrig): levendig, levenslustig. ‘'t Is een vreend gescherrig hondje, oezen Bobby!’ Izegem, 1968.

Gierigaard. Waarmee moet nen gierigaard trouwen? Antw. Met een henne, de die kan ten minste nog eiers leggen. Pilkem, Boezinge, 1920.

Goor: more (synoniemen): ‘Snottedronke, hij valt daar met znen dommen smoel vlak in 't goor... hij was van kop tot teen klaar more’. Pittem, 1969.

Groening: soon slechte appel. Donk, 1900.

- Bij de Bo: lang bewarende pap-appel.

Gwelle: spitsmuis. Dentergem, 1968.

- In de Bo noch Loq. Oorsprong?

Happe. Kwelspreuk met het woord happe: Is dapof / doe dapan / Is dapan / ladapier! (is de happe af / doe de happe aan / ... / laat de happe hier. Zuidschote, 1935.

Heiligen. 'k Ga mijn heiligen in 't droge trekken: zijn heiligen intrekken. Brugge, 1966 (Mevr. Amanda Hugelier, Gezellemuseum).

- Vgl. boven s.v. Heiligen, B. 1965, bl. 232.

Hemdrok: jas (Wvl. veste). Oppuurs, 1968.

Hond. Als je hond zijt, ge moe benen knagen: wees tevreden met je lot. De Panne. 1968.

IJsbeer. Braken lijk nen ijsbeer: geweldig braken. Beveren (Leie), 1967.

Inblijven: nablijven, schoolblijven tot straf. Donk, Maldegem, 1896.

Jachtstove: (Brabants-Leuvense) huishoudkachel. Krombeke, 1968.

- De Bo vermeldt jachtkomfoor, -kafoor.

Kalfvellen (wkw.; spelling onzeker): dom spelen, moosgen. ‘De jongens zitten daar were te kalffellen, ze gaan 't nog verdimmelieren’. Egem, 1967.

- Niet in de Bo; Vgl. B. 1965, bl. 391.

Kallen: (nutteloos) praten. ‘In 't ministerie, kallen doen ze daar! Maar entwat bekomen!!’ Wingene, 1970.

- Niet in de Bo. Typisch Limburgs of oudvlaams?

Karamie(n)tjes (predikaatswoord): oneffen, gerimpeld, waar reukje

[p. 169]

aan zit. Uit de mond van Frans-Vlaamse soldaten tijdens oorlog 1914-18.

- Niet in de Bo.

Katen kammen: leegvellen, de leegaard scheren, uitblazen. ‘M'hen goe gewrocht, me gaan nu zere gaan katen kammen’. Oostnieuwkerke, 1969.

- Niet in de Bo. Geheimzinnig is ‘katen’. Eigenaam? Technische term uit de wolbewerking? Vervorming dan van ‘kaarden’ met begripsverschuiving? Kaarden zouden dan betekenen ‘reeds gekaarde wol’ die geen of weinig werk meer vergt. Voor ‘kaard(e)’ zie van Dale.

Kattekop: spotnaam, zoals kalote, voor de aanhangers van de katholieke partij. Thans verdwenen. Destijds vermoedelijk vrij algemeen. T.-V.-uitzending ‘Beschuldigde sta op’.

Kelderkele: toegang met trap tot kelder, waarin de spinde met voorraad en kookgerei. Lendelede, 1967.

Kerke. Is de kerke een beetje groot, ge doet messe in 't één ende: maak gebruik van onderdeel, dat gaat ook. Beernem-Wingene, 1915.

Keurbrieven (wkw.): een certificaat verwerven. ‘Hij heeft gekeurbriefd, nu kan hij zijn werk beginnen’. Donk, 1900.

Keverkop: beatlekop. Op B.R.T., radio-omroep 27.6.66 te 8 u. 10.

Klaaispeerd. Achter hunder klaaispeerd doen: dom doen, dwaas zijn. Pittem, 1971.

Klaar: 1. (adj.) zuiver, ongevalst, onafgeroomd. ‘Ge meugt geen klare melk geven aan den hound, ze nen da geen deugd van’. Pittem, 1969. 2. (adv.) zuiveruit, uitsluitend, alleen maar door. Een Westvlaams raadsel voor niet West-Vlamingen: ‘'k Kan nie stupen klare van de baais’. Westvleteren, 1930.

Klagen. ‘Me meugen niet klagen, Ons Here zou 't kunnen horen’. Gistel, 1968. ‘Weet je wanneer dat nen boer het minste klaagt?’ Antw. In de kortemaand. Pittem, 1968.

Klampers! Uitroep en handgreep bij het knikkeren: de handpalmspanwijdte wordt vergroot met de vingers door elkaar te rekken. Donk, 1900.

Klapaard(ig): pratensgeneigd. ‘En is nogol klapaardig enee’. Krombeke, 1968.

- Niet in de Bo, die aangaande de spelling van woorden op -aard(ig) ernstig weifelde.

Kleite. Een kleite vangen: een aap scheren, een onbeduidend voordeel doen. Pittem, 1971.

- Niet in de Bo. Vgl. B. 1965, bl. 395.

Knasper: kerel(tje), rakker. ‘'t Is op te letten met die knaspers, ze zitten overal aan te moosgen’. Pittem, 1970.

- De Bo geeft wèl knasper = knosper = kraakbeen.

Koe. Vernieuwde koe: pasgekalfde koe. Pittem, 1967. Een oude koe / is rap moe: oud mens is gauw moe. De Panne, 1968. ‘Ge kunt nooit weten hoe dat een koe nen haze vangt... ze loopt met heur muile tegen den ground’. Vladslo, 1967 (vgl. B. 1969, bl. 337).

Konzeem (klemt. -eem, scherplang)): halfmaandelijks loon (quinzieme?). Brugge, 1965.

Koude bakker: winkelier die zonder zelf te bakken toch brood verkoopt (vgl. droge mulder). Schriek, 1968.

Kous. Als de kouse te bene gaat: de katte te kore (koorde). Pittem, 1971.

Kozzaard (kos-aard): kleine, boer, keuter. Oppuurs, 1968.

- Fn. Cosaert?

Kraaktanden (wkw.): luidop knarsetanden. ‘Otten (als hij) 't lijk

[p. 170]

van zen vader zag, je koste nie schremen, je stond ervan te kraaktanden’. Pittem, 1970.

Krabbekeuningen: soort peren met ruwe pel. Donk, 1900.

- Niet in de Bo.

Kuimen: geluid geven, ‘ruiten’. Werken, 1966.

- Bijgevolg nog levend, tot vreugde van Kiliaen, Schuermans, de Bo en Gezelle!

Kuk (uitspr. ongeveer koeuk): ziekelijk, blamot, slap. Eernegem, Leffinge, 1969.

- De Bo geeft kukkernest naast kakkernest en te Krombeke (1950) spreekt men van ‘e kuktsje’ voor een klein, meestal verarmoed kuikentje of biggetje.

Kul: flauwe vent of flauwe praat. Flauwe kul vertellen. Een koorkul: destijds ‘geestelijke meeloper’, bakligger in de kathedraal. Algemeen of standstaal, semper.

- Kul, met afleidingen kullen en kulder heeft een zó somatische herkomst dat de Bo het welvoegelijkshalve helemaal verzweeg.

Kulen (kuwelen, kuilen?): hard werken, ezelen. ‘Peis je gij misschien da ‘kik daar gheel den achternoene gaan kulen lijk nen muul?’. Pittem, 1970.

Lappekerten: liefkozen; onbenulligheden verrichten. Gullegem, 1967.

- De Bo s.v. geeft betekenis zottebollen.

Leesachtig: biddensgeneigd. ‘Ze is steif godvruchtig en leesachtig da vrommens’. Deerlijk, 1967.

Lichte (adj.): vroeg, tijlijk. ‘Jongen, ge zijt te late vandage! 'k En doe, Broeder, 'k ben te lichte’. Wervik, 1930.

Liegen. Liegen zoveel of zeven duivels vijsten (= blazen). Roeselare, 1967.

Lijmend(e). Lijmende zwart: diep glanzend zwart. Pittem, 1969.

- Gezelles ‘blonde gelijm van hun haar’ (Twee horsen)!

Lillen: dun zijn en levend bewegen. In kinderversje tot boterham: Lil je (als je dun bent) / 'k wil je! Lil je niet / 'k wil je niet. Bikschote, 1925.

- Het ‘lillen’ van het Nederlands; echter in de Bo noch Loq.

Link: links. Zegsel bij het tuiten van de oren: Hoe linker / hoe flinker / hoe rechter / hoe slechter. Pittem, 1969.

Lopen: gaan. Ubique, semper.

- In de Nederlandsce spreektaal wordt lopen (gewoon marscheren) van lopen (rennen) duidelijk onderscheiden. Ook in ons dialect heeft lopen lange niet altijd de betekenis van hollen, rennen. B.v. d'harloge loopt te trage; 't kindje begint al te lopen; de kiekens meugen vandage niet buiten lopen; naar d'herbergen lopen; ze gaan were met al de prijzen gaan lopen; 'k lope niet geren deur de regen...

- Te lope betekent uitsluitend hard lopen. ‘'t Is te lope, zei Pier tegen Klaai! Ja't, zei Klaai, 'k en moete ton zo zere met gaan!’. Torhout, 1950.

Lucht. Als de lucht valt gaan we leeuwerken vangen: bij mislukking is er een troost. De Panne, 1968.

Luchten: ledigen, lichten. ‘Sarel Wijngaard was maar bij 't muziek om de kaven (grote bierglazen) te luchten’. Pittem, 1969.

- Uitbreiding van door de Bo en Loq. opgegeven betekenissen.

k. de busschere