Biekorf. Jaargang 40

Een brief in soldatenfransch.
Veldtocht in Zuid-Duitschland en Zwitserland. (1799-1800).

Jan-Baptist Soudein, een jongen uit Woesten, diende onder Napoleon en had bij 't leger ‘zijn Fransch’ geleerd.

Hij moest het tamelijk vlot kunnen spreken, maar met het schrijven ging het zoo gemakkelijk niet.

Zijn brief is hier letterlijk, zonder de minste verbetering, afgedrukt.

Hij spreekt over de veldtochten van de Franschen tegen de troepen van de Tweede Coalitie. Dit verbond, in 1798 gesloten tusschen Engeland, Oostenrijk, Rusland, Napels en Turkije, duurde tot aan den vrede van Lunéville (9 Februari 1801), waarbij o.a. Oostenrijk voorgoed onze streken aan Frankrijk afstond.

In den brief is er sprake van de twee veldtochten van 1799 en 1800.

Het Fransche Rijnleger trok op 1 Maart 1799 over den Rijn, en langs de Mainvallei viel het Zuid-Duitschland binnen; het werd echter van Witten Donderdag tot Paschen (21-24 Maart 1799) verslagen te Stockach te N. van Konstanz en trok zich terug tot Straatsburg.

Daarna nam onze soldaat deel aan den veldtocht in

[p. 44]

Zwitserland, rond Zürich, waar Masséna voor de overmacht van Russen en Oostenrijkers moest wijken. De Oostenrijkers, onder aartshertog Karel, trokken over den Rijn en werden vervangen door een Russisch leger onder generaal Korsakoff. Een tweede Russisch leger, onder den beroemden Suworoff, kwam uit Italië over de Alpen om het leger van Korsakoff te vervoegen en een algemeenen aanval tegen de Franschen te ondernemen. Masséna voorkwam de uitvoering van dit plan; hij overviel de Russen bij Zürich en veroverde de stad (25-26 September).

In den veldtocht van 1800 was onze soldaat eerst bij het Rijnleger dat op 23 Oogst optrok naar Zuid-Duitschland en Ulm bezette en dat op 3 December de Oostenrijkers zou verslaan te Hohenlinden ten O. van München.

Binst dezen veldtocht werd onze soldaat overgeplaatst naar het leger van Italië, dat hij over Grauwbunderland (Grisons) moest vervoegen in de Pôvlakte.

De brief werd geschreven op 26 October 1800 uit Palazzolo in Lombardije (ten Z.O. van Bergamo, waar de Val Camonica in de Pôvlakte uitmondt).

J.D.S.

De palozzolau, le 4^er Brumaire 9 ane rep⁽¹⁾.
Mon Cherpere et ma Chermere.
Voilas pour latraisieme le treque jevous et cri sau à voir l'honeur dere Cevoir de vosnouvell jesuis dedans une in quitud quinest pas à Croire par ce que je ne cée pas Sijesuis in nou blie de dans la familie monpere nous avons Chan ge Darmé nous ettions de larmé Durein mais nous avons Changé darmé nous Somme apre Sant de larmé ditalie bien mal pour la froidure et en cor plu mal pour les vive nous avons entre an canpagne le 5 seing fructidore nous nous avons batû le 13 et le 19⁽²⁾ meme que nous avons re pousée lenemis jus qua lavile de houlme de las nous som venut dans le grison ou les troi Con pagnie de grenadier se con batu pan dant troijour dans le montagne et jaitou jour Eu le Boneur grace

(1) 26 Oct. 1800.

(2) 23 en 31 Oogst en 6 Sept. 1800. houlme = de stad Ulm in Wurtenberg op den Donau.

[p. 45]

adieu dene pas avoir au Cune blesure mon Cher pere vous voudre bien man voijer de nouvelle dupeis voire silerequisision des geun homme⁽¹⁾ Sou partie Comme en france Sil niana dupeis faite mois Savoir dans quel demis brigade ilson
lan pasé nous avons passe le rein⁽²⁾ le premier de le mois de marce nous avons etté jus qua dans la plaine Demein⁽³⁾ diene (?) Sans trouvez le nemis delas nous avons de Claré laguere alimpereure Sur le meme Cou detan nous avons ataquer Surlagoce et Sur la draite nous nous avons batu le gudit Seint le vandredi le samdit jus quau diman à pre nous avons batu anretraite jusqua Strabourg de la nous avonrevenus de dans la suice arurique⁽⁴⁾ de laslenemis nous ata quer á deux lieu de lavile ilnous are pousé jusquau porte puis nous somme batu pan dant troijour San perdre un quardeur le Chemin jaiette ble Sé dun balie morte au pied mais seneté rien jannai atrapée deux amonabis⁽⁵⁾ et deux amon Chapaux troijour apre nous avons randu la ville nous avons Can péé derrière la ville Sur la montagne de montalbire⁽⁶⁾ au bout de troij mois nous avons rataquer nous a vons reprie laville et 25 mille russien jai prie moimème prisonier un jun homme de popreque

Bien de Con pliment amon frere et seure et à mon oncle et a mestante et mamarene et tout mes amis an general rien Dautre Chose avous marquer pour le preSant je fini an vous en brassan duplus profon demonceur et Suis pour la vie votre Cher fils jean baptise Soudein

Voilas mon adresse au Citoyen jean baptisse Soudein grenadiere de la premier Conpagnie 1^er ½ brigade de lig armer ditalie

Adres [Arm. d'Italie] Au Citoyen Citoy pierre notre dame De partement De la liste⁽⁷⁾ Canton Alverdein⁽⁸⁾ rousten aroustenne⁽⁹⁾ poste restante a ippe⁽¹⁰⁾ tre prese.

(1) De soldatenlichting.

(2) De Rijn

(3) De Mainrivier.

(4) Dans la Suisse à Zurich.

(5) à mon habit.

(6) De Albis, hooge heuvelenrij op de linkerzijde van het meer van Zürich, zuidelijke voortzetting van den Uetliberg; hoogste punt: het Albishorn, 915 m. boven zee. - Na de inneming van Zürich (6 Juni 1799) door de Oostenrijkers, trok Masséna zijn leger terug over de Limmat en tegen den Albis.

(7) Lys.

(8) Elverdinge.

(9) Woesten is nu nog Roesten in den volksmond: vraag het maar aan Herwin Eeekel!

(10) Ieper.