Biekorf. Jaargang 24

Mengelmaren

D^r Juul Persyn. D^r Schaepman I. Centrum, Utrecht, Veritas, Antwerpen. Prijs 6.30 fr.

Dat de Nederlandsche letteren weeral met een nieuw prachtwerk verrijkt zijn, kan men alleen hieruit opmaken, dat het de belangstelling heeft opgewekt van alle letterkundige bladen en tijdschriften. Niet altijd was hun geschrijf ongetemperde lof. Men heeft het D^r Persyn euvel gerekend dat hij den ‘grooten katholiek’ te veel naar het uiterlijke heeft geschetst, midden eene onafzienbare reeks van wetenswaardigheden, waaronder het innerlijke zieleleven zoek geraakt. Gansch anders was Verwey's methode toen hij het over Potgieter had. Niet zelden, zoo schreef men nog, laat hij zijn held een poos met rust, om de aandacht der lezers af te wenden naar tallooze bijkomende personen en feiten, zoodat men zich onwillekeurig afvraagt: ‘maar waar blijft de Doctor nu weer?’ Niet heelemaal onjuist schreef K.E. in Hooger Leven: ‘deze levensbeschrijving is de ruim omvattende lijst waarin tal van biographiëen zijn ingeschoven’. Niets blijft onaangeroerd in die zooveel omstrengelende levensbedrijvigheid. Op het ouderlijk erf vinden we onzen held stoeiend en leerend, en volgen hem dan naar het Seminarie en hooger op naar Rome. Gaandeweg genieten we zijn eerste pennevruchten ‘De Paus’, ‘Vondel’, enz. Maar onzeggelijk veel meer nog vernemen we op die zware reis, want D^r Persyn met zijn weergalooze belezenheid, zijne overbekendheid met de Nederlandsche toestanden van dien tijd, weet zoo bijster veel te vertellen dat de geest eronder bedwelmd geraakt. Zooals het boek daar nu ligt is de moeilijkheid minder geworden, maar zij die week voor week in het Centrum die tallooze feiten hebben trachten aaeen te schakelen hoefden wel eens naar oudere nummers te grijpen.

Dat zal nu wel alles reeds vermeld zijn geworden: alleen de letterkundige waarde van het boek is over het algemeen buiten kritiek gebleven: geen wonder waar we te doen hebben met den gevierden woordkunstenaar van ‘Kiezen, Smaken, Schrijven’.

Liefhebbers van gezonden, pettigen humor, leest even het kap. XX, of best nog in kap. LIII, ‘aan Utrecht’ dat bezoekje, met van Heukelum, aan het krankzinnigenhuis. Maar het opvallende in het

[p. 207]

bijblijvende uit den stijl van D^r Persyn zijn steeds die overgelijklijke portretten zoo fijn afgelijnd, zoo keurig en zoo schilderachtig naar het leven geschetst. Een echte meesterhand is hier aan het werk geweest, en hoe valt het mede dat die onafzienbare rij groote figuren, een schilder gevonden hebben hunner waardig.

Verwondering en bewondering heeft het gewekt dat een Vlaming in keur-nederlandsch het leven van den katholieken nederlandschen Emancipator heeft geschreven: teeken des tijds. Tijd waarin het ‘commando’ aansluiten op gebied van taal en geestesleven aldoor meer weerklank vindt in Noord en Zuid. Moge dit standaardwerk, ten deele uitvloeisel van dit streven, ook tot stuwkracht er van verstrekken.

A.L.

Paul van Biervliet. Landeleven. Verkrijgbaar bij den schrijver te Gits. Prijs: 1 fr.

In een voorwoord tot dezen bundel verzen zegt Warden Oom - op zijn Warden Oomsch - hoe Paul van Biervliet als zijn eerste werk een boekje geeft dat het volk zal verstaan en waar het zijn duimen zal van likken. Zoo kan het. Indien ons volk ooit poëzie die kunst is, kan genieten, dan zal het ‘Landeleven’ zijn, evenals het dan ook zijn smaak zou vinden in vele van Omer De Laey's verzen. Paul van Biervliet's gedichten zijn immers uit het volk en het volksleven gehaald; daarin staat berijmd wat het volk ziet en doet en dat staat er, objectief. Maar over den objectieven grond speelt de lichttrilling van eigen opmerkzaamheid als bij wijlen Omer De Laey. De dichter De Laey was een padvinder voor deze miniatuurkunst en hij heeft er ook een echte meesterschap in getoond. Wat hij in bonte verscheidenheid opmerkte uit zijn meer bewogen leven, wat hij vernam uit lessen en las in boeken, werd voor hem stof voor poëzie en telkens was het iets moois. Hij had aldra en heeft nog zijn epigonen, die 't min of meer goed konden. Van al zijn navolgers is Paul van Biervliet die welke hem best evenaart en wel zoo dat ‘Landeleven’, mij dunkt, voor de meeste stukjes althans gerust door De Laey zou mogen onderschreven worden. Zeker, Paul van Biervliet is door den eerste treilend beinvloed, is in alles zijn navolger, maar als gezegd moet worden dat hij zijn model zoo benaderd heeft dat het is alsof Omer De Laey zelf hier weer aan 't woord was, met zijn gansch eigen, weergaloos talent in deze verzen soort, dan komt het hierop uit dat men zegt: Paul van Biervliet is een echt dichter, met als zijn voorganger een even kieskeurige ontwikkelingsbeperking in zijn objectiviteit, even pittig en kleurig van subjectieve zijde uit, die hier zwijgend spreekt.

Een staaltje:

Uit den toren smijt 'n vlag heur
Diepe rimpels door de lucht;
Aan de smisse wachten mannen
Blootvoets, op de duivenvlucht.

[p. 208]

 

In 'n kraam dat bij de kerk staat,

 

Hangt 'n glazen rozenhoed

 

Rond te sling'ren en te dreelen

 

Over 't wakke suikergoed.

 

 

 

Op den ‘Burcht’ met gele schuiten

 

Er 'n rennekoker staat.

 

En voor d'hondenkoers daar liggen

 

Tonnen, langs de ‘Hazelstraat’.

 

 

 

't Orgel staat te swaatlen, en te

 

Babb'len lijk 'n papegaai;

 

Ginder komt 'n man geloopen

 

Vlucht'lings, aan den stratedraai.

 

 

 

Met 'n duivenring in d'handen

 

Spoetert 't ventje door 't geraas,

 

En zijn hemde zwelt gelijk 'n

 

Opgezwollen zwijneblaas.

Als 't volk aan Paul van Biervliet's frissche beeldjes nog geen genot kan beleven, dan zal 't voor hooger ontwikkelden zijn, voor velen, hopen wij.

A.C.

Toovergebeden

DE zoogezegde tooveraars, of tooveressen die de verbrandheid aflezen, hebben hunne toovergebeden, of tooverspreuken die ze weigerlijk weten te verbergen, en 't en is maar als ze de groote reize moeten aangaan dat ze van dit goed, en met groote moeite nog kunnen scheiden.

Zulk een tooveresse lag overtijd om gaan in het Hospitaal te M. in West-Vlaanderen. Ze wierd ondervraagd of ze nog haar boekske met die spreuken en gebeden bewaard had.

Doch het was verbrand. Dit oud boekske met de hand geschreven bevatte spreuken en gebeden, om perels af te lezen, om de verbrandheid af te lezen, om ongroei of overkomste weg te lezen, om ratten en muizen te verzenden, enz.

De oude vrouw en kon maar een gebed meer van buiten, dit voor de verbrandheid:

Ons Heere kwam aldaar gegaan,
en hij vond een kind in brande staan,
en hij nam het in zijn gebenedijd hand,
en hij bluschte den maledijden brand,
't En blaasde, noch t' en verzwoor niet medal.
'k Hope dat' in Gods name ook niet doen en zal.

Horand.