Biekorf. Jaargang 26

Mengelmaren

Ketsereel

Het woord ketsereel is zonder twijfel eene vervlaamsching van het picardisch cacherel, - en niet chasterel, zooals in het vorig talmerk van Biekorf bij misggreep gedrukt staat. Maar hoe is dit woord gevormd? Ziehier hoe ik mij de zaken voorstel:

[p. 95]

Voorheen was het geen klein werk de verschillende renten in te zamelen, die de gebruikers van allerhande goed, maar inzonderheid van landerijen, schuldig waren te betalen: renten in klinkende munt (penninc renten of cheins), renten in corne, rogge, (witte en ruwe) evene, capoenen, hoenren, eieren, en wat weet ik al. Daarmee wierd een bijzondere persoon belast, die ontvanger genoemd werd, of ook wel cacheur. *Captiare immers, waarvan fr. chasser, pic. cacher, is pogen iets meester te worden, niet alleenlijk wild op de hielen zitten, maar iets in het algemeen najagen om het te bereiken en te vangen, op de kets (= cache, chasse) gaan achter iets, zooals het, geloof ik, bij De Bo geboekt staat. Nu, wilde de inzamelaar van renten zijne taak gewetensvol kwijten, hij zag zich welhaast in de noodzakelijkheid deze renten en de goederen die ze schuldig waren aan te teekenen of op te schrijven. Dit geschiedde op een los blad, op eene soms lange rolle of eindelijk op een boek; en dit noemde men rentebrief, rentebouc, ontfancbouc. Bij onze waalsche naburen, zal men, om deze stukken eenen naam te geven, door middel van het suffix -ellu, een diminutief gemaakt hebben van cacheur = inzamelaar; dus cacherel, flandro-henegouwsch cacheriel, later cachereau, en cacheriau, in het fransch chasserel, later chassereau. Dit laatste woord is lang in gebruik gebleven, en is het misschien nog hier of daar.

Het woord ketsereel zal nooit algemeen geweest zijn in Vlaanderen, anders zou men het meer aantreffen. Ook het woord ketser, beantwoordende aan cacheur, heeft eene eng bepaalde beteekenis. Het is de naam, dien men geeft, althans in Zuidvlaanderen, aan den molenaarsknecht, die de bakten ten huize omhaalt en ze dan gemeulend terugbrengt. Het woord kaatsen, waarnevens katsen, ketsen uit cacher, is gemeennederlandsch, als er spraak is van het kaatsspel.

A.D.

Vlaamsche namen te vreemde

Vgl. ‘Over Persoonsnamen’
Biek. 1912, xxiii, 280-284;
- 1918, xxiv, 316.

Met dank van Heer J. B[ernolet] - overtijd! - ontvangen:

‘In de jaren 1814 of '15, verhuisde er oen wever uit Brugge naar Québec in Canada, en trouwde daar met een Canadeesche. Thans is zijn kleindochter zuster in 't Hospitaal van S. Joachim, Sisters of Mercy, Watertown N.Y. (Amerika). Haar naam is: Sister Mary de Sales Verjeick. Die Fransche onderpastors van Québec hadden dat alzoo verdraaid. Volgens Past. Slosse moet die man geheeten hebben: Versyck. Ge hebt daar nog een staaltje van naamwijziging.....

J.B.

Leuven, 21-vi-1914.’

[p. 96]

_**_*

In Calvados, onder de ‘Noormans’ vond ik totheden de volgende namen.

Onloochenbaar vlaamsch: Boscher, Burger, Belange, Dodeman, Lange, Tapper, Vandael, Vandon.

Mogelijks vlaamsch: Agaësse, Calway, Véraquin.

L.D.W.

Ra' Ra'
wat is da?

Régulateurs, Pendules, Sautoirs, Parures, Breloques, Pendentifs (!!!) Broches d'argent niellé....

Kan één van de Lezers mij zeggen welke taal dit allemaal is?

- Fransch?

- Jamaar-ja. Dannog, niet allegare. Maar dan?

- Toch geen vlaamsch?

- Neen. De Vlaming zei: ‘Onruste, Slag. Schranke, Tooi, Kleinood, Slingers Oorringen Oorlingen, Spikkelzilveren hals- of borstspelle...’

-? ... Geen fransch, geen vlaamsch,... wat?

- ‘Algemeen Nederlandsch’!

'k Neme 't over uiteen over-vlaamschgezind nieuwsblad (van 11ⁿ in Nieuwjaarmaand 1920), waar het staat in een ‘degelijk-Nederlandsche’ maning, melding, kondschap, hoe zou 'k zeggen ‘adverteering’ - dat is 't woord -.

Nog, sedert, heb ik evendaar aanbevolen bevonden, velerhande: fourrures, colliers, pélerines in autruche, renard, naturel, benevens toile-cirée en flocons, en dingen tegen de moustache der dames, en thé péruvien en een assortiment van poulies en transmissions, mitsgaders plateaux, palans, chariots, ventilateurs enz. enz.

Als we zoo voortdoen, tusschen hier en een tiental jaren zal de moeilijkheid met de tweetaligheid in Belgenland effengespeeld zijn, heel vanzelfs en lijk op wieltjes...

... Edoch, wat, wàt wil men dat er vlaamsch herworde in Vlaanderen?... als het de taal niet is.

T. Raepaert.

In Lentemaand laatst, lazen we onder de nieuwtjes, dat er ievers al 't Heraultsche in 't diepste van Frankrijk was strafbaar bevonden en geklampt geworden een togvoerer... Wat hij uitgericht had, 'n komt niet te stade. Maar zijn name wel meer: hij heette

Schittecotte!

Nog een vlaamsche naam op den dool.

T.R.